Οι γάτες της Αθήνας: Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα αδέσποτα;

Ήμουν αντιπροσωπευτικό δείγμα. Είχα αυτή την ιδέα ότι οι γάτες του δρόμου έτσι είναι, έτσι έχουν μάθει – λες και υπάρχει μια ειδική γατοφυλή που δεν είναι «ζώα συντροφιάς», δεν γουργουρίζουν, δεν έχουν ανάγκη κάποιον να τις χαϊδεύει και να τις φροντίζει, είναι βρώμικες, καχεκτικές, άσχημες.

Υπήρξε μια συγκεκριμένη στιγμή που αυτό άλλαξε, μια στιγμή ευαισθητοποίησης. Όταν, για ένα ρεπορτάζ για τα αδέσποτα, είπα στην Άννα, που είναι ενεργή εθελόντρια, «οι γάτες είναι πιο ανεξάρτητες», εκείνη σαν να με μάλωσε: «Δεν θα το έλεγα έτσι. Χρειάζονται λιγότερη τροφή, από ένα μεγαλόσωμο σκύλο. Μπορούν να κυνηγούν, είναι πιο ευέλικτες, ξέρουν να επιβιώνουν, αυτό ναι. Όμως τα αδέσποτα γατιά υποφέρουν, ζουν μονίμως άρρωστα και πληγωμένα. Η γάτα λατρεύει να ζει μέσα σε σπίτι».

Η Άννα τις πιάνει με τα ειδικά κλουβιά-παγίδες, τις στειρώνει και τις επανεντάσσει. Χαρά στο κουράγιο της, σκεφτόμουν κάθε φορά που έβλεπα τις αναρτήσεις της από τέτοιες αποστολές. Θαύμαζα την προσήλωσή της και την επιμονή της, αλλά δεν καταλάβαινα ακριβώς γιατί το κάνει.

Εκείνη τη φορά, έγινε μέσα μου ένα κλικ.

Από τότε άρχισα να τις παρατηρώ. Κάθε φορά που τις συναντάω στον δρόμο μου, σταματώ, τις κοιτάζω, τις φωτογραφίζω – έφτιαξα στο κινητό ένα άλμπουμ «οι γάτες της Αθήνας». Εκεί που δεν έδινα ιδιαίτερη σημασία άρχισα να τις βλέπω πραγματικά, μοιάζουν στραβωμένες, καχύποπτες, δεν θέλουν πολλά-πολλά, κι αν τις πλησιάσεις λίγο παρά πάνω εξαφανίζονται. Ή σε κοιτούν με αυτό το άδειο βλέμμα. Το βλέμμα τους τα λέει όλα.

Στα σημεία όπου ταΐζονται είναι πιο εξημερωμένες, όπως οι γάτες της φωτογραφίας, μπορείς να αλληλεπιδράσεις μαζί τους γιατί έχουν νιώσει την ανθρώπινη φροντίδα, έστω σε μικρές δόσεις. Σε ένα στενό στου Γκύζη, όταν μια κυρία βγαίνει με τις κροκέτες, ξεπετάγονται ούτε καταλαβαίνεις από πού – είναι πολύ περισσότερες από όσες είχες δει και υπολογίσει. Δεν συνειδητοποιούμε πόσο πολλές είναι οι αδέσποτες γάτες της Αθήνας – ανυπολόγιστος αριθμός.

Οι αόρατες γατοαποικίες

Οι αδέσποτες γάτες, σε αντίθεση με τους σκύλους, είναι πράγματι πιο ευπροσάρμοστες, σκαρφαλώνουν, κυνηγάγανε ακρίδες, κατσαρίδες και ποντίκια, κρύβονται σε κτίρια, σε πίσω αυλές, κάτω από αυτοκίνητα, και έτσι περνούν απαρατήρητες. Για να επιβιώσουν σε ένα τόσο εχθρικό περιβάλλον, τείνουν να ζουν πολλές μαζί σε γατο-αποικίες. Τη λέξη μου την έμαθε η Χριστίνα, που όταν μιλήσαμε για τα ζώα μας, μου είπε «έχω δύο γάτες, αλλά φροντίζω και τη γατοαποικία στον ακάλυπτο της πολυκατοικίας», κάπου στο Παγκράτι. «Μια μαμά, με τα πέντε της γατιά, που είναι πλέον ενήλικες γάτες. Είναι όλες στειρωμένες».

Τα προβλήματα ξεκινούν όταν σε αόρατες πολύ μεγάλες γατοαποικίες, που υπάρχουν πάρα πολλές στην Αθήνα, σε εγκαταλελειμμένα κτίρια, γύρω από την Ακρόπολη, σε ημιτελείς οικοδομές, πάρκα, σε ακάλυπτους και δρόμους σε διάφορες γειτονιές, στον σταθμό των τρένων, και όπου μπορείτε να φανταστείτε. Επειδή είναι πολύ δύσκολο να τις πιάσουν οι εθελοντές και να τις στειρώσουν, οι αποικίες μεγαλώνουν συνεχώς. Μια τέτοια τεράστια γατοαποικία αστείρωτων γατιών βρίσκεται στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών. Δυστυχώς, ποτέ δεν έχει γίνει κάποια καταμέτρηση και χαρτογράφηση των γατοαποικιών της Αθήνας.

Αστείρωτες γάτες σημαίνει βαριά άρρωστες

Κάτι που οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν, είναι ότι όταν μιλάμε για αστείρωτες γάτες δεν σημαίνει μόνο ότι αυξάνεται ανεξέλεγκτα ο πληθυσμός τους. Όλα τα δεινά τους από εκεί πηγάζουν. Οι αδέσποτες γάτες μάς κάνουν να πιστεύουμε ότι είναι ανεξάρτητες, όμως στην πλειοψηφία τους είναι βαριά άρρωστες. Υποφέρουν από σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα όπως FIV (Ιογενής Ανοσοποιητική Ανεπάρκεια, το HIV των γατιών) και λευχαιμία –τα πιο πολλά γατιά πεθαίνουν από αυτά, και βασανίζονται φρικτά–, τυραννιούνται από ιούς που δημιουργούν αναπνευστικά προβλήματα ή τύφλωση, από στοματίτιδες που τις κάνουν να μην μπορούν να φάνε και να καθαριστούν.

Στις αποικίες με μη στειρωμένες γάτες, αυξάνεται η επιθετικότητα ανάμεσα στα αρσενικά και συνήθως ζουν με τεράστιες πληγές από δαγκωματιές στον λαιμό τους που δεν κλείνουν ποτέ.

Αλλά κι όταν είναι σε κοινή θέα και αυτόνομες, θεωρούμε φυσιολογικό να τις βλέπουμε φοβισμένες και καχεκτικές στους κάδους των σκουπιδιών ψάχνοντας τροφή. Μία υγιής γάτα όμως είναι πεντακάθαρη, και μόνο το ότι είναι βρώμικες είναι σημάδι ότι είναι αφυδατωμένες ή πάσχουν από κάποια αρρώστια. Οι απειλές και οι κίνδυνοι δεν τελειώνουν. Κινδυνεύουν από δηλητηριασμένα ποντίκια, από φόλες, από βασανισμούς, από αυτοκίνητα, παγιδεύονται σε τυφλά σημεία που δεν έχει κανείς πρόσβαση όπως φρεάτια και υπονόμους, κι αν τις ακούσει κάποιος και ενδιαφερθεί καλώς, διαφορετικά...

Όμως με το να τις ταΐζουμε μόνο –όσο κι αν ακούγεται παράξενο–, αντί να βοηθάμε, το πρόβλημα μεγεθύνεται. Γιατί όταν είναι χορτάτες, έχουν όλο τον χρόνο και την όρεξη να ζευγαρώνουν. Οι γάτες που ζουν στον δρόμο ωριμάζουν σεξουαλικά από 4-5 μηνών, ενώ μια γάτα μπορεί να μείνει ξανά έγκυος ενώ ήδη θηλάζει. Γεννάνε ασταμάτητα. Από αυτά τα μωρά τα περισσότερα θα πεθάνουν είτε από αρρώστιες, επειδή οι γάτες τα εγκαταλείπουν όταν γεννιούνται άρρωστα, από τους γάτους της αποικίας που τα πνίγουν ή θα τα πατήσουν αυτοκίνητα.

Από τα χιλιάδες γατάκια που γεννιούνται 8 στα 10 έχουν πολύ άσχημο θάνατο, ενώ όσα επιβιώνουν υποφέρουν από λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού ή των ματιών, γι’ αυτό και βλέπουμε συχνά στον δρόμο μονόφθαλμα ή τυφλά γατάκια. Μια αδέσποτη γάτα και οι απόγονοί της θα φέρουν στον κόσμο δεκάδες χιλιάδες πλάσματα μόνο και μόνο για να βασανιστούν και να πεθάνουν. Για αυτό και αυτοί που γνωρίζουν, λένε: η στείρωση είναι μονόδρομος.

Αν τις ταΐζουμε μόνο, δεν κάνουμε καλό

Όπως μαθαίνω, ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι όσοι τις φροντίζουν σκέφτονται το φαγητό και σπανιότερα το νερό –το ίδιο έκανα κι εγώ–, ενώ συχνά, αν και λιγότερο σε σχέση με παλιότερα, τις ταΐζουν αποφάγια ή κακής ποιότητας ξηρή τροφή, κάτι που βλάπτει την υγεία τους και ειδικά στα αρσενικά δημιουργεί πρόβλημα στο ουροποιητικό τους. Τα γατιά του δρόμου χρειάζονται, όπως και τα δικά μας, καλής ποιότητας τροφή.

Οι γάτες της Ξενοκράτους

Να πούμε τώρα τα ευχάριστα. Στις γατοαποικίες που οι γάτες είναι στειρωμένες μπορούν να έχουν μια καλή ζωή και υπάρχουν συμπολίτες μας που φροντίζουν για αυτό. Σε μια μικρή πλατεία στο τέρμα της Ξενοκράτους, στο Κολωνάκι, μια τέτοια μικρή γατοαποικία από 7-8 γάτες ζουν σε ιδανικές –για δρόμο– συνθήκες. Ένα απόγευμα, περνώντας, σταματώ για να τις δω και να τις φωτογραφίσω. Μαθαίνω ότι τρεις γυναίκες από τη διπλανή πολυκατοικία τις φροντίζουν σε βάρδιες – πρωί, μεσημέρι, βράδυ. Έχουν τα ονόματά τους, είναι στειρωμένες, εμβολιασμένες, αποπαρασιτωμένες και χορτάτες, κάνουν τη θεραπεία τους οι ευπαθείς, παίρνουν τα χάδια τους.

Τα παγκάκια είναι καθαρά, ντυμένα με συνθετικό γκαζόν και από κάτω υπάρχουν ασφαλείς θέσεις ώστε να προστατεύονται από όλες τις καιρικές συνθήκες. Το παράδειγμα της Ξενοκράτους σε κάνει να νιώθεις λίγο καλύτερα. Δεν είναι το μόνο.

Υπάρχουν μεμονωμένοι εθελοντές, όπως η Άννα, που εφαρμόζουν το λεγόμενο TNR (Trap-Neuter-Return), δηλαδή παγιδεύω, στειρώνω –εμβολιάζω– και επανεντάσσω. Είναι η μόνη αποτελεσματική και ηθική μέθοδος για τον έλεγχο των γατο-αποικιών και είναι το πιο πολύτιμο που μπορούμε να προσφέρουμε στις αδέσποτες γάτες, μαζί με φαγητό και νερό. Και βέβαια υπάρχουν οι εθελοντές που οργανώνονται σε φιλοζωικά σωματεία και κάνουν τεράστια δουλειά αναπληρώνοντας, κατά το δυνατόν, το κενό της πολιτείας.

Ένα από τα πιο δραστήρια σωματεία που φροντίζουν συστηματικά τις γάτες στο κέντρο της Αθήνας λέγεται «Εφτάψυχες - Nine Lives». Στειρώνουν κάθε χρόνο εκατοντάδες αδέσποτες και εγκαταλελειμμένες γάτες, ταΐζουν καθημερινά περίπου 500, αποπαρασιτώνουν και προσφέρουν κτηνιατρική φροντίδα σε άρρωστες και τραυματισμένες. Και βέβαια, προσπαθούν να βρουν σπίτια για όσες περισσότερες μπορούν με υπεύθυνα προγράμματα υιοθεσιών. Στη σελίδα τους θα βρείτε πολλές αγγελίες, αν το σκέφτεστε, και επίσης μπορείτε να τους ενισχύσετε οικονομικά.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τις αδέσποτες γάτες;

Κανονικά, θα έπρεπε να μπορούμε να ζητάμε τη βοήθεια του Δήμου, που είναι υποχρεωμένος από τον νόμο να τσιπάρει, να στειρώνει, να ταΐζει και να θεραπεύει τα αδέσποτα εντός των ορίων του. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν συμβαίνει, οι δήμοι στην Ελλάδα παρανομούν συστηματικά και αυτό αποτελεί ξεχωριστό ρεπορτάζ από μόνο του. Αυτό που θα μπορούσαμε να κάνουμε εμείς είναι να πιέσουμε τους δήμους να ξεκινήσουν προγράμματα στειρώσεων για τις γάτες, όπως κάνουν με τα σκυλιά, γιατί αυτό λέει ο νόμος. Ο νόμος όταν λέει ζώα συντροφιάς εννοεί ΣΚΥΛΟΥΣ ΚΑΙ ΓΑΤΕΣ, επειδή όμως για τους δημότες, για εμάς δηλαδή, περνούν απαρατήρητες, κανείς δεν ασχολείται.

Για όσους θέλουμε να βοηθήσουμε τα αδέσποτα της γειτονιάς, καλό είναι η σίτιση να γίνεται όσο πιο οργανωμένα και καθαρά, αναζητώντας τα φιλοζωικά σωματεία και τους εθελοντές της περιοχής μας. Να μην ταΐζουμε τροφές με λίπη, κόκαλα, σάλτσες, αποφάγια, γαλακτοκομικά. Και κυρίως να μην ξεχνάμε ότι τα αδέσποτα ζώα υποφέρουν από έλλειψη νερού ειδικά το καλοκαίρι, και ειδικότερα τις ημέρες του καύσωνα κινδυνεύει η ζωή τους από θερμοπληξία και αφυδάτωση. Να έχουμε στο μυαλό μας να τους βάζουμε ανθεκτικά μπολ με νερό σε σκιερά μέρη και να το ανανεώνουμε τακτικά.

Κι αν πάμε στο pet-shop μπορούμε να πάρουμε αμπούλα για εκείνη τη γατούλα που συναντάμε καθημερινά, για να μην ταλαιπωρείται από ψύλλους και παράσιτα. Από εκεί θα πάρουμε και καλής ποιότητας τροφή.

Ειδικά το καλοκαίρι, οι εθελοντές βρίσκουν πολλά εγκαταλειμμένα γατάκια από ανεύθυνους ιδιοκτήτες που δεν έχουν στειρώσει τη γάτα τους, ή είναι γεννημένα στον δρόμο. Αναζητήστε τους, μπείτε στις σελίδες τους στα social media και περάστε κάποια ώρα διαβάζοντας ιστορίες διασώσεων, μωρών ή ενήλικων γατιών. Αν το σκέφτεστε, μη διστάζετε. Η υιοθεσία είναι αυτό που θα δώσει σε μια γάτα τη ζωή που της αξίζει: φαγητό, ασφάλεια, θαλπωρή. Και θα σας το ανταποδώσει. Όσοι έχουμε γάτες το ξέρουμε: δεν υπάρχει ωραιότερη συντροφιά για single, ζευγάρια ή οικογένειες, οι γάτες σε ένα σπίτι είναι ευλογία.

Βέβαια, το ότι γεννούν ανεξέλεγκτα σημαίνει ότι τα γατάκια προς υιοθεσία είναι άπειρα, και επομένως τα ενήλικα γατιά, που είναι επίσης άπειρα, μένουν πολύ καιρό σε προσωρινά μέρη μέχρι να βρεθεί το παντοτινό τους σπίτι και σε κλουβιά κτηνιατρείων, μπορεί και μήνες. Να ξέρετε ότι υπάρχει πάντα πολύ μεγάλη ανάγκη για φιλοξενίες ζώων που οι εθελοντές έχουν μαζέψει από τον δρόμο, μέχρι να υιοθετηθούν. Τα καλά νέα είναι ότι τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι υιοθετούν ενήλικα ζώα ή ΑΜεΑ, π.χ. τυφλές ή ακρωτηριασμένες γάτες, και γενικότερα ζώα που δεν μπορούν να επιβιώσουν στον δρόμο. Να ξέρετε ότι μία ενήλικη γάτα μπορεί να σας ταιριάξει καλύτερα, αν δεν θέλετε να μεγαλώσετε ένα μωρό. 

Τέλος, επειδή, όπως είπαμε, το πιο σημαντικό είναι η στείρωση, πάντα μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τη φιλοζωική της περιοχής μας και να ενταχθούμε στα προγράμματα TNR – οι εθελοντές στην Ελλάδα είναι οι μόνοι που βοηθούν τα αδέσποτα και πάντα χρειάζονται χέρια. Είναι τόσο άδικο να βασανίζονται τόσα ζώα γύρω μας και εμείς να μην το συνειδητοποιούμε καν. Ενδεικτικά, σκεφτείτε ότι ο μέσος όρος ζωής για τις οικόσιτες γάτες είναι τα 15 χρόνια, ενώ για τις αδέσποτες τα 2-3 χρόνια. Όταν οι γάτες είναι στειρωμένες, εμβολιασμένες, καθαρές με πρόσβαση σε ποιοτική τροφή και καθαρό νερό τότε μόνο μπορεί να έχουν μια καλή ζωή.

Και δεν είπαμε τίποτα για τη συναισθηματική τους ανάγκη, οι γάτες είναι ζώα συντροφιάς, χρειάζονται χάδια και αγάπη. Οι γάτες του δρόμου δεν γουργουρίζουν, δεν ευχαριστιούνται, δεν χαλαρώνουν, μόνο κρύβονται, φοβούνται και επιβιώνουν δύσκολα.

Οι γάτες της Αθήνας προσβλέπουν στη δική μας καλοσύνη. Δεν χρειάζεται να είμαστε φιλόζωοι για να νοιαστούμε, αρκεί να είμαστε ενημερωμένοι πολίτες, ενεργοί, και να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας. Η φιλοζωία είναι δείκτης πολιτισμού και ανθρωπιάς.