Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν: Η Τάμμυ Λουκατάρη διηγείται την ιστορία της με λέμφωμα Χότζκιν, στάδιο 4
Cancer but... gold!! γράφει η Τάμμυ στη φωτογραφία της στο Instragam με το χρυσό μετάλλιο στην πισίνα. Κάνει πρωταθλητισμό από 8 χρονών στην καλλιτεχνική κολύμβηση κι όταν ο γιατρός τούς ανακοίνωσε την ασθένεια το πρώτο που ρώτησε είναι πότε θα κολυμπήσει πάλι. Κατά τη διάρκεια των χημειοθεραπειών, κόντρα στην επιθυμία της μητέρας της να κλειστούν σπίτι, εκείνη αποφάσισε όχι μόνο να συνεχίσει τη ζωή της, τις σπουδές της, να προπονείται και να προπονεί, πήρε μέρος στους αγώνες με την ομάδα της. «Τι μπορεί να πάει χειρότερα, βρε μαμά μου; Έχω καρκίνο αλλά δεν μπορώ να σταματήσω να ζω».
Η Τάμμυ στις 20 Φεβρουαρίου έγινε 19. Στο βίντεο που ανέβασε στο Facebook η μητέρα της, Μαίρη Λουκατάρη, 5 Γενάρη, την είδαμε να αποκαλύπτει δημόσια με θάρρος και περίσκεψη για τους άλλους την ασθένειά της. Κατάγονται από τη Ρόδο αλλά μένουν στις Βρυξέλλες, μιλάει στα γαλλικά: «Με λένε Τάμμυ, στα 18 διαγνώστηκα με καρκίνο, κάνω σπουδές Επικοινωνίας, καλλιτεχνική κολύμβηση, μαθήματα οδήγησης, και θα σας διηγηθώ μία ιστορία για τον καρκίνο και το πώς ξετυλίχθηκε η αρρώστια μου. Ήμουν ακριβώς έτσι με αυτά τα μακριά μαλλιά, να, ορίστε πώς έμοιαζα» δείχνει τα μαλλιά της – «ορίστε πώς μοιάζω τώρα» βγάζει την περούκα.
Ήταν μεγάλο σοκ, η θεραπεία προκαλεί τρόμο, όλα προκαλούν τρόμο, η λέξη καρκίνος
Μιλάει για τόσο δύσκολα πράγματα με αυτό το χαμόγελο και με μάτια που λάμπουν. Δεν εξιδανικεύει, αντίθετα, επαναλαμβάνει συνεχώς: «Δεν ήθελα να το πιστέψω, ήτανε αδύνατον να το πιστέψω, αδύνατον, έλεγα ότι μου λένε ψέματα. Παρά το ότι είναι ένας καρκίνος ιάσιμος και τώρα που μιλάμε έχω απόλυτη συνείδηση γι’ αυτό, έπεφτα στα πατώματα και έλεγα τελείωσε, θα πεθάνεις, η ζωή σου είναι τελειωμένη. Ένα μήνα μετά που ξεκίνησα τις σπουδές μου και ονειρευόμουν ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή μου ως φοιτήτρια, μου πετάς στη μούρη ότι έχω καρκίνο, ήταν μεγάλο σοκ, η θεραπεία προκαλεί τρόμο, όλα προκαλούν τρόμο, η λέξη καρκίνος, ακόμα κι όταν ξεκίνησα τις χημειοθεραπείες έλεγα μέσα μου δεν έχεις καρκίνο, λένε ψέματα, για ένα μήνα έκλαιγα... Και τώρα, με βλέπετε χαμογελαστή».
Περιγράφει τον τρόμο που πλημμυρίζει κάθε άνθρωπο όταν του λένε ότι έχει καρκίνο με έναν τρόπο καθησυχαστικό, για να μιλήσει μετά για την αποδοχή. Το χαμόγελό της κρύβει παράπονο, αλλά νιώθεις τη δύναμη και το φως που έχει στα πιο βαθιά σκοτάδια. Στέλνω μήνυμα στη μαμά της, μου απαντάει «η Τάμμυ θα χαρεί να μιλήσουμε!», έχουν και οι δύο μια τρομερή κατάφαση απέναντι στη ζωή. Αυτό το βίντεο το έκανε για να φανεί χρήσιμη η δύσκολη εμπειρία της σε άλλους, για να είναι πιο υποψιασμένοι, οι ίδιες έχασαν έναν χρόνο μέχρι την τελική διάγνωση, στις 10 Οκτωβρίου: λέμφωμα Χότζκιν, στάδιο 4.
Κάνουμε βιντεοκλήση οι τρεις μας: εγώ, η Μαίρη και η Τάμμυ. Η εντύπωσή μου επιβεβαιώνεται όταν τη βλέπω άβαφη, χωρίς μαλλιά και χωρίς βλεφαρίδες, δεν της αρέσει να μιλάει για τα κατορθώματά της αλλά δεν διστάζει να πει πώς νιώθει. Μου εξηγούν ότι το λέμφωμα είναι ένας καρκίνος του αίματος και ξεκινά από τα λεμφοκύτταρα, που διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην ανοσία του ανθρώπινου οργανισμού, και παρότι ιάσιμος σε ποσοστό 8-90% των ασθενών δεν έχει θορυβώδη συμπτώματα. Στην περίπτωση της εξαπλώθηκε γρήγορα και άργησε να διαγνωστεί. Περίμεναν τα αποτελέσματα του δεύτερου petscan 15 Δεκεμβρίου, μετά τους δύο πρώτους κύκλους χημειοθεραπειών – δεν μπορούμε να φανταστούμε την αγωνία τους, αλλά και τη χαρά τους, όταν τους τα ανακοίνωσε ο γιατρός.
Αισθανόμουν πολλή κούραση, αυτό. Κι είχα χάσει και 10 κιλά
«Γελούσαμε και κλαίγαμε μαζί! Δεν το πίστευε ούτε ο ίδιος! Παρά το ότι ήταν στάδιο 4 και δεν την είχε αρχίσει με την πολύ βαριά χημειοθεραπεία, η οποία θα γονάτιζε τον οργανισμό της, τα αποτελέσματα έδειξαν πως έχει σχεδόν γιατρευτεί – κατέβηκε ο ίδιος δύο φορές και ζήτησε να τα δει, ρωτούσε αν έβαλαν σωστά το όνομα, γιατί είχε απλωθεί παντού η ασθένεια! Τότε ήταν που η Τάμμυ αποφάσισε να το μοιραστεί. Γιατί κι εμάς μας ήρθε κατραπακιά στο κεφάλι.
Όταν έκανα όμως την ανάρτηση με βρήκαν πάρα πολλοί φίλοι και γνωστοί, που μου έλεγαν, μην ανησυχείς… και ο ανιψιός μου… και εγγονός μου… και η βαφτιστήρα μου… Είναι κάτι που χτυπάει τα νέα παιδιά, και οι γονείς πρέπει να ξέρουμε ποια είναι τα πρώτα συμπτώματα. Γιατί είναι ένας καρκίνος του αίματος που μπορεί να μη φαίνεται στο αίμα, θα μπορούσε να είναι και μια φλεγμονή, και τα συμπτώματα μπορεί να σε μπερδέψουν. Είναι πολύ σημαντική όμως η έγκαιρη ανίχνευση».
Και οι τρεις εξετάσεις αίματος που έκανε η Τάμμυ δεν είχαν υψηλούς καρκινικούς δείκτες, ενώ τα συμπτώματα του λεμφώματος μοιάζουν με εκείνα της γρίπης, των ιώσεων, ακόμη και του Covid.
Τι ένιωθες εσύ;ρωτάω την Τάμμυ. «Αισθανόμουν πολλή κούραση, αυτό. Κι είχα χάσει και 10 κιλά». «Και παρόλα αυτά έβγαλε την σεζόν γιατί κάνει πρωταθλητισμό» συμπληρώνει η Μαίρη. Ένα ακόμα σύμπτωμα είναι πρησμένοι λεμφαδένες. «Προς το τέλος είχε πρηστεί τόσο πολύ ο λαιμός της που δεν είχε λαιμό – επίσης ίδρωνες πάρα πολύ, σηκωνόσουν το βράδυ κι άλλαζε τα σεντόνια, θυμάσαι;»
«Εντάξει ναι, αλλά εγώ όταν πονάω κάπου δεν το λέω ε;» λέει η Τάμμυ με αυτή τη διακριτική γλυκιά φωνή. Τη ρωτάω γιατί δεν το λέει. «Δεν παραπονιέμαι για τίποτα, δε μ’ αρέσει, νομίζω ότι έχει να κάνει με το άθλημα, κάνω καλλιτεχνική κολύμβηση από μικρή οπότε έχω μάθει να μη παραπονιέμαι, να είμαι κάθε μέρα στην πισίνα…»
Μέχρι που άρχισε η ασθένεια να φαίνεται –«λιποθύμησε μια μέρα στην κουζίνα» –, και τότε μόνο πήγαν στον γιατρό νομίζοντας ότι είναι ιός, ήταν και εποχή μετα-κόβιντ. Τον Αύγουστο που μας πέρασε, στη Ρόδο, επισκέφθηκαν τον παιδίατρο που είχε μικρή, «αν είναι αυτό που υποψιάζομαι πάρ’ την και φύγετε χθες!». Επέστρεψαν στις Βρυξέλλες και ξεκίνησε ο Γολγοθάς των εξετάσεων.
«Όταν σου το είπαν πώς αισθάνθηκες;» «Ότι θα πεθάνω». «Τι σου έλεγαν οι γιατροί;» «Όταν σου λένε ότι έχεις καρκίνο και είσαι σε στάδιο τέσσερα… Βασικά ό,τι και να σου πουν δεν ακούς τα θετικά, κρατάς τη λέξη καρκίνο μόνο, τρομάζεις πάρα πολύ». «Πώς το αντιμετώπισες;» «Είχε πέσει η ψυχολογία μου αλλά δεν σταμάτησα τίποτα, η ζωή πάει μπροστά, δεν σταματάει. Και ναι, ισχύουν όλα αυτά, αλλά η λέξη τρομάζει πάρα πολύ, ακόμα κι αν σου λένε ότι θα γιατρευτείς, ότι υπάρχει θεραπεία – και είναι λογικό». «Πότε άρχισε να αλλάζει λίγο το πώς αισθανόσουν εσύ μέσα σου;» «Δεν έχει αλλάξει, η ζωή προχωράει και πάμε μπροστά, αλλά ότι έχω χάσει την γη κάτω απ’ τα πόδια μου αυτό ισχύει και τώρα». «Με τα καλά νέα δεν άλλαξε κάπως;» «Ότι χάρηκα χάρηκα, ναι, αλλά θα χαρώ πραγματικά όταν θα έχω πάλι τα μαλλιά μου. Και όταν θα έχει περάσει. Απλά είπα στον εαυτό μου ότι έτσι είναι και δεν μπορώ να αλλάξω τίποτα, αλλά το ότι είμαι ακόμα πολύ στεναχωρημένη αυτό δεν αλλάζει». «Ποιες ήταν απ’ τις πιο δύσκολες στιγμές;» «Τα μαλλιά, αυτό ήταν το πιο δύσκολο, γιατί είχα πολύ μακριά μαλλιά. Και τα τρεχάματα στο νοσοκομείο». «Οι χημειοθεραπείες;» «Ανακατεύεται το στομάχι σου, ναι, πολλή κούραση, ναι, αλλά και πάλι, όλα στο μυαλό μας είναι, οπότε…»
Όταν τα ωραία μακριά μαλλιά της Τάμμυ μετά την πρώτη χημειοθεραπεία άρχισαν να πέφτουν, δεν ήταν προετοιμασμένες – σοκαρίστηκαν. Παρόλα αυτά γελούσαν, είχαν βρει τη δύναμη να το «διασκεδάζουν».
Ρωτάω για εκείνη τη φωτογράφιση που είχα δει στο Facebook και έμοιαζε επαγγελματική, μοντέλο χωρίς μαλλιά. «Επειδή ήξερα ότι έχει έρωτα με τα μαλλιά της, σκέφτηκα ότι πρέπει να δεχτεί την εικόνα της και χωρίς αυτά, γιατί θα την κουβαλήσει για καιρό. Έπρεπε λοιπόν να ξέρει ότι και χωρίς τα μαλλιά της είναι ένα όμορφο κορίτσι και ότι η εικόνα μας δεν είναι μόνο οι τρίχες. Η ομορφιά βγαίνει από το πρόσωπό μας, και κυρίως από τα μάτια μας, έτσι το σκέφτηκα, στην αρχή ήταν λίγο αρνητική αλλά μετά της άρεσε η ιδέα» λέει η Μάιρη.
Η Τάμμυ νιώθει την ανάγκη να διευκρινίσει: «Στην αρχή το δέχτηκα, είχε πλάκα, οκ, τώρα όμως δεν θέλω άλλο». Δεν διστάζει να μιλήσει για την ευαλωτότητά της.
«Είναι λογικό να έχει κουραστεί. Και βασικά, τώρα φαίνεται η ασθένεια. Το να λείπουν τα μαλλιά μπορεί να είναι από στιλ ή από άποψη, αυτό που προδίδει την αρρώστια στο πρόσωπο είναι οι βλεφαρίδες». Η Τάμμυ συχνά φοράει αυτές τις ψεύτικες βλεφαρίδες, που τα κορίτσια φοράνε πια παντού. «Κι αυτό ακόμα όμως δεν ήταν εύκολο. Όταν κάνεις χημειοθεραπείες μαθαίνεις να βρίσκεις τα πάντα από την αρχή. Ψάχνοντας πώς θα κάνει μακιγιάζ, μου είπαν πως οι βλεφαρίδες μπορεί να δημιουργήσουν μόλυνση, αυτό θα σήμαινε ανεβασμένα τα λευκά και η χημειοθεραπεία θα πήγαινε πίσω… Βρήκαμε μια κοπέλα στο Λονδίνο η οποία πέρασε ίδια καρκίνο και φτιάχνει ψεύτικες βλεφαρίδες για καρκινοπαθείς – το ότι περνάς καρκίνο δεν σημαίνει πως πρέπει να φαίνεσαι άρρωστος». Να βάλουμε το ίσταγκραμ της, τους λέω; Μπορεί να φανεί χρήσιμη και σε άλλους.
Από τη διάγνωση και μετά κάθε δεύτερη Τρίτη πηγαίνουν για χημειοθεραπεία, και την προηγουμένη στο νοσοκομείο για να δουν ότι τα λευκά της δεν είναι πολύ ψηλά και ότι δεν έχει κάποια φλεγμονή το σώμα, δεν πρέπει να κολλήσει τίποτα γιατί δεν υπάρχει άμυνα στον οργανισμό. Η Μαίρη αισθάνεται απέραντη περηφάνια για το παιδί της, αλλά μιλάει και για τη δική της αγωνία.
«Ήταν ένας δρόμος με αγκάθια αλλά δεν άφησε κανένα αγκάθι να την επηρεάσει πραγματικά. Δεν αρρώστησε ούτε μια φορά, που σημαίνει ότι δεν πήγε πίσω καμιά θεραπεία. Τον πρώτο καιρό, έπρεπε να κάνει ενέσεις μόνη της για να μην προκληθεί θρόμβωση, αλλά επειδή είναι αδύνατη είχε γεμίσει μελανιές. Είναι ένας πολύ δύσκολος δρόμος. Ξέρεις, είναι μία έκφραση που χρησιμοποιούμε πολύ συχνά, αλλά πρώτη φορά βγαίνει από τα σωθικά μου: δεν το εύχομαι ούτε στο χειρότερο μου εχθρό, να ακούσει κάτι τέτοιο κάποιος για το παιδί του. Όλα μπορούμε να τα δεχτούμε. Έχω χάσει τη μητέρα μου από καρκίνο πολύ νέα, 52 χρονών, έμαθα να ζω με την απώλεια, αλλά όταν μου είπαν για την Τάμμυ, που είναι τα πάντα για μένα, εκεί κώλωσα, δεν υπάρχει άλλη έκφραση, σήκωσα το βλέμμα ψηλά και είπα Θεέ μου γιατί στην Tammy και όχι σε μένα. Και το χειρότερο; Να ανησυχεί εκείνη που εγώ στεναχωριέμαι. Έλεγε στην ψυχολόγο της, ανησυχώ για τη μαμά μου, μα δεν μπορείς να ζητήσεις στη μαμά σου να μην είναι στεναχωρημένη, πονάει η καρδιά της, της έλεγε εκείνη – και όντως πονάει καρδιά μου, το κάθε σου κύτταρο πονάει, να βλέπεις το παιδί σου έτσι».
«Εγώ λέω πάντα στη μαμά ότι τον πιο δύσκολο ρόλο αυτό είχε αυτή τελικά το έχει»λέει η Τάμμυ
Η Μαίρη ως «φροντίστρια» μαμά έχει έναν πολύ ωραίο τρόπο. Ανατρέχει στη στιγμή της διάγνωσης. «Όταν μας ανακοίνωσε ο γιατρός ότι είναι καρκίνος λέμφωμα Χότζκιν, υποσχέθηκα στον εαυτό μου ότι δεν θα μπω στο Google, δεν ήθελα με τίποτα να διαβάσω λάθος πληροφορίες. Ως μητέρα το μόνο που κράτησα στο μυαλό μου ήταν 87% πιθανότητες να γιατρευτεί. Είναι ιάσιμος καρκίνος, δεν απειλεί τη ζωή. Από τη μία χτυπούσαν όλα μέσα μου και άκουγα συνέχεια τις λέξεις του γιατρού, το παιδί σας έχει καρκίνο, το παιδί σας έχει καρκίνο, κι από την άλλη λες, σηκώνω μανίκια και φύγαμε. Στην αρχή το ένστικτό μου έλεγε να την κλείσω μέσα στο σπίτι μέσα σε μία γυάλα και να την προστατέψω, είχα πει σε όλους εμείς θα ζήσουμε με την Τάμμυ για λίγο καιρό σε modecovid, μετά συζητώντας με την ψυχολόγο είπα, ό,τι θέλει εκείνη θα γίνει. Το μόνο που άλλαξε στην καθημερινότητά μας είναι ότι δουλεύω από το σπίτι. Η Τάμμυ συνέχισε το πανεπιστήμιο, την κολύμβηση, συνέχισε να βλέπει φίλους, βγαίνει όσο μπορεί και όσο αντέχει γιατί κουράζεται, προπονείται και προπονεί, έχει μία δική της μικρή ομάδα πιο μικρά κοριτσάκια, πάει στα πρωταθλήματά της, και μας μένουν πια τώρα δύο χημειοθεραπείες».
Μου λένε ότι ο γιατρός κάθε εβδομάδα απορεί με τις δραστηριότητές της, και οι δύο του ασθενείς στην ηλικία της έχουνε σταματήσει τα πάντα. Ήδη είναι άθλος ότι παρακολουθεί τα μαθήματα, ότι τολμάει και πηγαίνει με την περούκα ή το φουλάρι στο κεφάλι και με τη μάσκα στο αμφιθέατρο, και μόνο που εμφανίζεται είναι μία από τις πολλές μικρές της νίκες.Τον Ιανουάριο πήγε να δώσει εξετάσεις, διάβασε, προσπάθησε, αλλά δεν τα κατάφερε, ήτανε πάνω από τις δυνάμεις της. «Εδώ μπαίνουν όλοι στο πανεπιστήμιο, αλλά στο μάθημα που είναι τώρα 1.000 φοιτητές στο τελευταίο έτος θα είναι 40 το πολύ, ο συναγωνισμός είναι πολύ μεγάλος. Της πρότειναν να κάνει το πρώτο έτος σε δύο χρόνια, τα μισά μαθήματα φέτος και τα άλλα μισά του χρόνου. Της είπα να το δει σαν ευκαιρία, όταν η ζωή σου δίνει λεμόνια κάνε λεμονάδα».
Μιλώντας μαζί τους παίρνεις συνεχώς μαθήματα ζωής
Και από δω και πέρα; «Θα κάνει άλλες δύο χημειοθεραπείες για να ολοκληρωθεί η θεραπεία, σύνολο 12, και τέλη Απριλίου πάνε για ένα ακόμα pet-scan και τότε ελπίζουμε να μας πει ο γιατρός όλα καλά, τελείωσε, όλα δείχνουν ότι πάει προς τα εκεί, προσωπικά δεν ανησυχώ καθόλου» λέει η Μαίρη.
Κι εσύ, Τάμμυ; Αν έλεγες κάτι τελευταίο στον κόσμο εκεί έξω τι θα ήταν; «Ότι η ζωή δεν σταματάει, αυτό. Και με καλή ψυχολογία όλα γιατρεύονται».
Σίγουρα θα νιώσει αμήχανα, όταν το διαβάσει, αλλά θέλω να το πω: Έστω λίγο να τη γνωρίσεις καταλαβαίνεις πως είναι κάπως σπάνια. Δεν ξέρω από πού έρχεται όλη αυτή η δύναμη που έχει, η καλοσύνη της, η ενσυναίσθησή της για τους άλλους, και καταλαβαίνω γιατί η μαμά της αισθάνεται τόσο περήφανη. Έδωσε την πιο δύσκολη μάχη της ζωής της και την κέρδισε. Γενναίο κορίτσι!
Έτσι τελείωνε το κείμενο της συνέντευξής μας. Στο μεταξύ πέρασε κάποιος καιρός, από την ώρα που μιλήσαμε μέχρι σήμερα που δημοσιεύεται – κάποιες διορθώσεις, να διαλέξουμε φωτογραφίες, και οι τρεις τρέχαμε με τις άλλες μας δουλειές. Κι έπειτα οι ιστορίες αυτές χρειάζονται κάποιο χρόνο, μένεις μαζί τους, τις κουβαλάς, οι σύντομες επαφές με τους ανθρώπους που έχουν περάσει καρκίνο γίνονται σχέσεις, κρατούσα στην οθόνη του υπολογιστή μου μια ιστορία εύθραυστη και πολύτιμη.
Προχθές, η Μαίρη μου έστειλε αυτό το μήνυμα: Σήμερα λοιπόν σφραγίστηκε το τέλος αυτής της περιπέτειας.. σχεδόν δηλαδή, αύριο τελευταία χημειοθεραπεία… Η εξέταση αίματος όμως εξαιρετική! Όταν ξεκίνησε ο γολγοθάς μας CPR 84, σήμερα ήταν στο 0.64. Γιατρεύτηκε το κοριτσάκι μου και είμαι άκρως συγκινημένη, ξαλαφρωμένη και μπορούμε πια να ηρεμήσουμε και να περάσουμε σε κάτι άλλο! Είσαι από τις πρώτες που ήθελα να το μάθεις. Σε φιλώ ❤❤❤
Τι φανταστική συγκυρία να βγει αυτή η συνέντευξη, σαν να έφτασε ο καιρός της! Χαίρομαι πολύ με τα νέα, σαν να την γνωρίζω προσωπικά. Η Τάμμυ δίνει μαθήματα ζωής, με βαθιά ενσυναίσθηση και αγάπη – κι αυτή την αγάπη παίρνει πίσω.
14°
