Συμφωνία Κοινής Προμήθειας: Προώθηση της αλληλεγγύης για την υγεία στην ΕΕ και ισότητα πρόσβασης στις απαραίτητες προμήθειες σε περιόδους κρίσης.
Όταν η πανδημία COVID-19 χτύπησε τον Μάρτιο του 2020 οι χώρες βρέθηκαν αντιμέτωπες με σοβαρές ελλείψεις σε ιατρικές θεραπείες και εξοπλισμό. Εν μέσω αυτής της ραγδαίας αλλαγής για την αντιμετώπιση των αναγκών από την άφιξης μιας απειλής δίχως σύνορα, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ενεργοποίησε έναν μηχανισμό που διέθετε ήδη, τη Συμφωνία Κοινής Προμήθειας. Έτσι κατόρθωσε να επικουρήσει τα κράτη-μέλη ώστε να ξεπεράσουν συλλογικά τις δυσκολίες εξασφαλίζοντας οικονομικά προσιτές ιατρικές προμήθειες.
Προσαρμοζόμενη στην εποχή και τις ανάγκες που δημιουργήθηκαν από την πανδημία του νέου κορωνοϊού, (αποφεύγοντας την επανάληψη των διαφορών που προέκυψαν στην ΕΕ κατά την πανδημία της γρίπης των χοίρων (H1N1) το 2009-2010), η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας δίνει στις χώρες της ΕΕ την επιλογή να συνενωθούν σε περίπτωση σοβαρής κρίσης για την ταχεία αγορά βασικών προμηθειών, αποφεύγοντας τις προκλήσεις βάσει κόστους και υλικοτεχνικής υποστήριξης.
Στόχος της Συμφωνίας Κοινής Προμήθειας είναι να παρέχει υποστήριξη σε περιόδους κρίσης διασφαλίζοντας ταχεία, δίκαιη πρόσβαση, ισορροπημένες τιμές και βελτιωμένη ασφάλεια εφοδιασμού για όλες τις χώρες, ανεξάρτητα από το μέγεθος της χώρας ή την ικανότητα των εθνικών υποδομών και των ρυθμιστικών φορέων.
Στόχος της Συμφωνίας Κοινής Προμήθειας είναι η ισότητα πρόσβασης, η βελτιωμένη ασφάλεια εφοδιασμού και οι πιο ισορροπημένες τιμές για τις συμμετέχουσες χώρες της ΕΕ, ανεξαρτήτως του μεγέθους της χώρας, της ικανότητας των εθνικών υποδομών και των ρυθμιστικών φορέων
H Συμφωνία Κοινής Προμήθειας στην περίοδο της πανδημίας COVID-19
Όταν επικράτησε η COVID-19, απαιτώντας από τις χώρες να αποκτήσουν μεγάλες ποσότητες φαρμάκων, ιατρικού εξοπλισμού και ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού, η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας αναδείχθηκε ως σημαντικό εργαλείο για τις 36 συμμετέχουσες χώρες (που περιλαμβάνουν κράτη-μέλη της ΕΕ, του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου καθώς και υποψήφιες προς ένταξη χώρες).
Μέσα σε δύο εβδομάδες από την επίσημη κήρυξη της πανδημίας από τον ΠΟΥ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εκδώσει τέσσερις προσκλήσεις υποβολής προσφορών για συμβάσεις στο πλαίσιο της Συμφωνίας Κοινής Προμήθειας, που κάλυπταν κιτ δοκιμών, αναπνευστήρες και προσωπικό προστατευτικό εξοπλισμό. Εκατομμύρια δόσεις φαρμάκων και ειδών ιατρικού εξοπλισμού εξασφαλίστηκαν καθώς η πανδημία συνεχιζόταν.[1] Για παράδειγμα, τον Νοέμβριο του 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξασφάλισε σχεδόν 3,5 εκατομμύρια πενθήμερες θεραπευτικές αγωγές nirmatrelvir/ritonavir, μια θεραπεία που προορίζεται για άτομα που κινδυνεύουν να αναπτύξουν σοβαρή ασθένεια. [2]Προηγουμένως, τον Ιούλιο του 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εξασφαλίσει συμφωνία για την παροχή 2,25 εκατομμυρίων φιαλιδίων της αντιιικής θεραπείας remdesivir, επεκτείνοντας μια συμφωνία που είχε λήξει τον Απρίλιο του 2022.[3] Οι συμβάσεις στο πλαίσιο της Κοινής Προμήθειας ήταν επίσης μεταξύ των συμφωνιών που εξασφάλισαν στην ΕΕ ισότιμη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε εμβόλια και μονοκλωνικά αντισώματα.[4]
Η βασική λειτουργία της Συμφωνίας Κοινής Προμήθειας είναι σχετικά απλή: Μεμονωμένα κράτη-μέλη επιλέγουν μια σύμβαση-πλαίσιο για ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Η Αρχή Ετοιμότητας και Αντιμετώπισης Υγείας της ΕΕ δημοσιεύει στη συνέχεια τη σύμβαση σε διαγωνισμό σε μια επιλεγμένη λίστα παραγωγών και ο επιλεγμένος προμηθευτής (ή προμηθευτές) συμφωνεί να διαθέσει μια συγκεκριμένη ποσότητα του προϊόντος στις χώρες που έχουν υπογράψει τη σύμβαση-πλαίσιο.
«Εκ των υστέρων, η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας ήταν πιθανότατα το κατάλληλο εργαλείο την κατάλληλη στιγμή για την αντιμετώπιση των κρίσεων της πανδημίας στη Ρουμανία», σχολιάζει ο Cristian-Silviu Buşoi, ευρωβουλευτής της Ρουμανίας. «Από τη διαμόρφωση των δυνατοτήτων μας ταχείας απόκρισης έως τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας μας, που επλήγη έντονα από την COVID-19, μπορούμε να πούμε τώρα ότι η ευελιξία που προσφέρεται από τις συμφωνίες Κοινής Προμήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν το κρίσιμο κομμάτι στον αγώνα για να σωθούν χιλιάδες ζωές ασθενών».
Και εξηγεί ότι, σε εθνικό επίπεδο, μηχανισμοί όπως η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας μπορούν να μειώσουν τις χρονοβόρες διαδικασίες πρόσβασης, διασφαλίζοντας ότι οι θεραπείες για κρίσιμους ασθενείς χορηγούνται έγκαιρα.
«Μηχανισμοί απόκρισης έκτακτης ανάγκης, όπως η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας, ενισχύουν την αλληλεγγύη και την εμπιστοσύνη μεταξύ των χωρών της ΕΕ όσον αφορά στην αντιμετώπιση σύνθετων προκλήσεων για την υγεία. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η εκτέλεση της Συμφωνίας ήταν ομαλή και υπήρχε σαφήνεια σχετικά με τις συμβάσεις που ίσχυαν», προσθέτει.
Η αξία των συμβάσεων Κοινής Προμήθειας αποδείχτηκε στη διάρκεια της πανδημίας καθώς βοήθησαν στη διανομή φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών σε πολλές χώρες, διασφαλίζοντας την ισότητα στην πρόσβαση και στις απαραίτητες προμήθειες
«Κινητήριος» δύναμη για στενότερη συνεργασία της ΕΕ στον τομέα της Υγείας
Στο πλαίσιο της πανδημίας COVID-19, η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας φαίνεται να έχει επιτύχει τους στόχους της να παρέχει πολύτιμη υποστήριξη σε περιόδους κρίσης. Η σύμβαση-πλαίσιο για τη ρεμδεσιβίρη, για παράδειγμα, παρείχε σε 22 χώρες αξιόπιστη, οικονομικά προσιτή πρόσβαση σε μια θεραπεία που, σύμφωνα με την Copenhagen Economics, απελευθέρωσε περισσότερα από 2 εκατομμύρια νοσοκομειακά κρεβάτια και περισσότερα από 1,1 εκατομμύρια κρεβάτια μονάδων εντατικής θεραπείας στην Ευρώπη το 2021-2022.[5]
Βέβαια, δεν είναι όλοι ενθουσιασμένοι με τη λειτουργία και τα αποτελέσματα της συμφωνίας Κοινής Προμήθειας. Ορισμένοι Οργανισμοί έχουν επιστήσει την προσοχή στις προκλήσεις που δημιουργούνται από τις κοινές αγορές που καλύπτουν διάφορους τομείς, από την αλυσίδα εφοδιασμού (τον κίνδυνο να οδηγήσουν στην ενοποίηση της αγοράς και να προκαλέσουν ελλείψεις αλλού) έως τις νομικές και ρυθμιστικές διαφορές μεταξύ των χωρών.[6] Πρέπει να παραδεχτούμε ότι αυτές είναι βάσιμες ανησυχίες που πρέπει να ληφθούν υπόψη καθώς η Συμφωνία εξελίσσεται περαιτέρω. Ωστόσο, οι συμβάσεις Κοινής Προμήθειας στη διάρκεια της πανδημίας βοήθησαν στη διανομή φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών σε πολλές χώρες, ενισχύοντας παράλληλα την πολιτική βούληση και εμπιστοσύνη.[7]Συνολικά, η Συμφωνία φαίνεται να βοηθά τα κράτη-μέλη της ΕΕ να αντιδρούν με ταχύτητα και ευελιξία σε κρίσεις μεγάλης κλίμακας, ακόμη και αν μπορεί να υπάρχουν κάποιες πτυχές προς επίλυση.
Συγκεκριμένα, η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας έχει κάνει πολλά βήματα σχετικά με τις προϋποθέσεις για την επιτυχία ενός προγράμματος προμηθειών πολλών χωρών — προσφέρει στις υπογράφουσες χώρες ιδιοκτησία, διαφάνεια, ισότητα και ευελιξία και μπορεί να αναπτυχθεί ως απάντηση στις μεταβαλλόμενες ανάγκες και συνθήκες.[8]
Η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας είναι μια δύναμη συνεργασίας και αλληλεγγύης —και λιγότερο κατακερματισμού— μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ όταν χτυπά η κρίση
«Η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας μας παρείχε αναμφισβήτητα έναν κρίσιμο μηχανισμό, κατά τη διάρκεια της πανδημίας», επισημαίνει ο Ιωάννης Σωτηρίου, Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας, το οποίο εντάχθηκε στη Συμφωνία Κοινής Προμήθειας για να εξασφαλίσει προμήθειες remdesivir κατά τη διάρκεια της πανδημίας. «Σε τοπικό επίπεδο, η πραγματική πρόκληση για εμάς ως αναθέτουσα αρχή ήταν να προβάλουμε με ασφάλεια τη μελλοντική ζήτηση σε πολλές γεωγραφικές περιοχές καθώς η πανδημία προχωρούσε και παρουσίαζε ακραίες υπερτοπικές διακυμάνσεις».
Σε τελική ανάλυση, η Συμφωνία Κοινής Προμήθειας είναι μια δύναμη συνεργασίας και αλληλεγγύης —και λιγότερο κατακερματισμού— μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ όταν χτυπά η κρίση.
Βιβλιογραφία
[1] ‘COVID-19 Procurement Actions,’ MedTech Europe, May 2020
[7]McEvoy E, Ferri D, ‘The role of the Joint Procurement Agreement during the COVID-19 pandemic: assessing its usefulness and discussing its potential to support a European Health Union’, European Journal of Risk Regulation, 2020; 11(4): 851-863.
[8] Azzopardi-Muscat N, Schroder-Bäck P, Brand H, ‘The European Union Joint Procurement Agreement for cross-border health threats: what is the potential for this new mechanism of health system collaboration?’ Health Econ Policy Law, 2017 Jan; 12(1): 43-59.
8°
