Γιατί βγάζουμε σπυράκια στο κεφάλι;

Συχνό φαινόμενο αποτελούν τα σπυράκια στο δέρμα του κρανίου. Παρά το γεγονός πως η πλειονότητα των ανθρώπων νομίζουν πως αποτελούν εκδηλώσεις ακμής, οι αιτίες εμφάνισής τους μπορεί να είναι πολλές και διαφορετικές.

«Τα σπυράκια στο κεφάλι μοιάζουν με εκείνα της ακμής. Συνήθως αναπτύσσονται γύρω από τη γραμμή των μαλλιών, αλλά πολλοί άνθρωποι τα αισθάνονται και ανάμεσα στα μαλλιά τους, π.χ. στους κροτάφους ή στην κορυφή του κεφαλιού», λέει ο δρ Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική). «Τα σπυράκια αυτά μπορεί να είναι μεμονωμένα ή να εμφανίζονται σε συρροές. Μερικές φορές, δε, εξαπλώνονται σε ολόκληρο το κρανίο».

Όπως ισχύει με τα σπυράκια σε άλλα σημεία του σώματος, έτσι και αυτά στο κεφάλι μπορεί να προκαλούν κνησμό και πόνο. Συνήθως αναπτύσσονται όταν ένας πόρος του δέρματος ή ο θύλακας μιας τρίχας αποφραχθεί από νεκρά δερματικά κύτταρα ή σμήγμα (το φυσικό λίπος του δέρματος). Σε αρκετές περιπτώσεις ενέχονται στην εμφάνισή τους μύκητες, βακτήρια ή ακόμα και ακάρεα, τα οποία μπορεί να εισέλθουν στους πόρους του δέρματος και να προκαλέσουν φλεγμονή. Μεταξύ των υπαίτιων παθογόνων συμπεριλαμβάνονται ο μύκητας μαλασέζια, ο επιδερμικός σταφυλόκοκκος, το προπιονοβακτηρίδιο της ακμής, ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος κ.ά.

«Η πιο συνηθισμένη αιτία για τα σπυράκια στο κεφάλι είναι η θυλακίτιδα», λέει ο κ. Μιχελάκης. «Πρόκειται για φλεγμονή στους θυλάκους των τριχών λόγω της εισόδου βακτηρίων σε αυτούς. Η θυλακίτιδα συχνά προκαλεί δερματικές βλάβες που μοιάζουν με αυτές της ακμής. Ωστόσο συνήθως συνοδεύονται από αίσθημα κνησμού και καύσου (κάψιμο) στο δέρμα».

Η σμηγματορροϊκή δερματίτιδα είναι μία άλλη κατάσταση που μπορεί να ευθύνεται έμμεσα για τα σπυράκια στο κεφάλι. Σε αυτή την περίπτωση το δέρμα του κρανίου μπορεί κατά τόπους να είναι κόκκινο, ενώ προκαλείται κνησμός (φαγούρα), ξηρότητα και απολέπιση σαν να έχει ο πάσχων έντονη πιτυρίδα. Ο επίμονος και εντοπισμένος κνησμός μπορεί να προκαλέσει σπυράκια. 

Μερικές φορές αυτά που οι ασθενείς εκλαμβάνουν ως σπυράκια, είναι οι λεγόμενες κύστεις Pilar ή κύστεις του τριχωτού. Πρόκειται για καλοήθη μορφώματα που έχουν το χρώμα του δέρματος και κατά κανόνα αναπτύσσονται στο κεφάλι. Είναι ανώδυνες στο άγγιγμα, αναπτύσσονται βαθμιαία με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να αποκτήσουν τελικά σημαντικό μέγεθος.

Σπυράκια στο κεφάλι, όμως, μπορεί να αναπτυχθούν και εξαιτίας του τρόπου ζωής. Ρόλο μπορεί, π.χ., να παίξει η συσσώρευση προϊόντων για τα μαλλιά στο κρανίο (π.χ. λακ, τζελ), κυρίως όταν ένα άτομο δεν λούζεται συχνά. Υπάρχουν εξάλλου άνθρωποι που έχουν ευαισθησία στα προϊόντα για τα μαλλιά και άλλοι που δεν σαπουνίζουν ή/και δεν ξεβγάζουν καλά τα μαλλιά τους με επακόλουθο αυτά είτε να μην καθαρίζουν καλά, είτε να μένουν υπολείμματα από το σαμπουάν στο δέρμα.

Σπυράκια μπορεί να δημιουργηθούν και μετά από έντονη άσκηση, συνήθως εάν ο ασκούμενος συνηθίζει να μην λούζεται μετά από κάθε προπόνηση. Ακόμα και το να ιδρώνει ένα άτομο όταν φοράει κάλυμμα κεφαλιού (π.χ. σκούφο) μπορεί να προκαλέσει σπυράκια, ειδικά όταν το κάλυμμα δημιουργεί τριβή.

«Επειδή είναι πολλές οι πιθανές αιτίες και οι συμβάλλοντες παράγοντες για τα σπυράκια στο κεφάλι, έχει πολύ μεγάλη σημασία η προσεκτική εξέταση από τον δερματολόγο ιατρό, ώστε να γίνει σωστή διάγνωση και να προταθεί η κατάλληλη θεραπεία», επισημαίνει ο ειδικός.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, η πρώτη σύσταση είναι η χρήση ενός φαρμακευτικού σαμπουάν ή άλλης τοπικής θεραπείας, που θα καθαρίσει τους πόρους. Τα φαρμακευτικά σαμπουάν μπορεί να περιέχουν συστατικά, όπως αιθέριο έλαιο τεϊόδεντρου (μειώνει τα βακτήρια), σαλικυλικό οξύ (απομακρύνει τα νεκρά δερματικά κύτταρα), γλυκολικό οξύ (προκαλεί ήπια απολέπιση, απομακρύνοντας νεκρά κύτταρα, βακτήρια και σμήγμα), κετοκοναζόλη (είναι αντιμυκητισιακός παράγοντας), υπεροξείδιο του βενζολίου (καταπολεμά το προπιονοβακτηρίδιο της ακμής) κ.λπ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η επιλογή του προϊόντος πρέπει να γίνεται από τον δερματολόγο, ο οποίος μπορεί να κρίνει πιο είναι πιο κατάλληλο για κάθε ασθενή ξεχωριστά.

Όταν τα σπυράκια στο κεφάλι οφείλονται σε σοβαρή φλεγμονή, είναι επίμονα ή/και προκαλούν επιπλοκές όπως η τριχόπτωση, ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει πρόσθετες θεραπείες. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται τοπικές αντιβιοτικές αλοιφές ή κρέμες με στεροειδή (κορτιζονούχες), εγχύσεις στεροειδών, αντιβιοτικά από το στόμα, αντιισταμινικά όταν υπάρχει έντονος κνησμός, φωτοθεραπεία ή και ειδικά φάρμακα για τη σοβαρή ακμή όπως η ισοτρετινοΐνη.

«Ο ασθενής με σπυράκια στο κεφάλι πρέπει να χρησιμοποιεί ένα είδος τοπικής θεραπείας κάθε φορά, για το συνιστώμενο χρονικό διάστημα, εκτός κι αν του έχει προτείνει ο δερματολόγος του κάποια συνδυασμένη θεραπεία», συνιστά ο κ. Μιχελάκης. «Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα κάθε προϊόντος και να γίνονται σωστές προσαρμογές της θεραπείας, όταν απαιτούνται».

Εκτός από την ιατρική θεραπεία, πολύ σημαντική είναι και η καλή υγιεινή του κρανίου. Ένας γενικός κανόνας είναι να λούζετε τα μαλλιά σας όποτε αρχίζουν να «λαδώνουν» και οπωσδήποτε μετά από κάθε κοπιώδη δραστηριότητα που προκαλεί εφίδρωση στο δέρμα του κρανίου. Απαραίτητο είναι ακόμα να μην φοράτε σφικτά καλύμματα κεφαλής, να χρησιμοποιείτε απαλά προϊόντα για τη φροντίδα των μαλλιών σας, να μην χρησιμοποιείτε πολλά προϊόντα όπως οι λακ και τα τζελ, και να διατηρείτε ένα ημερολόγιο διατροφής μη τυχόν και κάποια τρόφιμα πυροδοτούν εξάρσεις της δερματοπάθειάς σας.

«Τα σπυράκια στο κεφάλι μπορούν να αντιμετωπιστούν. Όπως όμως ισχύει και για τα άλλα σημεία του σώματος, έτσι και στο τριχωτό του κεφαλιού δεν πρέπει να τα σπάμε, για να μην εξαπλωθούν τα βακτήρια και δημιουργηθούν περισσότερα», τονίζει ο ειδικός. «Η σωστή φροντίδα του τριχωτού της κεφαλής μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να αποτρέψει την επανεμφάνισή τους».