Οι γυναίκες πίνουν όσο οι άνδρες, αλλά για διαφορετικούς λόγους

Ο αλκοολισμός αρχίζει για πολλές γυναίκες γύρω στα 20 με σφηνάκια βότκας στα πάρτι, μπίρες το απόγευμα -σαν αναψυκτικό- και κρασί με τα γεύματα. Ύστερα, έρχονται οι «χαμένες μέρες», μέρες με άσχημο hangover, ένα 24ωρο αποχής, ανάρρωση και πάλι από την αρχή χωρίς ιδιαίτερη ανησυχία για το τι συμβαίνει· οι γυναίκες στα 20 έχουν μια εικόνα για τον αλκοολισμό που δεν ταιριάζει με την εικόνα του εαυτού τους: πρόωρα γερασμένους άνδρες που πέφτουν από τα σκαμνιά των μπαρ και εξαθλιωμένους βαρελόφρονες καθισμένους στο πεζοδρόμιο.

Στο μεταξύ, τα ποσοστά κίρρωσης του ήπατος στις γυναίκες, και ιδιαίτερα στις νέες, αυξάνονται: επί έναν αιώνα οι γυναίκες έφταναν σιγά-σιγά τους άνδρες στην κατανάλωση οινοπνεύματος και στις διαταραχές του. Η τελευταία έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ δείχνει μάλιστα ότι οι γυναίκες 18-25 ετών πίνουν περισσότερο από τους συνομηλίκους τους άνδρες: είναι η πρώτη φορά που προκύπτει τέτοιο συμπέρασμα.

Πίνουν περισσότερο αλλά και διαφορετικά: σύμφωνα με την ερευνητική ψυχολόγο Dawn Sugarman στο νοσοκομείο McLean Hospital της Μασαχουσέτης, «οι γυναίκες πίνουν τόσο και με τέτοιο τρόπο ώστε επηρεάζεται γρηγορότερα η σωματική και ψυχική τους υγεία. Πίνουν μέχρις αναισθησίας, όχι για απόλαυση. Εξάλλου, επειδή έχουν λιγότερη ποσότητα νερού στο σώμα τους από τους άνδρες του ίδιου βάρους, το οινόπνευμα διαλύεται και μεταβολίζεται δυσκολότερα με συνέπεια οι γυναίκες να είναι πιο ευάλωτες στην ηπατική νόσο, την καρδιοπάθεια και σε ορισμένες μορφές καρκίνου όταν καταναλώνουν την ίδια ποσότητα οινοπνεύματος. Δεν υπάρχει ισότητα φύλου στον αλκοολισμό.»

Η ανισότητα επεκτείνεται στο ότι είναι πολύ δυσκολότερο να διαγνωστεί ο αλκοολισμός στις γυναίκες προκειμένου να βοηθηθούν. Η Sugarman λέει ότι οι περισσότερες γυναίκες κρύβουν τη συνήθειά τους να πίνουν και γενικά φροντίζουν να μην εκτίθενται: έτσι, το περιβάλλον τους δεν αντιλαμβάνεται τι τους συμβαίνει. Πάντως, παρότι οι Millennials θεωρούνται μια γενιά που ενδιαφέρεται πολύ για την υγεία της, σε ό,τι αφορά τους Αμερικανούς άνω των 26 ετών, οι γυναίκες φαίνεται ότι αυξάνουν την κατανάλωση οινοπνεύματος γρηγορότερα από τους άνδρες.

Σύμφωνα με τον Aaron White από το National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism, η κατανάλωση οινοπνεύματος αυξάνεται αλλά ο αριθμός των ανθρώπων που πίνουν μειώνεται. Όπως συμβαίνει και με το κάπνισμα, έχει αλλάξει το κοινωνικό και ταξικό του πορτρέτο: σήμερα καπνίζουν περισσότερο τα λαϊκά στρώματα και πίνουν περισσότερο όσοι πάσχουν από υψηλά επίπεδα στρες με την ελπίδα ότι με το αλκοόλ «θα επιζήσουν».

Ο πρόεδρος Τζορτζ Ουάσιγκτον το είχε προβλέψει: οι Αμερικανοί  θα έπιναν όλο και περισσότερο. Και πράγματι, το 1830, ο μέσος Αμερικανός ενήλικας κατανάλωνε περίπου τρεις φορές την ποσότητα αλκοόλ την οποία καταναλώνει σήμερα. Η ροπή προς το αλκοόλ και οι βλάβες που προκάλεσε οδήγησαν τις ΗΠΑ στον μακρύ δρόμο προς την Ποτοαπαγόρευση. Σύμφωνα με δημοσίευμα του περιοδικού Atlantic με την ευκαιρία της γενικής διαπίστωσης ότι η κατανάλωση αλκοόλ αυξήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας, το αλκοόλ έχει εξέχουσα θέση στην αμερικανική ιστορία και στην ιστορία αυτή τα τελευταία 30 χρόνια μπήκαν με ορμή οι Αμερικανίδες. Εκτός του ότι έχει ενδιαφέρον ο ζήλος με τον οποίον οι Αμερικανοί στρέφονται υπέρ ή κατά της κατανάλωσής του, φαίνεται ότι πίνουν με πιο προβληματικούς τρόπους από ό,τι οι άνθρωποι σε άλλες κοινωνίες ακολουθώντας συχνά ένα σχήμα υπερκατανάλωσης και αποχής.

Από το 2000, η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνεται σταθερά, αντίθετα από την τάση της δεκαετίας του 1980 και 1990 όταν τα οινοπνευματώδη είχαν αντικατασταθεί εν μέρει από άλλες εθιστικές ουσίες. Από το 1999 μέχρι το 2017, στις ΗΠΑ ο αριθμός των θανάτων που οφείλονταν στο αλκοόλ διπλασιάστηκε φτάνοντας 70.000 ετησίως καθιστώντας το αλκοόλ έναν από τους παράγοντες της μείωσης του προσδόκιμου ζωής στην Αμερική. Αυτοί οι αριθμοί είναι πιθανό να επιδεινωθούν: κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι πωλήσεις σκληρών ποτών αυξήθηκαν και σχεδόν το ένα τέταρτο των Αμερικανών δηλώνει ότι έπινε περισσότερο τον τελευταίο χρόνο ως μέσο αντιμετώπισης του άγχους και των περιορισμών.

Οι Millennials που μεγάλωσαν σ’ ένα περιβάλλον που προπαγανδίζει ότι καμιά ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ασφαλής, ενηλικιώνονται και καθώς γίνονται σαραντάρηδες το αλκοόλ μπαίνει στη ζωή τους. Τώρα, βγαίνοντας από την πανδημία, αναρωτιούνται όπως πολλοί Αμερικανοί: Μήπως πίνουν πάρα πολύ; Και: Πόσοι συμπατριώτες τους πίνουν; Και: Κάνει πραγματικά τόσο κακό το αλκοόλ;

Η απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις σχετίζεται όχι μόνο με το πόσο πίνουμε, αλλά με το πώς, το πού και το με ποιον το πίνουμε. Αλλά προτού φτάσουμε σε αυτό, πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί πίνουμε: κατ’ αρχήν επειδή είναι διασκεδαστικό, επειδή το αλκοόλ απελευθερώνει ενδορφίνες· αλλά επίσης πίνουμε επειδή μπορούμε, επειδή το αντέχουμε κι επειδή είναι κοινωνικά αποδεκτό -μέχρις ενός σημείου. Πολλά βιολογικά είδη δεν έχουν ένζυμα που να διαλύουν το αλκοόλ και να επιτρέπουν στο σώμα να το εκκρίνει, αποφεύγοντας τον θάνατο με δηλητηρίαση. Με λίγα λόγια, στα εξελικτικά παιχνίδια της ιστορίας, οι μεθυσμένοι πίθηκοι υπερίσχυσαν των νηφάλιων.

Και παρότι το αλκοόλ εξασθενεί τις γνωστικές και κινητικές δεξιότητες, καταστρέφει το συκώτι και τον εγκέφαλο και προκαλεί εθισμό, ακόμα και στις πρωτόγονες κοινωνίες οι άνθρωποι αναζητούσαν την μπίρα μαζί με το ψωμί. Δεν επρόκειτο για τον σημερινό ζύθο αλλά για μια ζυμωμένη σούπα σιτηρών και σταφυλιών που, όπως φαίνεται από τις αρχαιολογικές έρευνες, μπορούσε να σου προκαλέσει γερό hangover, αλλά και να σε βοηθήσει να κάνεις δύσκολες χειρωνακτικές δουλειές.

Στο πέρασμα του χρόνου δημιουργήθηκε και μια κουλτούρα υγιεινής κατανάλωσης: για παράδειγμα, παρά την εκτεταμένη κατανάλωση αλκοόλ, η Ιταλία έχει από τα χαμηλότερα ποσοστά αλκοολισμού στον κόσμο. Οι Ιταλοί πίνουν κυρίως κρασί και μπίρα, και σχεδόν αποκλειστικά με τα γεύματα μαζί με άλλους ανθρώπους. Το αλκοόλ θεωρείται τροφή, όχι φάρμακο. Αντιθέτως, στις ΗΠΑ, όπου υπάρχουν τρομερές διακυμάνσεις και αντιφάσεις στην κοινωνική πρόσληψη του οινοπνεύματος, οι έρευνες δείχνουν πως  πολλοί άνθρωποι πίνουν μόνοι και πως ιδιαίτερα οι γυναίκες τείνουν να μην πίνουν με παρέα και σε κοινωνικό πλαίσιο, αλλά επειδή υποφέρουν από κατάθλιψη ή διαταραχές άγχους. Ήδη το φαινόμενο είχε εντοπίσει το 2013 σε ένα βιβλίο της η δημοσιογράφος Gabrielle Glaser με τίτλο "The Best-Kept Secret" στο οποίο εξερευνούσε της αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ από τις γυναίκες, και την απέδιδε εν πολλοίς «στην απώλεια της κοινωνικής και οικογενειακής συνοχής» την οποία απολάμβαναν οι προηγούμενες γενιές. Σχεδόν όλες οι αλκοολικές γυναίκες από τις οποίες πήρε συνέντευξη η Glaser έπιναν μόνες τους: ένα μπουκάλι κρασί κατά το μαγείρεμα, λικέρ Baileys με τον πρωινό καφέ, ένα μπουκάλι εμφιαλωμένου νερού γεμάτο κρυφά με βότκα. Και δεν έπιναν για να έρθουν στο κέφι· έπιναν επειδή αισθάνονταν άσχημα.

Οι σύγχρονες τάσεις σχετικά με την κατανάλωση οινοπνεύματος στις ΗΠΑ είναι, εκτός από την αύξηση του γυναικείου μεριδίου, ο πολλαπλασιασμός των ανθυγιεινών μορφών χρήσης αλκοόλ. Η πλέον ανθυγιεινή μορφή είναι εκείνη που συνοδεύεται από κοινωνική απομόνωση: το 10% των Αμερικανών που πίνουν συστηματικά καταναλώνουν μόνοι περίπου δύο μπουκάλια κρασί ημερησίως. Σύμφωνα με την έρευνα που αναφέρει το περιοδικό Atlantic, η κοινωνική απομόνωση είναι ένας δείκτης υγείας που εκτιμάται ότι ισοδυναμεί με το κάπνισμα 15 τσιγάρων την ημέρα.

Όσο για τις γυναίκες, οι επισκέψεις στα Επείγοντα λόγω υπερβολικής κατανάλωσης οινοπνεύματος αυξήθηκαν κατά 70% από το 2006 μέχρι το 2014 έναντι αύξησης 58% για τους άνδρες. Το πιο ανησυχητικό εύρημα είναι ωστόσο η αύξηση των κρουσμάτων κίρρωσης του ήπατος που αυξήθηκε κατά 50% στις γυναίκες από το 2009 μέχρι το 2015 έναντι αύξησης 30% για τους άνδρες.