Η δρ Αικατερίνη Χαρβάλου* μιλάει στην ATHENS VOICE για το αντικαπνιστικό πρόγραμμα Help Her Quit.
Τι είναι το πρόγραμμα Help Her Quit και ποιοι είναι οι στόχοι του;
Το Help Her Quit (HHQ) είναι ένα διετές αντικαπνιστικό πρόγραμμα του ΙΑΣΩ (www.iaso.gr) και του Institute of Life (IOL, www.iolife.eu), το οποίο στοχεύει στην αναβάθμιση των ικανοτήτων των γυναικολόγων, της ιατρικής και ευρύτερης επιστημονικής κοινότητας για την καλύτερη γνώση των τελευταίων δεδομένων για την επιβλαβή δράση του καπνού στη γυναικεία υγεία. Στοχεύει επίσης στην ευαισθητοποίηση και στην εκπαίδευση του ιατρικού και επιστημονικού προσωπικού για την προσφορά αποτελεσματικής βοήθειας στη διακοπή του καπνίσματος στις γυναίκες.
Περίπου 2.000 γιατροί θα έχουν πρόσβαση σε μία ισχυρή τράπεζα βιβλιογραφίας και υλικού για να υποστηρίξουν αποτελεσματικότερα τις γυναίκες στη διακοπή του καπνίσματος. Το πρόγραμμα στηρίζεται από πολλούς σημαντικούς επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίοι θα συνεισφέρουν ο καθένας στο αντικείμενο εξειδίκευσής του, στη συγγραφή των επιστημονικών εργαλείων και στην εκπαίδευση του προσωπικού. Τέλος, με την πανδημία αφιερώσαμε μέρος των δραστηριοτήτων και της έρευνάς μας στο «κάπνισμα, γυναικεία υγεία και COVID-19».
Τι σας παρακίνησε να ξεκινήσετε αυτό το αντικαπνιστικό πρόγραμμα;
Δυστυχώς τα ποσοστά του καπνίσματος στη χώρα μας είναι από τα πιο υψηλά παγκοσμίως και οι Ελληνίδες κατέχουν μία από τις πρώτες θέσεις. Παράλληλα, θεωρώ ότι υπάρχει κενό εκπαίδευσης στον ιατρικό κόσμο για το θέμα καπνίσματος και μεθόδων διακοπής. Ο γυναικολόγος, επειδή συνοδεύει τη γυναίκα σε όλη της τη ζωή, μπορεί με κατάλληλη εκπαίδευση να κατέχει καίρια θέση στο εγχείρημα της διακοπής καπνίσματος, από την εφηβεία, την αναπαραγωγική ηλικία και την εγκυμοσύνη, μέχρι τη μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο και όλες τις παθολογικές γυναικολογικές καταστάσεις. Eυαισθητοποιημένη σε θέματα γυναικείας υγείας και βιοδεικτών, ως υπεύθυνη του τμήματος IMRI (IASO Medical Research & Innovation), μαζί με τη επιστημονική επιτροπή (Steering Committee) και ομάδα εξαιρετικών εξειδικευμένων συναδέλφων, ξεκινήσαμε το πρόγραμμα HHQ με στόχο περισσότεροι γιατροί να μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά τις καπνίστριες στη διακοπή καπνίσματος.
Πόσο επιβλαβές είναι το κάπνισμα στη γυναίκεια υγεία;
Το κάπνισμα φαίνεται πως είναι ίσως πιο επιβλαβές στη γυναικεία υγεία από την ανδρική επηρεάζοντας σχεδόν όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού και είναι εκτός άλλων παραμέτρων δοσοεξαρτώμενο. Είναι γνωστό πως οι γυναίκες καπνίστριες σε σχέση με τις μη καπνίστριες παρουσιάζουν:
Υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων και μερικών γυναικολογικών καρκίνων
Καρδιαγγειακά νοσήματα (στεφανιαία νόσο)
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (COPD)
Προβλήματα αναπαραγωγικής υγείας και ανάπτυξης του εμβρύου
Οστεοπόρωση
Το κάπνισμα είναι επιβλαβές για τις γυναίκες κάθε ηλικίας.
Σε ποιο βαθμό επηρεάζει το κάπνισμα τη γυναικεία γονιμότητα;
Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι το κάπνισμα στις γυναίκες σχετίζεται με μειωμένη γονιμότητα, αυξημένο κίνδυνο αυτόματων αποβολών και έκτοπης κύησης. Επιταχύνει τη μείωση της αναπαραγωγικής λειτουργικότητας και μπορεί να συνεισφέρει προς στην έλευση της εμμηνόπαυσης νωρίτερα 1-4 χρόνια σε σύγκριση με τις μη καπνίστριες. Επίσης, οδηγεί σε χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (assisted reproduction technologies, ART), μέχρι και με διπλάσιο αριθμό προσπαθειών σε σύγκριση με τις μη καπνίστριες. Δεν πρέπει να ξεχνούν οι γυναίκες πως το κάπνισμα μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα της εμβρυικής/βρεφικής υγείας, όπως:
Λιποβαρή νεογνά
Δυσκολία στη σωστή ανάπτυξη των πνευμόνων
Συγγενείς ανωμαλίες
Αιφνίδιο βρεφικό θάνατο [Sudden Infant Death Syndrome (SIDS)].
Χορηγός του προγράμματος HHQ είναι μία μεγάλη βιομηχανία καπνού. Δεν είναι παράδοξο να στηρίζονται προγράμματα διακοπής του καπνίσματος από τη βιομηχανία;
Νομίζω ότι η επιστήμη δεν θα πρέπει να διέπεται από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Τα πράγματα γύρω μας αλλάζουν και δεν υπάρχουν στεγανά, όταν μιλάμε για το όφελος του συνόλου. Ρυθμιστικοί οργανισμοί διεθνούς κύρους έχουν εντάξει τη στρατηγική μείωσης του κινδύνου στο οπλοστάσιό τους για τη μάχη κατά του καπνίσματος, αξιολογώντας αυστηρά τα επιστημονικά δεδομένα που υποβάλλει η βιομηχανία για τα εναλλακτικά προϊόντα, είτε τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είτε τα προϊόντα θέρμανσης του καπνού.
Προσωπικά είμαι της σχολής του «Evidence Based Medicine», δηλαδή στηρίζω τις αντιλήψεις και αποφάσεις μου στη μελέτη και αξιολόγηση των επιστημονικών στοιχείων, και δεν απορρίπτω κάτι πριν το διερευνήσω διεξοδικά. Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από το επιστημονικό τμήμα της εταιρείας Παπαστράτος και της Philip Morris International, το PMI Science, η παρουσία τους όμως είναι διακριτική και σε καμία περίπτωση δεν επεμβαίνουν στην κατάρτιση του επιστημονικού προγράμματος ή στη συγγραφή των υλικών. Η εποχή μας θέλει συμμαχίες πολλών φορέων που να λειτουργούν με κανόνες, σεβασμό και δεοντολογία.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα που σχεδιάζετε;
Στο επόμενο διάστημα θα εφοδιάσουμε τους συμμετέχοντες με μία «Εργαλειοθήκη» (Toolkit) σχετική με το κάπνισμα και τη γυναικεία υγεία και θα περιλαμβάνει ευρεία θεματολογία αναφορικά όπως: καρκίνο, γονιμότητα, τοξικότητα ανά σύστημα, δημογραφικά στοιχεία, και τεχνικές διακοπής. Επιπρόσθετα, στοχεύουμε να πραγματοποιήσουμε μια σειρά σεμιναρίων (workshops) για την εκπαίδευση των ιατρών μας τα οποία θα ολοκληρωθούν με την απονομή του τίτλου «HHQ Αmbassador» στους ιατρούς πρεσβευτές αυτής της πρωτοβουλίας, υπογεγραμμένη από επιφανείς διεθνούς κύρους επιστήμονες στον τομέα της γυναικείας υγείας και της διακοπής. To site (www.hhquit.eu) θα τροφοδοτείται με επιτυχημένες ιστορίες και νεότερα δεδομένα αλλά και για την επίδραση του καπνίσματος στη γυναικεία υγεία σε σχέση με την COVID-19.
12°
