Πανεπιστήμιο Αθηνών: Τα νεότερα δεδομένα για τον κορωνοϊό

Η ιατρική βιβλιογραφία και οι βάσεις δεδομένων διεθνών οργανισμών εμπλουτίζονται καθημερινά από νέα δεδομένα όσον αφορά στο νέο κορωνοϊό (SARS-Cov-2). Στη Θεραπευτική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, με Διευθυντή τον Καθηγητή και Πρύτανη Θάνο Δημόπουλο πραγματοποιείται αποδελτίωση των πιο σημαντικών δημοσιεύσεων και ανακοινώσεων.

Βαρέως πάσχοντες ασθενείς – ασθενείς σε μηχανική υποστήριξη με COVID-19 στο Seattle των ΗΠΑ

Με δημοσίευσή τους στο The New England Journal of Medicine, στις 30.03.2020, οι Bhatraju και συνεργάτες αναφέρονται στην εμπειρία τους σχετικά με τη διαχείριση βαρέως πασχόντων ασθενών με COVID-19 που έχρηζαν νοσηλείας σε μονάδα εντατικής θεραπείας σε 9 νοσοκομεία της περιοχής του Seattle στις ΗΠΑ. Συνολικά, εντοπίστηκαν 24 ασθενείς με επιβεβαιωμένη λοίμωξη Covid-19. Η μέση ηλικία (± σταθερή απόκλιση) των ασθενών ήταν 64 ± 18 έτη, το 63% ήταν άνδρες και τα συμπτώματά τους είχαν ξεκινήσει 7 ± 4 ημέρες πριν από την εισαγωγή στο νοσοκομείο. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα ήταν ο βήχας και η δύσπνοια, ενώ το 50% των ασθενών είχαν πυρετό κατά την εισαγωγή. Το 58% είχε σακχαρώδη διαβήτη. Κανένας από τους ασθενείς δεν είχε ταξιδέψει πρόσφατα σε χώρα με υψηλή συρροή κρουσμάτων όπως η Κίνα, η Νότια Κορέα, το Ιράν ή η Ιταλία. Η οριακή πλειοψηφία των ασθενών (13 [54%]) είχαν πρόσφατη επαφή με ένα άτομο που ήταν γνωστό ότι ήταν άρρωστο, αλλά εάν οι ασθενείς αυτοί είχαν μολυνθεί με SARS-CoV-2 δεν ήταν γνωστό. Κατά την εισαγωγή, παρατηρήθηκε λεμφοπενία στο 75% των ασθενών, αυξημένο γαλακτικό σε 8 ασθενείς και αυξημένα ηπατικά ένζυμα σε 9 ασθενείς, ενώ 2 ασθενείς παρουσίασαν αύξηση στην τιμή της τροπονίνης. Όλοι οι ασθενείς εισήχθησαν σε μονάδα εντατικής θεραπείας εξαιτίας υποξαιμικής αναπνευστικής ανεπάρκειας. Το 75% (18 ασθενείς) χρειάστηκαν διασωλήνωση και μηχανικό αερισμό. Οι περισσότεροι (17) από τους ασθενείς είχαν επίσης υπόταση και χρειάζονταν αγγειοσυσπαστικά. Κανένας ασθενής δεν είχε θετικό δείγμα για τη γρίπη Α, τη γρίπη Β ή άλλους ιούς της αναπνευστικής οδού. Οι μισοί ασθενείς (12) πέθαναν μεταξύ της 1ης και της 18ης ημέρας της ΜΕΘ, συμπεριλαμβανομένων 4 ασθενών που είχαν εντολή μη αναζωογόνησης. Από τους 12 επιζώντες ασθενείς, 5 έλαβαν εξιτήριο από το νοσοκομείο και βρίσκονται κατ’οίκον σπίτι, 4 εξήλθαν από τη ΜΕΘ αλλά παραμένουν στο νοσοκομείο και 3 συνεχίζουν να λαμβάνουν μηχανική υποστήριξη στη ΜΕΘ κατά τη συγγραφή του άρθρου. Από τη δημοσίευση, όπως αναλύει ο καθηγητής κος Δημόπουλος, φαίνεται ότι υπάρχει μακρά διάρκεια νοσηλείας μετά από διασωλήνωση. Η διάμεση διάρκεια νοσηλείας για τους επιζώντες είναι οι 17 ημέρες και η διάμεση διάρκεια νοσηλείας στη ΜΕΘ είναι οι 14 ημέρες. Επίσης, παρατηρήθηκε υψηλό ποσοστό θνητότητας κυρίως σε ασθενείς μεγαλύτερης ηλικίας και με συννοσηρότητες.

Έλλειψη αίματος για μεταγγίσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

Με άρθρο-παρέμβαση στο περιοδικό The Journal of the American Medical Association (JAMA) Health Forum, 30Mar2020, o Joan Stephenson, consulting editor στο ίδιο επιστημονικό περιοδικό, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την έλλειψη αίματος για μεταγγίσεις στις ΗΠΑ. Τα Αμερικανικά Κέντρα Αιμοδοσίας και ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός προβαίνουν σε επείγουσες εκκλήσεις για δωρεά αίματος, ιδιαίτερα προς τις νεαρότερες ηλικίες. Σημειώνεται ότι η κοινωνική απομάκρυνση δε σημαίνει κοινωνική απαγκίστρωση – αντιθέτως, η τήρηση των μέτρων κοινωνικής απομόνωσης αποτελεί στις παρούσες συνθήκες πράξη κοινωνικής ευθύνης και προστασίας του κοινωνικού συνόλου. Ο Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων (FDA) τονίζει ότι είναι αδήριτη η ανάγκη συνέχισης της αιμοδοσίας ειδικά όσο τα κρούσματα του νέου κορωνοϊού θα συνεχίσουν να αυξάνονται στην κοινότητα. Ήδη στις 18 Μαρτίου 2020 περισσότεροι από 12000 αιμοδότες είχαν ακυρώσει τα προγραμματισμένα ραντεβού για αιμοδοσία και οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι το νούμερο θα ξεπεράσει τις 350000. Σημαντική απώλεια καταγράφεται επίσης λόγω του κλεισίματος σχολείων και χώρων εργασίας, τα οποία αποτελούν σημαντικές πηγές αιμοδοτών. Υπολογίζεται ότι έως και το 40% των αποθεμάτων αίματος σε παναμερικανικό επίπεδο προέρχεται από αυτές τις πηγές. Επίσης προκαλεί ανησυχία η ταυτόχρονη εξάπλωση του ιού σε όλη την αμερικανική επικράτεια, διότι θα επικρατήσει ταυτόχρονη έλλειψη αίματος και αυξημένες ανάγκες σε όλες τις πολιτείες. Με το άρθρο αυτό, επισημαίνεται για άλλη μία φορά από τον καθηγητή κο Δημόπουλο, Πρόεδρο της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας, ότι η έλλειψη αίματος στην εποχή της πανδημίας COVID-19 αποτελεί παγκόσμιο ζήτημα, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, και επομένως είναι σημαντική η επιμονή στη συνέχιση της αιμοδοσίας από τους υγιείς.

Οφθαλμολογικά ευρήματα σε ασθενείς με COVID-19

Σε δημοσίευσή τους στο περιοδικό JAMA Ophthalmology, στις 31 Μαρτίου 2020, οι Wu και συνεργάτες περιέγραψαν τα ευρήματα της οφθαλμολογικής αξιολόγησης 38 ασθενών με COVID-19. Από τους 38 ασθενείς με κλινικά επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19, 25 (65,8%) ήταν άνδρες και η μέση ηλικία ήταν τα 65,8 έτη. Μεταξύ αυτών, 28 ασθενείς (73,7%) είχαν θετικά ευρήματα για SARS-CoV-2 στη δοκιμασία PCR από ρινοφαρυγγικά επιχρίσματα και 2 ασθενείς (5,2%) είχαν θετικά ευρήματα για SARS-CoV-2 από δείγμα ληφθέν από τον επιπεφυκότα καθώς και από το ρινοφάρυγγα. Συνολικά, 12 από τους 38 ασθενείς (31,6%) είχαν οφθαλμικές εκδηλώσεις συμβατές με επιπεφυκίτιδα, συμπεριλαμβανομένης της υπεραιμίας του επιπεφυκότα, της χύμωσης επιπεφυκότα ή των αυξημένων εκκρίσεων. Στη μονοπαραγοντική ανάλυση, οι ασθενείς με οφθαλμολογικά συμπτώματα ήταν πιο πιθανό να έχουν υψηλότερο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων και ουδετερόφιλων και υψηλότερα επίπεδα προκαλσιτονίνης, C-αντιδρώσας πρωτεΐνης και γαλακτικής δευδρογενάσης σε σύγκριση με τους ασθενείς χωρίς οφθαλμολογικά συμπτώματα. Συμπερασματικά, το ένα τρίτο των ασθενών με COVID-19 είχε οφθαλμολογική συμπτωματολογία, η οποία συχνά εμφανίστηκε σε ασθενείς με πιο σοβαρή νόσο.

Τα 6 βήματα για να επιπεδωθεί η επιδημική καμπύλη σε 10 εβδομάδες στις Η.Π.Α.- Συστάσεις από τους Ειδικούς στο New England Journal of Medicine

Σύμφωνα με δημοσίευση στις 01.04.2020 στο New England Journal of Medicine, κατά τους ειδικούς, οι περισσότερες αναλύσεις υποθέτουν ότι τόσο η πανδημία όσο και η οικονομική επιβράδυνση στην Αμερική θα διατηρηθούν για μια περίοδο πολλών μηνών. Για να μπορέσουν οι ΗΠΑ να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της πανδημίας που έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις, και για να ομαλοποιηθεί η κατάσταση μέχρι τέλος Ιουνίου, θα πρέπει να ακολουθηθούν τα παρακάτω βήματα:

Καθιέρωση ενός Υπεύθυνου για την Πανδημία. Αυτό το πρόσωπο πρέπει να έχει πλήρη εμπιστοσύνη του Προέδρου των ΗΠΑ και πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του αμερικανικού λαού. Το πρόσωπο αυτό δεν μπορεί να είναι απλός συντονιστής μεταξύ των Οργανισμών. Αυτός ο διοικητής φέρει την πλήρη εξουσία και την εξουσία του αμερικανικού προέδρου να κινητοποιήσει κάθε πολιτικό και στρατιωτικό πλεονέκτημα που χρειάζεται για να κερδίσει αυτόν τον «πόλεμο».

Πραγματοποίηση εκατομμύριων διαγνωστικών εξετάσεων. Δεν χρειάζεται ο καθένας να εξετάζεται, αλλά τουλάχιστον όλοι με συμπτώματα. Οι ΗΠΑ πρέπει να στραφούν για να εκτελέσουν εκατομμύρια διαγνωστικές εξετάσεις τις επόμενες 2 εβδομάδες, διότι χωρίς διάγνωση δεν μπορεί να εκτιμηθεί και το εύρος της κατάστασης.

Προμήθεια στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό μασκών, γαντιών και ειδικού εξοπλισμού. Οι άφθονες προμήθειες εξοπλισμού ατομικής προστασίας θα πρέπει να αποτελούν το βασικό ζήτημα για κάθε υγειονομικό εργαζόμενο των Η.Π.Α. που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή,  φροντίζει ασθενείς και εξετάζει για λοιμώξεις.

Διαχωρισμός του πληθυσμού σε πέντε ομάδες για να ακολουθηθεί η κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση. Πρέπει πρώτα να μάθουμε ποιος είναι μολυσμένος. Δεύτερον, ποιος πιθανολογείται ότι είναι μολυσμένος. Τρίτον, ποιος έχει εκτεθεί. Τέταρτον, αυτός που δεν είναι γνωστό ότι έχει εκτεθεί ή μολυνθεί, και η πέμπτη κατηγορία είναι αυτοί που έχει ανανήψει από λοίμωξη και έχουν επαρκές ανοσοποιητικό σύστημα. Πρέπει να δράσουμε με βάση συμπτώματα, εξετάσεις, δοκιμασίες (επί του παρόντος, δοκιμασίες αλυσιδωτής αντίδρασης πολυμεράσης για την ανίχνευση του ιικού RNA) και εντοπισμό εκείνων που ανήκουν σε καθεμιά από τις πρώτες τέσσερις ομάδες. Η ικανότητα να εντοπιστεί η πέμπτη ομάδα - όσοι είχαν προηγουμένως μολυνθεί, τώρα έχουν θεραπευτεί και είναι επαρκώς άνοσοι - απαιτεί ύπαρξη εξετάσεων που βασίζονται σε αντισώματα.
Να εμπνευστεί και να κινητοποιηθεί  ο λαός. Σε αυτή την προσπάθεια όλοι έχουν ένα ρόλο να παίξουν και ουσιαστικά όλοι είναι πρόθυμοι. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να ενταθούν. Ο καθένας μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου έκθεσης και να υποστηρίξει τους φίλους και τους γείτονές του σε αυτή την κρίσιμη εποχή. Αφού όλοι οι εργαζόμενοι στην υγειονομική περίθαλψη έχουν τις μάσκες που χρειάζονται, στη συνέχεια θα μπορούν να προσφερθούν  χειρουργικές μάσκες και απολυμαντικά χεριών σε κάθε αμερικανικό νοικοκυριό. Εάν όλοι φορούν χειρουργική μάσκα έξω από το σπίτι, εκείνοι που είναι προ-συμπτωματικοί και μολυσμένοι θα είναι λιγότερο πιθανό να μεταδώσουν τη μόλυνση σε άλλους. Και αν ο καθένας φοράει μάσκα, δεν υπάρχει στίγμα.

Χρησιμοποίηση επιστημονικής γνώσης, ενώ γίνεται η βασική και κλινική έρευνα ταυτοχρόνως. Οι κλινικοί ιατροί χρειάζονται καλύτερους προγνωστικούς παράγοντες που να καθορίζουν τις περιπτώσεις όπου η κατάσταση του ασθενούς είναι επιρρεπής σε ταχεία επιδείνωση ή/και θάνατο. Οι αποφάσεις για τη διαμόρφωση της αντίδρασης στη δημόσια υγεία και την επανέναρξη της οικονομίας θα πρέπει να καθοδηγούνται από την επιστήμη. Αν μάθουμε πόσοι άνθρωποι έχουν μολυνθεί και πόσοι είναι πλέον άνοσοι, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι είναι ασφαλές να επιστρέψουν στις δουλειές τους και στην καθημερινότητα. Είναι ασφαλές για τους άλλους να επιστρέψουν στην εργασία; Αυτό εξαρτάται από το επίπεδο της μόλυνσης που εξακολουθεί να υφίσταται, από τη φύση των πιθανών εκθέσεων στο χώρο εργασίας και από τον αξιόπιστο έλεγχο και την ταχεία ανίχνευση νέων περιπτώσεων. Μπορούν τα σχολεία να ανοίξουν με ασφάλεια; Αυτό εξαρτάται από αυτό που μαθαίνουμε για τα παιδιά ως φορείς του ιού  προς τους δασκάλους, τους γονείς και την Τρίτη ηλικία. Πόσο επικίνδυνα είναι οι μολυσμένα χώροι και οι επιφάνειες; Αυτό εξαρτάται από την επιβίωση του ιού υπό διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες και σε διάφορα υλικά.

Το άρθρο αυτό που υπογράφεται από τον Harvey V. Fineberg (από το Gordon and Betty Moore Foundation, Palo Alto, CA, και από την National Academies Standing Committee on Emerging Infectious Diseases and 21st Century Health Threats, Washington, DC) αναφέρει ότι με αυτά τα μέτρα θα μπορέσουν να ανακουφίσουνε τους Αμερικανούς και να τους βοηθήσουν να ελαχιστοποιήσουν τη θλίψη και την απώλεια, να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στον παγκόσμιο αγώνα ενάντια στη λοίμωξη Covid-19, να διατηρήσουν την οικονομική τους ισχύ και να είναι σε ισχυρότερη θέση για να βοηθήσουνε άλλες χώρες. Επίσης, σημειώνεται στο άρθρο ότι με την πάροδο του χρόνου θα πρέπει να είναι καλύτερα εξοπλισμένοι για να αντιμετωπίσουν τόσο τον κορωνοϊό όσο και άλλες αναδυόμενες απειλές στον 21ο αιώνα, συμπεριλαμβανομένων και αποτελεσματικών εμβολίων. Η αναζωογόνηση των υποδομών δημόσιας υγείας θα ενισχύσει τις εθνικές, κρατικές και τοπικές δυνατότητες για την αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών. Η διαμόρφωση ακριβών προγνωστικών μοντέλων για αναδυόμενες λοιμώξεις θα βελτιώσει σημαντικά την ετοιμότητα. Με την άμεση υλοποίηση αυτών των 6 βημάτων, οι Αμερικάνοι θα μπορέσουν να γιορτάσουν όπως κάθε χρόνο την επέτειο της απόβασης στη Νορμανδία (D-Day) στις 6 Ιουνίου 2020, την ημέρα που η Αμερική θα δηλώνει τη νίκη επί του κορωνοϊού.