Ο Δημήτρης Παππάς, MD MPH Επίκουρος Καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστήμιο Columbia Ν.Υ. ΗΠΑ, Διευθυντής Ρευματολογικής Κλινικής Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, χρησιμοποιεί στοιχεία παραβολής για να μας εξηγήσει την ψωριασική αρθίτιδα.
Η Ψωριασική Αρθρίτιδα με απλά λόγια
Θα αρχίσουμε μιλώντας για το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Μπορούμε να φανταστούμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα σαν ένα στρατό. Ο καθένας από εμάς έχει έναν τέτοιο στρατό που αποτελείται από αντισώματα, λευκά αιμοσφαίρια (όπως τα ουδετερόφιλα και τα λεμφοκύτταρα) και άλλα κύτταρα. Επίσης, κάποια όργανα συμμετέχουν στο ανοσοποιητικό μας σύστημα, όπως οι λεμφαδένες ή ο σπλήνας, τα οποία μπορούμε να τα σκεπτόμαστε ως «στρατόπεδα» ή «αστυνομικά τμήματα» μέσα στο σώμα μας.
Ο στρατός αυτός υπάρχει για να μας προστατεύει από εισβολείς, όπως τα διάφορα μικρόβια. Επίσης μας προστατεύει από βλάβες στα κύτταρά μας όπως, για παράδειγμα, τη βλάβη που συμβαίνει στους καρκίνους. Σε γενικές γραμμές το ανοσοποιητικό μας σύστημα δουλεύει πάρα πολύ αποτελεσματικά και το αποτέλεσμα φαίνεται από το γεγονός ότι ζούμε κατά μέσο όρο για 80 και πλέον χρόνια. Αν το ανθρώπινο είδος έπαυε να έχει το ανοσοποιητικό σύστημα –δηλαδή, αν παθαίναμε μια ανοσοανεπάρκεια– τότε μάλλον όλοι μας θα πεθαίναμε σύντομα από κάποια λοίμωξη ή κάποιο καρκίνο, όπως συμβαίνει για παράδειγμα σε ανθρώπους με επίκτητη ανοσοανεπάρκεια (AIDS) που δεν κάνουν θεραπεία.
Το ανοσοποιητικό μας σύστημα μπορεί να διακρίνει πολύ καλά το «ξένο» (π.χ. ένα μικρόβιο) από τον «εαυτό» μας και επιτίθεται και καταστρέφει μόνο το «ξένο». Στα αυτοάνοσα νοσήματα αυτό που συμβαίνει είναι ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα παύει να αναγνωρίζει κάποιους από τους ιστούς μας ως «εαυτό» και τους συμπεριφέρεται σαν να είναι κάτι «ξένο». Στην περίπτωση της Ψωριασικής Αρθρίτιδας το ανοσοποιητικό μας σύστημα συμπεριφέρεται στο δέρμα μας και στις αρθρώσεις μας όπως θα συμπεριφερόταν σε ένα μικρόβιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι «κάνει ζημιά» και εμφανίζονται στο δέρμα –συνηθέστερα στους αγκώνες και τα γόνατα– τα εξανθήματα της ψωρίασης. Συχνά η ψωρίαση εμφανίζεται στο κεφάλι μέσα στα μαλλιά, πίσω από τα αυτιά, γύρω από τον ομφαλό ή και στα γεννητικά όργανα. Κάποιες φορές είναι μικρής έκτασης και άλλες μπορεί να καλύψει μεγάλο μέρος του σώματός μας. Μερικές φορές οι ασθενείς δεν ξέρουν ότι έχουν ψωρίαση όταν είναι «κρυμμένη» για παράδειγμα ανάμεσα στους γλουτούς ή όταν επηρεάζει τα νύχια και μοιάζει με μυκητίαση.
Περίπου 1 στους 5 από τους ανθρώπους με ψωρίαση θα εμφανίσουν και αρθρίτιδα κάποια στιγμή στη ζωή τους, δηλαδή το ανοσοποιητικό τους σύστημα θα αρχίσει να επιτίθεται και στις αρθρώσεις. Η αρθρίτιδα συμβαίνει τις περισσότερες φορές κάποια χρόνια μετά την εμφάνιση της ψωρίασης. Μπορούμε να φανταστούμε ότι το ανοσοποιητικό σύστημα συμπεριφέρεται στις αρθρώσεις μας περίπου όπως συμπεριφέρεται σε ένα χαλασμένο δόντι που έχει κάποιο μικρόβιο και κάνει απόστημα. Οι αρθρώσεις ενός ανθρώπου με φλεγμονή (αρθρίτιδα) πρήζονται και πονάνε. Στην Ψωριασική Αρθρίτιδα μπορεί να επηρεαστεί και η σπονδυλική μας στήλη με πόνο στη μέση, στους γλουτούς ή στον αυχένα. Χαρακτηριστικά, οι άνθρωποι με Ψωριασική Αρθρίτιδα αισθάνονται χειρότερα το πρωί γιατί νιώθουν δύσκαμπτοι και «πιασμένοι», χρειάζονται αρκετή ώρα να «ξεπιαστούν», αλλά συνήθως η κίνηση βελτιώνει την κατάστασή τους.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Αν δεν θεραπευτεί η Ψωριασική Αρθρίτιδα έγκαιρα, τότε οι αρθρώσεις μας θα «χαλάσουν» όπως χαλάει το δόντι με το απόστημα που αναφέραμε παραπάνω. Τα γόνατά μας και τα ισχία μας μπορεί να χρειαστεί να χειρουργηθούν (αρθροπλαστική). Οι υπόλοιπες αρθρώσεις που δεν χειρουργούνται τόσο εύκολα μπορεί να καταστραφούν τελείως και να οδηγήσουν σε σοβαρή αναπηρία.
Ευτυχώς όμως υπάρχουν τρόποι να «νοικοκυρέψει» κανείς το ανοσοποιητικό του σύστημα και να το αναγκάσει να κάνει τη δουλειά για την οποία είναι προορισμένο και όχι να επιτίθεται στον εαυτό μας. Παλιότερα αλλά και νέα φάρμακα είναι πολύ αποτελεσματικά στο να καταφέρουν να βάλουν σε «ύπνο» την αρθρίτιδα.Για την ψωρίαση και την αρθρίτιδα μπορεί να μην υπάρχει ίαση, υπάρχουν όμως αποτελεσματικές θεραπείες. Στις μισές περίπου περιπτώσεις θεραπεύονται με τα λεγόμενα παραδοσιακά (ή συμβατικά) συνθετικά φάρμακα και στις υπόλοιπες με τα πιο σύγχρονα φάρμακα που περιλαμβάνουν βιολογικούς παράγοντες ή τα λεγόμενα στοχευμένα συνθετικά φάρμακα. Τα φάρμακα αυτά είναι ασφαλή και θεραπεύουν εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη με ψωριασική ή άλλες αρθρίτιδες.
Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η έγκαιρη διάγνωση και η έγκαιρη φροντίδα από ρευματολόγο για να αρχίσει θεραπεία πριν συμβεί βλάβη στις αρθρώσεις. Τα φάρμακα που περιγράψαμε μπορούν να σταματήσουν τη βλάβη αλλά δεν μπορούν να αποκαταστήσουν μια βλάβη εφόσον αυτή έχει συμβεί.
Αν όλα, όμως, γίνουν έγκαιρα και σωστά τότε ο ασθενής με Ψωριασική Αρθρίτιδα θα έχει μια απολύτως φυσιολογική ζωή. Μπορεί να κάνει οικογένεια, καριέρα, αθλητισμό. Μπορεί να ταξιδέψει, να διασκεδάσει και να ζήσει μια ζωή όμοια με αυτή που ζούσε πριν την εμφάνιση της Ψωριασικής Αρθρίτιδας.
