30 χρόνια από την ίδρυση του περιοδικού George: Not just politics as usual

Ο Τζον Φ. Κένεντι Jr. είναι ένα πρόσωπο που διαχρονικά περιβάλλεται από μύθους και ρομαντικές αφηγήσεις. Από τη γέννησή του μόλις τρία χρόνια πριν τη δολοφονία του πατέρα του και 35ου προέδρου της Αμερικής, έφερε το βάρος της διαδοχής του μυθικού Κάμελοτ – όπως χαρακτηρίζονταν οι Κένεντι. Ο πρόωρος και τραγικός θάνατός του απλώς ενίσχυσε τον μύθο και με έναν τρόπο επισφράγισε την αίσθηση πως οι Κένεντι μοιάζουν καταδικασμένοι να ενσαρκώνουν και να εκπροσωπούν το αμερικανικό όνειρο και ταυτόχρονα την ίδια την ευθραυστότητά του. Η είδηση για τη σειρά American Love Story, η οποία θα αφηγείται τη ζωή του με την Καρολίν Μπεσέτ, επιβεβαιώνει την εμμονή της δημόσιας σφαίρας με την πιο εύπεπτη πλευρά της ιστορίας. Πρόκειται όμως και για μια ειρωνεία: δύο άνθρωποι που προσπάθησαν απεγνωσμένα να προστατέψουν τη σχέση τους από τα φώτα της δημοσιότητας, θα τροφοδοτήσουν ακριβώς εκείνη την περιέργεια από την οποία θέλησαν να ξεφύγουν. Το ενδιαφέρον αυτό βέβαια είναι απόλυτα ανθρώπινο και κατανοητό, ωστόσο αναδεικνύεται η ανάγκη να δούμε πέρα από τις συμβατικές αφηγήσεις και να μιλήσουμε για κάτι πιο ουσιαστικό – ειδικά όταν το ειδικό βάρος των πρωταγωνιστών έχει να μας δώσει πλούσιο υλικό για συζήτηση. Από την άλλη, μερικές ιστορίες ίσως αξίζουν να παραμείνουν στη σφαίρα του ιδανικού. Ίσως χρειάζεται να υπάρχουν ως ένα σημείο αναφοράς που μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε πέρα από τα όρια αυτού που έχει προϋπάρξει και έχει ήδη απομυθοποιηθεί. Η ζωή του JFK Jr. κρύβει μια ιστορία σχεδόν σαιξπηρική: την πάλη ενός ανθρώπου με το ανώτερο κάλεσμά του, το φορτίο μιας αναπόδραστης καταγωγής, την αγωνιώδη προσπάθειά του να αποφύγει το πεπρωμένο (αν υποθέσουμε ότι κάτι τέτοιο υπάρχει), και την τραγική του συντριβή ακριβώς τη στιγμή που συμφιλιώθηκε με τον προορισμό του. Είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις εκείνων των ανθρώπων που καλούνται να ηγηθούν, το απορρίπτουν πεισματικά και, όταν τελικά συμφιλιώνονται με το βάρος αυτής της ευθύνης, είναι ήδη πολύ αργά. Και όπως άλλωστε από κάθε τέτοια ιστορία, μπορούμε να αντλήσουμε διδάγματα τόσο σε ανθρώπινο επίπεδο όσο και σε στρατηγικό.

George Magazine

Το 1995, ο JFK Jr. παρουσίασε στον κόσμο ένα εγχείρημα εγγενώς ανατρεπτικό και σε πλήρη αντίθεση με τις συμβατικές προσδοκίες: το περιοδικό George. Εκείνη την περίοδο, οι ειδικοί στον χώρο των εκδόσεων έλεγαν αστειευόμενοι ότι μπορείς να ξεκινήσεις περιοδικό για οτιδήποτε εκτός από τη θρησκεία και την πολιτική. Εκείνος επιχείρησε κάτι ακόμα πιο εκκεντρικό – να συνδέσει την πολιτική με την ποπ κουλτούρα, δύο έννοιες οι οποίες παρέμεναν σε ξεχωριστούς και συχνά ασύμβατους κόσμους. Το εξώφυλλο του πρώτου τεύχους, με τη Σίντι Κρόφορντ ντυμένη ως Τζορτζ Ουάσινγκτον (από τον οποίο πήρε και το όνομά του το περιοδικό), εξέφραζε την κεντρική ιδέα που ήταν να αποκαλύψει το ανθρώπινο πρόσωπο των πολιτικών προσώπων αλλά και το πρώτο βήμα προς μια μεγαλύτερη επιδίωξη: την επανεφεύρεση της πολιτικής επικοινωνίας. Για να τοποθετήσουμε το εγχείρημα αυτό χωροχρονικά – αρκεί να σκεφτούμε ότι τριάντα χρόνια μετά, ζούμε ακόμη την αρχή μιας νέας ψηφιακής εποχής η οποία επιδρά και συνδιαμορφώνει την πολιτική.

Breaking the fourth wall of politics

Ο JFK Jr. ήθελε να αποδείξει ότι η πολιτική μπορούσε να ανανεωθεί εκ των έσω, με έμφαση στο βάθος αλλά και την αισθητική, στην ουσία αλλά και στον συμβολισμό. Σε μια περίοδο που φαινόταν βαρετή και αποστειρωμένη, το George τη μετέτρεψε σε pop culture φαινόμενο, μιλώντας σε ανθρώπους που δεν θα διάβαζαν ποτέ ένα παραδοσιακό πολιτικό περιοδικό. Πολλοί τον κατηγόρησαν ότι εκλαΐκευε το χώρο της πολιτικής, αλλά στην πραγματικότητα δεν έβλεπαν αυτό που ο ίδιος κατανοούσε βαθιά: ότι αν μπορούσε να την παρουσιάσει με έναν πιο προσιτό και αυθεντικό τρόπο, θα μπορούσε να εμπνεύσει περισσότερους να ασχοληθούν ενεργά. Η έμφαση στη συμμετοχική δημοκρατία που προωθούσε τότε, σήμερα, αποτελεί βασική στρατηγική επιδίωξη. Και φυσικά, ως οφείλει ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα, υπήρχε η άμεση, προσωπική του σύνδεση με αυτό. Μέσα από το George, συχνά επιχειρούσε να συνομιλήσει με την ιστορία της οικογένειάς του, ακόμα και με τις πιο σκοτεινές της πλευρές. Οι επιλογές των θεμάτων και των προσώπων δεν ήταν ποτέ τυχαίες. Ήθελε να αντιμετωπίσει τους προσωπικούς του «δαίμονες», όπως με το περίφημο εξώφυλλο της Ντρου Μπάριμορ ως Μέριλιν Μονρόε – μια σιωπηλή, αλλά συμβολική αναμέτρηση με τη σκιά του μύθου — καθώς η Μονρόε συνδέθηκε άρρηκτα με την οικογένειά του. Ή αντίστοιχα, η συνέντευξή του με τον Τζορτζ Γουάλας – έναν από τους πιο σκληρούς πολιτικούς αντιπάλους του Κένεντι στο ζήτημα των πολιτικών δικαιωμάτων – ήταν μια από τις προσπάθειες να γνωρίσει τον πατέρα του όσο καλύτερα μπορούσε, ακόμα και μέσα από ανθρώπους που είχαν βρεθεί απέναντί του.

Echoes of what could have been

Η αποτυχία του περιοδικού μετά τον θάνατό του ήταν και η αποτυχία ενός νέου πολιτικού μοντέλου που σήμερα, παρά την κοινωνική και τεχνολογική πρόοδο, εκλείπει: ενός διαλόγου πραγματικά ανοιχτού και δημιουργικού, που βλέπει τον πολίτη ως συμμέτοχο και όχι ως απλό ψηφοφόρο. Το ανολοκλήρωτο εγχείρημά του δεν αφορά μόνο εκείνον ως πρόσωπο, αλλά μια ολόκληρη γενιά πολιτικών που δεν τόλμησε να καινοτομήσει. Εκείνος έμεινε να αντιπροσωπεύει την ανεκπλήρωτη δυνατότητα μιας νέας πολιτικής, πιο ανθρώπινης, πιο σύγχρονης και πιο αυθεντικής. Και παρά το γεγονός ότι ο στόχος δεν επετεύχθη, δεδομένων των συνθηκών, κατάφερε να αφήσει πίσω του το ισχυρότερο (πολιτικό) μήνυμα που θα μπορούσε να μεταδώσει: πως, τελικά, η μεγαλύτερη τραγωδία είναι να μην φτάσεις εκεί που ξέρεις ότι θα μπορούσες. Η ιστορία του ωστόσο, συμβολίζει και κάτι βαθύτερο: την ανθρώπινη τάση να αναλογιζόμαστε την τελειότητα μέσα από τη μορφή ανθρώπων που δεν πρόλαβαν ποτέ να γίνουν απογοητευτικοί. Οι απώλειες ανθρώπων προσφέρουν έναν βολικό τρόπο να δικαιολογούμε τις δικές μας πράξεις ή την έλλειψη αυτών, αναζητώντας ανακούφιση σε γεγονότα που υπερβαίνουν τον έλεγχό μας. Είναι η ψευδαίσθηση μιας ιδανικής εικόνας πολιτικής αρτιότητας, που, αν υπήρχε, θα μπορούσε να μας σώσει από την πολιτική ανεπάρκεια που – σε μεγάλο βαθμό – χαρακτηρίζει την εποχή. Στην πραγματικότητα, όμως, η πραγματική αλλαγή απαιτεί το θάρρος να αντιμετωπίζουμε εμείς οι ίδιοι τις αδυναμίες μας.

Πώς μπορεί κανείς να γίνει ο εαυτός του όταν μοιάζει να ανήκει σε όλους;

Πολλές φορές όταν αξιολογούμε –ως πολίτες– έναν πολιτικό, είτε δοκιμασμένο είτε ανερχόμενο, ξεχνάμε ότι για εκείνον η πολιτική δεν είναι μόνο διαχείριση εξουσίας· είναι ισορροπία ανάμεσα στο θεσμικό βάρος του αξιώματος και στην ατομική του ταυτότητα. Πολλώ μάλλον, όταν κάποιος φέρει την πολιτική στο αίμα του, τοποθετείται αυτομάτως σε ένα επικίνδυνο δίπολο: από τη μία κατηγορείται για νεποτισμό, από την άλλη φορτώνεται με δυσθεώρητες προσδοκίες, λες και η καταγωγή του προδιαγράφει αλάθητα το μέλλον του. Το οξύμωρο είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις, η απάντηση είναι η ίδια: η αυθεντικότητα. Στην πολιτική, το να προσποιείσαι ότι είσαι κάτι που δεν είσαι, είναι ο πιο εύκολος δρόμος προς τη λήθη. Η γνήσια, ανεπιτήδευτη παρουσία – ακόμα και με τα λάθη που μπορεί αυτή να ενέχει  – είναι το μόνο στοιχείο που αντέχει στον χρόνο. Ωστόσο, έχουμε μάθει μέσα σε ένα κακέκτυπο πολιτικής, όπου η αυθεντικότητα θεωρείται ελάττωμα και η σοβαροφάνεια υποκαθιστά την ουσία. Μια μάλλον μακιαβελική θεώρηση του χώρου, όπου ο θαυμασμός εκμαιεύεται από φόβο, όταν πρέπει να κερδίζεται μέσα από την αναγνώριση του ταλέντου ή της ικανότητας που καλλιεργήθηκε με κόπο και υπέρβαση εαυτού. Όταν όμως η ψήφος φέρει πίσω της κριτική σκέψη, η επιλογή γίνεται όχι μόνο βάσει πεπραγμένων και διαπιστευτηρίων, αλλά και βάσει εκτοπίσματος. Τι βλέπουν οι πολίτες όταν ένας πολιτικός μπαίνει σε ένα δωμάτιο; Πώς νιώθουν όταν τον ακούνε να μιλά; Η ανεπαίσθητη, σχεδόν υπερβατική ενέργεια που εκπέμπει ένας χαρισματικός άνθρωπος δεν είναι στοιχείο αποξένωσης, αλλά απόδειξη ότι κάποιος έχει το ειδικό βάρος να ηγηθεί. Σε έναν χώρο – και σε μια εποχή εν γένει – που όλοι έχουν μάθει να αυτοματοποιούνται, το να είσαι ο εαυτός σου είναι μια αντισυμβατική και, εν τέλει, γενναία πράξη.

Expectations are a privilege

Τις εβδομάδες πριν το τραγικό δυστύχημα ο JFK Jr. συνειδητοποιούσε ότι η επιδίωξη πολιτικού αξιώματος δεν ήταν η κληρονομιά που έπρεπε να αποφύγει, αλλά ο προορισμός του. «Η πολιτική είναι αυτό που ξέρω», είχε δηλώσει, και ήδη σχεδίαζε να διεκδικήσει την κυβερνητική θέση στη Νέα Υόρκη, έχοντας ως τελικό στόχο τον Λευκό Οίκο. Στην τελευταία συζήτηση που είχε με τον Τζον Μπάρλοου, φίλο του και έμπειρο πιλότο, μίλησαν για την πτήση που επρόκειτο να είναι και η τελευταία του. Ο Μπάρλοου του έδωσε μια συμβουλή που, εκ των υστέρων, απέκτησε τραγική βαρύτητα και μοιάζει σχεδόν ποιητική: «Αν δεν βλέπεις τον ορίζοντα, μην προσπαθείς να τον ψάξεις. Δεν θα τον βρεις ποτέ από το πιλοτήριο».
Όλοι γύρω του είχαν μια άποψη για το ποιος έπρεπε να γίνει, ενώ εκείνος προσπαθούσε να κατανοήσει ποιος πραγματικά ήταν. Δεν υπάρχει κάτι πιο ανθρώπινο από αυτήν την αναζήτηση ή κάτι πιο βαθιά πολιτικό. Αυτό ακριβώς αντικατόπτριζε και το George – το συνεχές της αναζήτησης, την ανακάλυψη και αποκάλυψη της αμερικανικής πολιτικής ταυτότητας μέσα από τεύχη που έψαχναν και ενδεχομένως βρήκαν κάτι βαθύτερο: ότι η πολιτική δεν είναι η μάχη για την εξουσία, είναι η ίδια η ζωή. Στο πλαίσιο αυτό, ο JFK Jr. συμβολίζει τη χαμένη ευκαιρία – την πολιτική που δεν έγινε, αλλά αποτελεί και σημείο αναφοράς· όχι για αυτό που υπήρξε, αλλά για αυτό που μπορεί να υπάρξει. Και κυρίως, μια υπενθύμιση πως η πολιτική δεν είναι στατική. Είναι ακριβώς αυτό που της επιτρέπουμε εμείς να γίνει.