Ισραήλ, Εκλογές 17.3.2015 Ήλθε η ώρα της αλλαγής;

Την Τρίτη, 17 Μαρτίου 2015 θα πραγματοποιηθούν βουλευτικές εκλογές στο Ισραήλ. Πάντα, σε όλες τις εκλογές όλα τα κόμματα ισχυρίζονται πως οι συγκεκριμένες εκλογές είναι σημαντικές για την ύπαρξη του κράτους. Το ίδιο και οι επικείμενες. Αληθεύει όμως;

Η ύπαρξη του Ισραήλ δεν τίθεται σε κίνδυνο. Το Ισραήλ είναι πλέον ένα κράτος με σύγχρονα αμυντικά συστήματα, ισχυρό στρατό, υψηλή τεχνολογία, σταθερές υποδομές, ανθηρή οικονομία, σημαντικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, αδέκαστη δικαιοσύνη. Έχει όμως και αδυναμίες. Ασταθείς κυβερνήσεις, διαφθορά, εχθρικούς γείτονες, γραφειοκρατία, κοινωνικές ταξικές διαφορές, αποκλίνουσες εθνοτικές και θρησκευτικές ομάδες (π.χ. κοσμικοί και θρησκευόμενοι, Εβραίοι και Άραβες), επικίνδυνες πολεμικές διενέξεις στην ευρύτερη περιοχή.

Με βάση τα παραπάνω, τι θα μπορούσαμε να δούμε σαν απειλή για το Ισραήλ;

Οι κυβερνήσεις Νετανιάου όρισαν τον πυρηνικό εξοπλισμό του Ιράν σαν την μεγαλύτερη απειλή για την ύπαρξη του Ισραήλ. Χωρίς αμφιβολία, ένα πυρηνικό Ιράν μπορεί να μεταβάλει τις ισορροπίες στην Μέση Ανατολή και το Ισραήλ δεν μπορεί να το αγνοήσει. Είναι όμως απειλή για την ίδια την ύπαρξη του Ισραήλ; Οι γνώμες γι αυτό το ζήτημα διίστανται και όπως φαίνεται, οι εκάστοτε αρχηγοί του επιτελείου και των μυστικών υπηρεσιών καθώς και διάφοροι πολιτικοί συμμέτοχοι των κυβερνήσεων Νετανιάου δεν συμμερίζονται αυτή την άποψη.

Τα εχθρικά κράτη και οι πόλεμοι στην Μέση Ανατολή. Η Συρία είναι αδύναμη. Η Χεζμπολάχ είναι σημαντικός εχθρός του Ισραήλ, αλλά ούτε αυτή ούτε η Συρία ούτε το Ισλαμικό Κράτος αποτελούν κίνδυνο για την ύπαρξη του Ισραήλ.

Η συνεχής διένεξη με τους Παλαιστίνιους είναι σίγουρα προβληματική. Κάθε δυό χρόνια έχουμε πόλεμο με τη Χαμάς στην Γάζα, με μεγάλες παλαιστινιακές απώλειες, σημαντικά λιγότερες του Ισραήλ, αλλά παράλληλα πλήγμα της ισραηλινής οικονομίας και αρνητική στάση της διεθνούς κοινής γνώμης. Παρόλα αυτά, η διένεξη με την Χαμάς δεν απειλεί την ύπαρξη του Ισραήλ.

Το παλαιστινιακό πρόβλημα είναι ένας καθοριστικός παράγοντας. Σήμερα, ανάμεσα στον Ιορδάνη και την Μεσόγειο θάλασσα, ο αριθμός των παιδιών των Παλαιστινίων είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των παιδιών των Εβραίων. Σε μερικά χρόνια, σύμφωνα με τα δημογραφικά δεδομένα, Παλαιστίνιοι και Εβραίοι θα εξισωθούν αριθμητικά. Αποτελεί αυτό απειλή για την ύπαρξη του Ισραήλ σαν εβραϊκό, δημοκρατικό κράτος; Χωρίς αμφιβολία, ναι. Η αδυναμία εξεύρεσης λύσης του παλιστινιακού απειλεί την ασφάλεια των Εβραίων στην Μέση Ανατολή.

Ο διχασμός ανάμεσα στις διάφορες ομάδες είναι μεγάλος. Η πλειονότητα των υπερορθόδοξων Εβραίων δεν υπηρετεί στο στρατό, πράγμα που ενοχλεί τους κοσμικούς Ισραηλινούς οι οποίοι κατά μεγάλο ποσοστό υπηρετούν σε μάχιμες μονάδες. Επίσης οι υπερορθόδοξοι Εβραίοι συμμετέχουν σχετικά λιγότερο στην παραγωγή. Οι Άραβες που επίσης δεν υπηρετούν στον στρατό συνεισφέρουν όμως περισσότερο στην οικονομία. Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνουμε και μια αύξηση του αριθμού των Αράβων φοιτητών στα πανεπιστήμια. Μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την κατάσταση αυτή ως απειλή για την ύπαρξη του κράτους; Το πρόβλημα υφίσταται, αλλά θα μπορούσαμε να δούμε το θέμα αυτό σαν «πρόκληση» για την ευημερία του Ισραήλ και όχι ως απειλή. Το γεφύρωμα θρήσκων και κοσμικών, Εβραίων και Αράβων, δυνατό κατά τη γνώμη μου με κατάλληλες επενδύσεις, θα οδηγούσε σε ισχυροποίηση του κράτους.

Οι μεγάλες ταξικές διαφορές είναι κάτι που αποσχολεί κάθε πολίτη. Οι δυνατότητες της μεσαίας τάξης να αποκτήσει στέγη έχουν μειωθεί σημαντικά. Υπάρχει μεγάλος αριθμός οικογενειών και παιδιών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας καθώς και άτομα με ειδικές ανάγκες χωρίς παροχές. Η κοινωνική μέριμνα είναι ελλιπής για ένα κράτος μέλος του ΟΟΣΑ. Αυτό δημιουργεί μια έλλειψη ταύτισης του πολίτη με το κράτος και αποτελεί απειλή.

Το Ισραήλ βασίστηκε και βασίζεται ακόμη στις καλές σχέσεις του με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Ισραήλ έχει πολλούς φίλους και στα δύο κόμματα και από την περίοδο προεδρίας Νίξον οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ δυνάμωσαν: σημαντική στρατιωτική ενίσχυση, άμεση αντικατάσταση πολεμικού υλικού κατά την διάρκεια και μετά από πόλεμο, πολιτική διεθνούς υποστήριξης, κυρίως στο Συμβούλιο Ασφαλείας, οικονομική βοήθεια σε διάφορες περιόδους. Αυτά αποτελούν εγγύηση για την ύπαξη του Ισραήλ. Απαραίτητη η καλή σχέση του Ισραήλ με τις ΗΠΑ για την ύπαρξή του; Κατηγορηματικά ναι.

Τέλος, η εσωτερική διαφθορά. Την διακρίνουμε σε πολλά επίπεδα, κυρίως στο κυβερνητικό. Πολλοί πολιτικοί, ακόμη και ο πρώην πρωθυπουργός Όλμερτ καταδικάστηκαν για δωροδοκία. Σήμερα ο Νετανιάου βρίσκεται στην κορυφή της προσωπικής διαφθοράς. Τα υπερογκώδη έξοδα του ιδίου και κυρίως της συζύγου του που χρεώνονται στην πολιτεία βρίσκονται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου. Ο Κρατικός Επιθεωρητής αναφέρεται σ’ αυτά στην τελευταία του έκθεση. Η διαφθορά της εξουσίας δεν αποτελεί απειλή για την ύπαρξη του κράτους, αλλά δηλώνει έλλειψη ακεραιότητας της ηγεσίας.

Είναι λοιπόν ο Νετανιάου το κατάλληλο πρόσωπο να ηγηθεί της επόμενης κυβέρνησης. Ποιa ήταν η προσφορά του στην αντιμετώπιση των απειλών;

Στο Ιρανικό, ο Νετανιάου έθεσε το ζήτημα επί τάπητος και με την στάση του οδήγησε σε κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης στο Ιράν. Χωρίς αμφιβολία η προσφορά του ήταν θετική αν και επικίνδυνη.

Στο παλαιστινιακό, οι κυβερνήσεις Νετανιάου δεν έκαναν το παραμικρό για την ύφεση. Αρνήθηκαν διαπραγματεύσεις κατηγορώντας την άλλη πλευρά και οδήγησαν την Παλαιστινιακή Αρχή σε διαδικασίες αναγνώρισης από τα Ηνωμένα Έθνη και ευρωπαϊκά κράτη. Κυρίως η ενίσχυση των οικισμών οδηγεί σε αδιέξοδο. Σημαντικός παράγοντας για την ολίσθηση είναι και το εθνικοθρησκευτικό κόμμα «Α-μπάιτ α-γιεουντί».

Στο θέμα των σχέσεων με τις ΗΠΑ, ο Νετανιάου προσανατολίστηκε ανοιχτά προς το Ρεπουμπλικανικό κόμμα, ερχόμενος και σε σύγκρουση με τον Λευκό Οίκο. Επανεκλογή του Νετανιάου θέτει σε σοβαρό κίνδυνο τις Ισραηλοαμερικανικές σχέσεις.

Στα εσωτερικά ζητήματα, οι κυβερνήσεις Νετανιάου δεν λείαναν τα προβλήματα. Δεν οδήγησαν σε άμβλυνση των αντιθέσεων, τουναντίον.

Όσο δε την πολιτική διαφθορά, η συμπεριφορά της οικογένειας Νετανιάου καθώς και τα οικονομικά σκάνδαλα πολιτικών στελεχών του κόμματος «Ισραέλ Μπεϊτένου» αποτελούν όνειδος για το Ισραήλ.

Η ιστορία του Νετανιάου αποδεικνύει πως, σε όλα τα επίπεδα, δεν είναι ικανός να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και τους κινδύνους. Υπάρχει όμως δυνατότητα κυβερνητικής αλλαγής; Το νέο σχήμα «Μαχανέ Τσιονί» («Σιωνιστικό Στρατόπεδο», ένωση του εργατικού κόμματος υπό τον Έρτσογκ με την Λίβνη) δημιουργεί νέα δεδομένα. Με υποστήριξη άλλων κεντρώων κομμάτων και των θρησκευτικών μη εθνικιστικών ίσως να επέλθει αλλαγή. Δυνατή μεν, αλλά με λίγες πιθανότητες.