Το μπλακ άουτ σε Ισπανία και Πορτογαλία και τα συστήματα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας
Η νεαρή γυναίκα ήταν αφοσιωμένη καθώς εξέταζε μια νέα συσκευασία μωρομάντηλων, όταν, εντελώς απροειδοποίητα, σκοτείνιασαν τα πάντα γύρω της. Λίγα μέτρα παραπέρα ακουγόταν ο εκνευριστικός και επαναλαμβανόμενος ήχος μιας σειρήνας. Κατά πάσα πιθανότητα η σειρήνα ήταν συνδεδεμένη με κάποιο εναλλακτικό σύστημα παραγωγής ενέργειας, κάποια γεννήτρια δηλαδή, η οποία δεν έλεγε να πάρει μπρος. Κάποιοι άρχισαν να φωνάζουν. Κάποιοι άλλοι να πανικοβάλλονται. Οι περισσότεροι έτρεξαν προς τα ταμεία. Ποια ταμεία; Τίποτε δεν λειτουργούσε σ’ αυτό το αχανές κατάστημα μιας πασίγνωστης αλυσίδας σούπερ μάρκετ στο κέντρο της Βαρκελώνης. Η νεαρή μητέρα προσπάθησε να διατηρήσει την ψυχραιμία της. Μετά από έναν πρώτο γύρο διερευνητικής διαδικασίας, άρχισε να νιώθει άβολα. Ήταν η πρώτη φορά που αυτή η γυναίκα ερχόταν σε απ’ ευθείας επαφή με την έννοια της δυστοπίας. Μία έννοια την οποία φρόντιζε να χρησιμοποιεί όταν συζητούσε με τις φίλες της για κινηματογράφο ή για τα βιβλία που αγαπούσε. Τα λεπτά κυλούσαν και τα φώτα δεν άναβαν. Οι πρώτες κραυγές αγωνίας άρχισαν να ακούγονται μέσα στο σκοτεινιασμένο κατάστημα της αλυσίδας Merkadona.
Η Ενέργεια ήταν μία από τις κύριες δραστηριότητες που κλήθηκε να ενταχθεί στο σύστημα της ελεύθερης αγοράς
Πριν από πολλά χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπακούοντας στις απαιτήσεις ενός προωθημένου οικονομικού φιλελευθερισμού, που θα ξεπερνούσε ακόμη και τις ονειρώξεις του πλέον ακραίου θατσερισμού, παρέδιδε στον «ανταγωνισμό» όλα εκείνα τα «ασημικά» που θα αποτελούσαν μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν τα βασικά περιουσιακά στοιχεία των κρατών. Η Ενέργεια ήταν μία από τις κύριες δραστηριότητες που κλήθηκε να ενταχθεί στο σύστημα της ελεύθερης αγοράς. Θεσπίστηκε κι ένας νέος θεσμικός ναός, ο οποίος θα λειτουργούσε ως ο απόλυτος ρυθμιστής. Το Χρηματιστήριο, που θα καθόριζε τις διεθνείς τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στο Ρότερνταμ. Έκτοτε τα πάντα άλλαξαν.
Πριν από αρκετά χρόνια, η δική μας Ευρώπη αποφάσισε –και πολύ σωστά– να υιοθετήσει το πράσινο αποτύπωμα ως βασικό γνώμονα ανάπτυξης και ως κύριο όπλο διαχείρισης της κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο αυτής της αλλαγής της αναπτυξιακής φιλοσοφίας αποφασίστηκε να επενδυθεί ένα μεγάλο τμήμα των προβλεπόμενων κονδυλίων για την Ενέργεια στις λεγόμενες εναλλακτικές μορφές παραγωγής. Τουτέστιν στις ΑΠΕ. Όπως πάντα, σε κάθε σημαντική αλλαγή συμβαίνουν και ανήκουστες υπερβάσεις, υπερβολές, κάποιες φορές και εγκλήματα. Είχε προηγηθεί, βλέπετε, το σαρωτικό τσουνάμι ιδιωτικοποίησης κάθε μορφής παραγωγής ενέργειας στην ΕΕ σ’ ένα ενοποιημένο με το στανιό, αλλά καθόλου ενωτικό, οικονομικό περιβάλλον.
Το κοστοβόρο κομμάτι λειτουργίας του κάθε συστήματος είναι ο μηχανισμός προβλεψιμότητας κάθε υπαρκτού ή ενδεχόμενα δυνατού κινδύνου
Είναι φανερό πως η διαχείριση κάθε συστήματος που παράγει οικονομικό και κατ΄ επέκταση κοινωνικό έργο βασίζεται σε κάποιους κανόνες, οι οποίοι με τη σειρά τους λειτουργούν όταν οι «λεπτομέρειες» που καθορίζουν τη λειτουργία τους είναι απόλυτα καθορισμένες και ρυθμισμένες. Το κοστοβόρο κομμάτι λειτουργίας του κάθε συστήματος είναι αυτές οι «λεπτομέρειες». Δηλαδή εκείνος ο μηχανισμός προβλεψιμότητας κάθε υπαρκτού ή ενδεχόμενα δυνατού κινδύνου. Ο μηχανισμός άμεσης αποκατάστασης κάθε ορατής ή μη ορατής απορρύθμισης. Το κλειδί ασφαλείας κάθε συστήματος κοινής ωφέλειας.
Όλα τα παραπάνω ούτε τα γνώριζε ούτε και είχαν περάσει από μυαλό της νεαρής μητέρας, που εκείνη την ημέρα έτρεξε ν’ αγοράσει πάνες για το μωρό της στο πλησιέστερο σούπερ μάρκετ. Ούτε είχε διανοηθεί πως, τόσο αιφνιδιαστικά, όσα είχε μάθει να χρησιμοποιεί –το ψηφιακό χρήμα, η ψηφιακή επικοινωνία, η ψηφιακά ελεγχόμενη συγκοινωνία, οι ταμειακές μηχανές, τα φανάρια στους δρόμους, οι ψηφιακές ταυτότητες και τα ψηφιακά διπλώματα οδήγησης, ακόμη και αυτά τα έρμα κινητά τηλέφωνα και ο φορητός υπολογιστής της, όλα αυτά και ακόμη περισσότερα– θα είχαν τεθεί εκτός λειτουργίας και δεν θα ίσχυαν ως συστήματα αναφοράς, λόγω μιας απορρύθμισης του συστήματος παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος της 5ης οικονομίας της ΕΕ.
Η ανισορροπία οφείλονταν σε μη ελεγχόμενη υπερπαραγωγή ή σε ανεξέλεγκτη πτώση παραγωγής των ΑΠΕ
Η εύκολη δικαιολογία περί κυβερνοεπίθεσης απορρίφθηκε αμέσως. Η ελάχιστα πειστική δικαιολογία περί «μείζονος κλιματικού γεγονότος» εγκαταλείφθηκε νωρίς. Οι εξηγήσεις αιφνιδίως περιορίστηκαν σε ελάχιστες αναφορές σε «ανισορροπίες» του συστήματος, λόγω αιφνίδιων μεταβολών σε τοπικές παραγωγές ρεύματος. Με λίγα λόγια, η ανισορροπία οφείλονταν σε μη ελεγχόμενη υπερπαραγωγή ή σε ανεξέλεγκτη πτώση παραγωγής των ΑΠΕ, χωρίς να λειτουργεί ασφαλιστική δικλίδα ενεργοποίησης άλλων πηγών ενέργειας που θα εξίσωναν τα φορτία. Το Μαρόκο και η κεντρική και ανατολική Γαλλία έσπευσαν να συνδεθούν με την Ιβηρική για να αποκαταστήσουν την ομαλότητα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, κάθε χώρα που παράγει σε μεγάλα ποσοστά ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ, κινδυνεύει να βρεθεί αιφνιδίως στην ίδια θέση που βρέθηκε για 24 ώρες η Ιβηρική. Αυτό θα συμβεί εάν δεν έχουν καλώς όλες οι «λεπτομέρειες», οι οποίες καθορίζουν και τους κινδύνους απορρύθμισης των συστημάτων. Μόνον που αυτές οι «λεπτομέρειες» κοστίζουν . Και αυτό το κόστος θεωρείται «μη αναγκαίο» από τα Holdings που ελέγχουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Τελικά, με τα χίλια ζόρια η νεαρή μητέρα γύρισε σπίτι και στο μωρό της. Αποφάσισε πως εφεξής θα έχει στο πορτοφόλι της και κάποια χαρτονομίσματα, καθώς και την ταυτότητά της. Πήρε όρκο να μη μετακινείται για ψύλλου πήδημα με το μικρό αυτοκινητάκι της. Αποφάσισε ν’ αλλάξει τον οικιακό εξοπλισμό της με χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας. Και κάτι ακόμη. Εξήγησε στους δικούς της πως επιτέλους θα πρέπει να γνωρίσουν τους υπόλοιπους ενοίκους της πολυκατοικίας. Για μια ώρα ανάγκης, βρε αδερφέ. Βλέπεις, στο σκοτάδι και το χάος του σούπερ μάρκετ της γειτονιάς ανακάλυψε πως το βλέμμα της δεν έπεσε σε κανένα γνωστό πρόσωπο. Λες και δεν ζούσαν όλοι αυτοί στον ίδιο δρόμο, τέσσερα τετράγωνα όλα κιόλα σε αυτό το προάστιο της Βαρκελώνης με τις θηριώδεις εργατικές πολυκατοικίες.
«Όταν πέφτει το ρεύμα χάνεται και ο πολιτισμός σας», αρέσκονταν να λένε οι παλιοί αναρχικοί. Οι πραγματικοί όροι μιας οικονομικής συναλλαγής κρύβονται στα «ψιλά γράμματα», όπως και η απληστία των διαχειριστών των συστημάτων παροχής υπηρεσιών κρύβεται πίσω από τις… «λεπτομέρειες». Η Ισπανία και η Πορτογαλία ήταν οι πρώτες χώρες που ένιωσαν το ψυχρό ρεύμα της δυστοπίας να τους αγγίζει το δέρμα. Θα υπάρξει και συνέχεια, αν οι κοινωνίες δεν φροντίσουν να επιβάλουν στους διαχειριστές τους ρήτρες ελέγχου των «λεπτομερειών» που προκαλούν τις ανισορροπίες των συστημάτων. Τουλάχιστον ας καταβάλουν κάποια στιγμή το τίμημα της απληστίας τους.
