Το γκάρισμα του γαϊδάρου

Σε μία από τις ιστορίες του Νασρεντίν Χότζα, ένας γείτονας τον επισκέπτεται για να ζητήσει να του δανείσει τον γάιδαρό του. Ο Χότζα αρνείται, λέγοντας ότι το ζώο είναι στο χωράφι. Όμως τη στιγμή εκείνη ο γάιδαρος γκαρίζει από τον στάβλο. «Πώς είναι στο χωράφι αφού τον ακούω;» λέει τότε ο γείτονας. «Καλά, εσύ τον γάιδαρο πιστεύεις ή εμένα» απάντησε εκνευρισμένος ο Χότζα.

Μέσα σε ένα μήνα διαψεύστηκαν με τον πιο θεαματικό τρόπο οι σημαντικότεροι αριστεροί μύθοι της ελληνικής κρίσης. Η νέα κυβέρνηση παραδέχτηκε, μεταξύ άλλων,  ότι:

-Η Ελλάδα έχει ανάγκη τη βοήθεια των εταίρων και δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς αυτή.

-Καμία άρνηση πληρωμών δεν μπορεί να γίνει. Δεν υπάρχει μέτωπο του νότου, ούτε διάσκεψη διαγραφής χρέους.

-Η όποια μείωση του χρέους μπορεί να συζητηθεί μόνο εφόσον οι δανειστές το θελήσουν.

-Όχι απλώς δεν υπάρχουν λεφτά για μοίρασμα και αυξήσεις αλλά ούτε για τις άμεσες υποχρεώσεις του κράτους.

-Η λειτουργία των τραπεζών και της οικονομίας εξαρτάται από τα χρήματα και τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Μπορεί ορισμένοι να πουν ότι η σημερινή κυβέρνηση αναγκάστηκε να δεχτεί τα παραπάνω λόγω της κατάστασης που παρέλαβε. Η προηγούμενη κυβέρνηση μπορεί να είχε τα μύρια κακά αλλά άφησε πλεόνασμα. Επομένως όλα αυτά που συμβαίνουν τώρα, συμβαίνουν σε ασύγκριτα πιο ευνοϊκό περιβάλλον σε σχέση με την περίοδο που υπήρχαν τεράστια ελλείμματα.

Αν υπάρχει κανείς που να αναρωτιέται γιατί όλες οι παραπάνω παραδοχές έπρεπε να γίνουν μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, η προφανής απάντηση είναι ότι τα ψέματα ήταν απαραίτητα μέχρι να φέρουν το κόμμα στην εξουσία. Όπως έγινε προηγουμένως με τα Ζάππεια και το «λεφτά υπάρχουν».

Υπάρχει όμως και κάτι βαθύτερο. Στην Ελλάδα υπάρχει ευνοϊκό έδαφος για μια εξωπραγματική ανάγνωση της πραγματικότητας. Κόμματα, πολιτικοί, καθηγητές πανεπιστημίου, δημοσιογράφοι και ΜΜΕ έζησαν ένα αδιαμφισβήτητο success story πουλώντας φτηνή αντιμνημονιακή ρητορεία. Δεν χρειάστηκε να μιλήσει κανείς για το πώς θα εξοικονομηθούν τα χρήματα που έλειπαν ή για το πώς θα μπορέσουμε να αυξήσουμε τις εξαγωγές. Ούτε φυσικά για το πώς θα δημιουργηθούν παραγωγικές δουλειές που θα αντικαθιστούσαν την κατανάλωση εισαγόμενων προϊόντων πληρωμένων με δανεικά.

Πολλοί πολίτες ήταν έτοιμοι να δεχτούν και να αναπαράγουν την πιο εξωφρενική θεωρία συνωμοσίας για την κρίση. Το περασμένο καλοκαίρι δημοσιεύτηκε έρευνα που εμφάνιζε τρεις στους τέσσερις Έλληνες να  νομίζουν ότι η ελληνική κρίση ήταν προσχεδιασμένη από διεθνή κέντρα. Οι περισσότεροι συμπατριώτες μας θεωρούσαν φυσιολογική τη διαρκή κατανάλωση χρημάτων που δεν είχαμε και αποτέλεσμα συνωμοσίας το αναπόφευκτο οδυνηρό τέλος της.

Εξίσου δημοφιλείς ήταν όλες εκείνες οι θεωρίες που έλεγαν ότι για να ξεπεραστεί η κρίση δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτε άλλο, παρά να βρούμε έτοιμα λεφτά και να καθαρίσουμε. Για πολύ καιρό εμφανιζόταν στις τηλεοράσεις ένας ομογενής που ισχυριζόταν ότι θα διέθετε εξακόσια δισ. δολάρια για την εξαγορά του χρέους, δηλαδή κατείχε και θα παραχωρούσε περιουσία μεγαλύτερη από ό,τι είχαν όλοι μαζί οι είκοσι πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο.

«Oι Eλληνες είμαστε εύπιστοι και καχύποπτοι. Πώς γίνεται κάποιοι να πιστεύουν, τυφλά, όντας από καταβολής δύσπιστοι; Nα είναι ευκολόπιστοι και απατημένοι κατ’ εξακολούθησιν;» σημειώνει ο Στέλιος Ράμφος. Και συνεχίζει: «Για να διαφυλάξουμε επιπλέον την ψυχολογική υπεροχή της επιθυμίας έναντι της πραγματικότητος, κάνουμε ασύνειδα το παν να μην ταράξουμε τις ψευδαισθήσεις μας και ζητούμε από τους πολιτικούς να μας κοιμίζουν με παραμύθια. Eμείς, τα μεγάλα λαϊκά ακροατήρια, δεν θέλουμε την αλήθεια· οι πολιτικοί προκειμένου να αδράξουν την εξουσία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ανταποκρίνονται. Όταν μάλιστα η πίεση των πραγμάτων υποχρεώνει κάποιους από αυτούς να αντιμετωπίσουν κατάματα τη σκληρή πραγματικότητα τότε ξεσηκωνόμαστε και ψάχνουμε για καινούργιο, «άφθαρτο» ψεύτη». (Καθημερινή, 12-10-14)

Δεν χρειάζεται να ξαναπούμε για το κόστος των αυταπατών που τροφοδότησαν τη βία και την τυφλή αντιπαλότητα. Ούτε να ξανακάνουμε την σύγκριση της Ελλάδας με τις άλλες χώρες της ευρωζώνης που εντάχθηκαν σε πρόγραμμα στήριξης. Αυτά ήταν τα προηγούμενα γκαρίσματα που αγνοήθηκαν. Τώρα ο γάιδαρος έχει γίνει πολύ ενοχλητικός.

Για να μη τον ακούμε η σημερινή εξουσία επιστρατεύει ξανά τις θεωρίες συνωμοσίας. «Μας είχαν στήσει παγίδα οι πιο επιθετικές συντηρητικές δυνάμεις της Ευρώπης, σε συνεργασία με την κυβέρνηση Σαμαρά, για να μας ρίξουν στα βράχια πριν καλά-καλά αναλάβουμε την κυβέρνηση» δήλωσε ο Αλέξης Τσίπρας (28/2/15). Νωρίτερα είχε κατηγορήσει την προηγούμενη κυβέρνηση γιατί ζήτησε δίμηνη παράταση του μνημονίου και όχι εξάμηνη. Αλλά μόλις στις 7/12/14 ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε από τον Αντώνη Σαμαρά «Να μη διανοηθεί να ζητήσει οποιαδήποτε παράταση του Μνημονίου».

Κάθε φορά που η πραγματικότητα διαψεύδει κάποιον παραπλανητικό ισχυρισμό, εκείνος που τον χρησιμοποίησε απλώς τον αντικαθιστά με έναν καινούργιο. Αυτό ζούμε τώρα. Παράλληλα, ανακυκλώνονται οι λέξεις και μαζί τους η κρίση. Η μετονομασία της τρόικας σε θεσμούς διαφημίστηκε σαν μεγάλη επιτυχία. Η μηνιαία κατάθεση των συντάξεων στους λογαριασμούς των συνταξιούχων ονομάστηκε επιστροφή 700 εκατομμυρίων ευρώ στις τράπεζες. Μερικές ακόμη τέτοιες επιτυχίες και σωθήκαμε.