Εκλογές ΗΠΑ 2024: Η επικράτηση του Τραμπ και η νέα εποχή της πολιτικής επικοινωνίας

Η νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές αποτελεί όχι μόνο πολιτική επικράτηση, αλλά και δείγμα των αλλαγών που έχουν επέλθει στο δημόσιο επικοινωνιακό πεδίο και δη στα ΜΜΕ. Τα νέα μέσα και οι επιλογές εμφάνισης σε δημοφιλή podcast διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διάδοση μηνυμάτων, στην προώθηση θέσεων και στην άμεση επικοινωνία του Τραμπ με το εκλογικό του κοινό, παρακάμπτοντας τα παραδοσιακά ΜΜΕ.

Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης επέτρεψαν την ανάπτυξη μιας ατζέντας βασισμένης στη σύγκρουση, εντείνοντας την πόλωση και δημιουργώντας έναν διχασμό στην αμερικανική κοινωνία. Ο υποψήφιος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εκμεταλλεύτηκε τα κοινωνικά δίκτυα για να αναδείξει θέματα που προκαλούν έντονα συναισθήματα, όπως η μετανάστευση, η ασφάλεια και η οικονομία, αλλά και για να διατυπώσει προσωπικές επιθέσεις στους πολιτικούς αντιπάλους του. Με το να θέτει συνεχώς τέτοια ζητήματα στην επικαιρότητα, κατάφερε να διαμορφώσει και να κυριαρχήσει στη δημόσια συζήτηση, παρακάμπτοντας τις πιο παραδοσιακές θεματικές που αφορούσαν την κοινωνική ενότητα και συνεργασία. Η αμφισβήτηση της εγκυρότητας των παραδοσιακών πηγών πληροφόρησης έγινε κεντρική στρατηγική, επιτρέποντας στον Τραμπ να δημιουργήσει έναν «παράλληλο κόσμο» πληροφόρησης, όπου οι υποστηρικτές του εμπιστεύονταν μόνο τα κοινωνικά δίκτυα ή συγκεκριμένα εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης. Οι υποψήφιοι έχουν βρει στα νέα μέσα ένα στρατηγικό μέσο για να περάσουν το μήνυμά τους «χωρίς φίλτρα», με μεγαλύτερη εμβέλεια και επιρροή. Αυτό εγείρει σημαντικά ερωτήματα για το μέλλον των επαγγελματικών μέσων ενημέρωσης. Καθώς τα podcasts και άλλα νέα μέσα δίνουν τη δυνατότητα στους πολιτικούς να επικοινωνούν απευθείας με τους πολίτες, τα παραδοσιακά ΜΜΕ βρίσκονται αντιμέτωπα με μια κρίσιμη πρόκληση να χάσουν τον αγώνα ενημέρωσης, καθώς αυτά αναγκάζονται να προσαρμοστούν σε μια εποχή όπου η αμεσότητα και η αυθεντικότητα γίνονται κυρίαρχες αξίες για το κοινό. Αυτή η στρατηγική οδηγεί σε δημιουργία «κλειστών πληροφοριακών κύκλων» (echo chambers), που προστατεύουν τους υποστηρικτές από εναλλακτικές απόψεις, υπονομεύοντας έτσι τον παραδοσιακό διάλογο και την διασταύρωση πληροφοριών. Η πολιτική επικοινωνία οδεύει, επομένως, σε ένα μοντέλο που βασίζεται σε «προσωπικές πραγματικότητες» των ψηφοφόρων, χωρίς καθολικές αλήθειες ή κοινές βάσεις.

Η νίκη του υποψήφιου προέδρου Τραμπ αναδεικνύει την αλλαγή που έχουν επιφέρει τα κοινωνικά δίκτυα στην πολιτική επικοινωνία και τη διαμόρφωση της ατζέντας, προωθώντας μια πολιτική πόλωσης και δημιουργώντας νέες μορφές εμπλοκής των πολιτών, εις βάρος της δημοκρατικής ενότητας. Η πολιτική των αντιπαραθέσεων έχει κερδίσει έδαφος, τόσο στην αμερικανική κοινωνία όσο και σε άλλες δημοκρατίες ανά τον κόσμο. Η πολιτική της «αντίθεσης» που επικράτησε κατά την εκστρατεία του υποψήφιου προέδρου Τραμπ αντανακλά μια βαθύτερη τάση στον παγκόσμιο δημοκρατικό πολιτικό χάρτη, όπου τα κόμματα προσελκύουν υποστήριξη με την ενίσχυση του φόβου και της περιφρόνησης για τον «άλλο». Οι πολωτικές αυτές στρατηγικές φάνηκε να είναι επιτυχημένες στην αύξηση της συμμετοχής των υποστηρικτών, διότι η κινητοποίηση μέσω της αγανάκτησης και του μίσους αποδείχθηκε πιο αποτελεσματική από την δημιουργία ενθουσιασμού για τα προγράμματα της πολιτικής.

Ωστόσο, η τακτική αυτή επιφέρει σοβαρές συνέπειες για τη δημοκρατία. Η αυξανόμενη δυσπιστία προς τις πολιτικές διαδικασίες και τους θεσμούς, οι διαμαρτυρίες, και η πόλωση δείχνουν πόσο εύθραυστη έχει γίνει η πολιτική συνοχή.

Χωρίς ουσιαστικές προσπάθειες για επαναπροσέγγιση της πολιτικής ενότητας και εμπιστοσύνης, η δημοκρατία κινδυνεύει να διολισθήσει περαιτέρω σε ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου η μισαλλοδοξία κυριαρχεί και η ελπίδα για κοινωνική συνοχή αποδυναμώνεται.