Η νίκη της Κοντσίτα Βουρστ πριν δύο μήνες στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό τραγουδιού έχει κάνει τους υπεύθυνους του αυστριακού τουρισμού να τρίβουν τα χέρια τους. Και όχι μόνο για την μεγάλη αύξηση στις αφίξεις που αναμένεται εν όψει του διαγωνισμού τον ερχόμενο Μάιο. Αλλά και γιατί η νίκη της έφερε ξανά στην επικαιρότητα την ιστορία μιας ξεχασμένης μεσαιωνικής αγίας που κάποτε υπήρξε ιδιαίτερα δημοφιλής στην πατρίδα του Μότσαρτ. Πρόκειται για την περίεργη ιστορία μιας γυναικείας μορφής με μούσι που πρωταγωνιστεί σε σκηνές σταύρωσης διάφορων μεσαιωνικών εκκλησιών ανά την Ευρώπη.
Η ιστορία της έχει ως εξής: Η αγία Βιλγκεφόρτις ήταν μια πριγκίπισσα που ζούσε κάπου στην Πορτογαλία όταν ο ειδωλολάτρης πατέρας της αποφάσισε να την παντρέψει με τον επίσης παγανιστή βασιλιά της Σικελίας. Καθώς η ίδια είχε κρυφά βαφτιστεί χριστιανή, παρακάλεσε την Παναγία να την βοηθήσει να αποφύγει τον γάμο. Η απάντηση στις προσευχές της ήταν το πρόσωπό της να καλυφθεί από ένα μούσι, κάτι που έκανε τον επίδοξο σύζυγο να ακυρώσει τον γάμο και τον πατέρα της να την τιμωρήσει με σταύρωση. Σε πολλές αναπαραστάσεις κάτω από τον σταυρό της παίζει ένας βιολιστής. Σύμφωνα με τον θρύλο ένας φτωχός βιολιστής κατηγορήθηκε ότι έκλεψε το ασημένιο γοβάκι από ένα γλυπτό της αγίας. Ο ίδιος ζήτησε πριν θανατωθεί να παίξει για ακόμα μια φορά μπροστά στο γλυπτό. Όταν και το δεύτερο γοβάκι έπεσε στα χέρια του, οι αρχές κατάλαβαν ότι είναι αθώος.
Η αγία υπήρξε σημαντικό στοιχείο του μεσαιωνικού φολκλόρ σε πολλές περιοχές της Ευρώπης καθώς πολλές γυναίκες προσεύχονταν σε αυτήν όταν οι άντρες τους τις κακομεταχειρίζονταν. Αυτό προκάλεσε την αντίδραση της επίσημης εκκλησίας που θεωρούσε ότι η εικόνα της αποτελεί «διαστρέβλωση» της Σταύρωσης του Ιησού και τελικά την έβγαλε από το εορτολόγιο. Η αγία θα είχε παραμένει ξεχασμένη αν η νίκη της Κοντσίτα δεν είχε δώσει στους υπεύθυνους αυστριακών μουσείων την ιδέα να χρησιμοποιήσουν την εικόνα της για να προσελκύσουν επισκέπτες! Στο Χορν, μια μικρή πόλη της νότιας Αυστρίας, οι τουρίστες κατακλύζουν το τοπικό μουσείο όπου ένα μεσαιωνικό γλυπτό της αγίας εκτίθεται δίπλα σε δημοσιεύματα για τη νίκη της Κοντσίτα. Μάλιστα ο διευθυντής του μουσείου εκφράζει την ελπίδα να τους επισκεφτεί η ίδια η Κοντσίτα για ακόμα μεγαλύτερη διαφήμιση...
Η έκθεση στο Χορν της Αυστρίας
Άγαλμα της αγίας πάνω στον σταυρό από το επισκοπικό μουσείο του Γκρατς στην Αυστρία
Άγαλμα της αγίας από το συγκρότημα του Λορέτο στην Πράγα
Άγαλμα της αγίας στο Σεντ Ετιέν της Γαλλίας
Η εικόνα της αγίας υπήρξε έμπνευση και για το διάσημο καλλιτεχνικό δίδυμο των Πιερ και Ζιλ που υπογράφουν το έργο «H οσιομάρτυς»
Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τιμούσε τη μνήμη της αγίας Βιλγκεφόρτις, όπως είναι γνωστή στη βόρεια Ευρώπη, στις 20 Ιουλίου. Αυτό μέχρι το 1969 οπότε και αποφάσισαν ότι η ιστορία της αποτελεί θρύλο και ότι η αγία δεν είναι υπαρκτό πρόσωπο. Η ετυμολογία του ονόματός της διχάζει τους ειδικούς, καθώς άλλοι θεωρούν ότι προέρχεται από τα λατινικά («ισχυρή παρθένος») και άλλοι από τα αρχαία γερμανικά («ιερό πρόσωπο»). Το όνομα δεν έχει και τόση σημασία αφού σε άλλα μέρη της Ευρώπης είναι γνωστή με άλλες ονομασίες όπως Kümmernis (θλιμμένη) στην Αυστρία και Liberata (η ελευθερώτρια) στη νότια Ευρώπη.
Πάντως οι αγίες με μούσι δεν αποτελούν αποκλειστικότητα των καθολικών χριστιανών αφού αντίστοιχη ιστορία υπάρχει και στην ορθόδοξη παράδοση, όπως έχουμε δει εδώ. Πρόκειται για την ιστορία του άγιου Ονούφριου που, πριν αποφασίσει να αγιάσει, ήταν γυναίκα και μάλιστα πόρνη και πολύ όμορφη. Για να σταματήσουν να την προσεγγίζουν οι άντρες, παρακάλεσε τον Θεό να την κάνει άσχημη. Πράγματι απέκτησε γενειάδα, χωρίς όμως να απολέσει και τα γυναικεία της χαρακτηριστικά όπως βλέπουμε και στην παρακάτω τοιχογραφία από τη λεγόμενη «εκκλησία των φιδιών» στα Κόραμα της Καππαδοκίας.
Και βέβαια οποιαδήποτε αναφορά σε κυρίες με μούσια δεν θα μπορούσε να παραλείψει την Χατσεψούτ, φαραώ της 18ης δυναστείας που κυβέρνησε την αρχαία Αίγυπτο τον 15ο αιώνα π.Χ. και συνέδεσε το όνομά της με μια εικοσαετία ειρήνης και ευημερίας. Σε πολλές αναπαραστάσεις η βασίλισσα απεικονίζεται φορώντας ένα τελετουργικό μούσι για να υπογραμμίσει την απόλυτη εξουσία της ως φαραώ της Αιγύπτου. Αυτή τη μορφή έχουν και τα αγάλματα που βλέπετε πιο κάτω και προέρχονται από το ταφικό της μνημείο στην Κοιλάδα των Βασιλέων.
Για το τέλος, θα μεταφερθούμε από την αρχαία Αίγυπτο στη σύγχρονη εποχή και συγκεκριμένα στη Γαλλία. Εκεί δραστηριοποιείται από το 2008 η φεμινιστική ομάδα La Barbe («To Μούσι»). Τα μέλη της εμφανίζονται με ψεύτικα μούσια σε διάφορες πολιτικές, επιχειρηματικές, επιστημονικές και μιντιακές εκδηλώσεις, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να διαμαρτυρηθούν για τον ανδροκρατούμενο χαρακτήρα των συγκεκριμένων εκδηλώσεων. Η φωτογραφία παρακάτω προέρχεται από διαμαρτυρία τους σχετικά με την κάλυψη της υπόθεσης του Ντομινίκ Στρος-Καν από τα γαλλικά media.}
16°
