Υπουργός Υγείας εν μέσω πανδημίας

Του Επαμεινώνδα Κορώνη*

Σαν αντανακλαστική συνήθεια στρεφόμαστε συνεχώς ενάντια στην πολιτική και στους πολιτικούς αποφορτίζοντας την δυσαρέσκεια και την απογοήτευσή μας. Όπως έλεγε ο Gregory Paxman στον BBC, «η πολιτική είναι η τέχνη του να απογοητεύεις τους ψηφοφόρους με τον πιο γοητευτικό τρόπο». Και η σκληρότητα του κοινού απέναντι στην πολιτική ηγεσία πολύ σωστά είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνικής κριτικής. Τελικά φταίει ο προπονητής, ο αρχηγός, ο Υπουργός, ο ηγέτης.

Το θέμα είναι αν είμαστε εξίσου έτοιμοι να αναγνωρίσουμε στοιχεία καλής πολιτικής πρακτικής και να αποτιμήσουμε αντικειμενικά το ισοζύγιο του κάθε πολιτικού προσώπου. Η Ann Ruth Willner τόνιζε πάντα στις διαγνώσεις της περί πολιτικής ηγεσίας ότι πέρα από την χαρισματικότητα πρέπει να γίνεται και ένας προσεκτικός απολογισμός των πράξεων. Ο κατ’ εξοχήν ηγετικός Ομπάμα τι έργο άφησε πίσω του; Ποιες οι συνέπειες του Τσίπρα στην ελληνική οικονομία;

Η περίπτωση Κικίλια είναι χαρακτηριστική του πόσα μπορεί τελικά να πετύχει κάποιος παρά τις προκλήσεις. Υπουργός Πανδημίας. Στην Διαχείριση Κρίσεων λέμε ότι είναι σχεδόν αδύνατον να πετύχει ένας ηγέτης ένα θετικό αποτέλεσμα. Ο χειρισμός μιας αρνητικής κατάστασης στην καλύτερη περίπτωση θα ελαχιστοποιήσει την ζημιά. Ο Υπουργός Υγείας εν μέσω πανδημίας κουβαλάει στην πλάτη του τις διαχρονικές ανεπάρκειες του συστήματος υγείας και ασθένειες από τις οποίες υποφέρουν τα υπερτροφικά και αντιπαραγωγικά συστήματα υγείας σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Ο Βασίλης Κικίλιας είναι ο δέκτης σκληρής κριτικής.

Ο κορωνοϊός τον ανάγκασε να παίρνει μαζί με τον πρωθυπουργό δύσκολες αποφάσεις χωρίς ιστορικό προηγούμενο, χωρίς σαφείς επιστημονικές αναφορές και προφανή δεδομένα. Ο Κικίλιας έχει συνδέσει το όνομά του με τα lockdowns, με το SMS για να πας στο περίπτερο, με την καθημερινή περί νεκρών ενημέρωση, με τον καυγά Ε.Ε. με την AstraZeneca και το ακορντεόν μέτρων. Χρεώνεται κάθε κρούσμα στο συλλογικό υποσυνείδητο καθώς πολλές φορές ήταν αυτός που έπρεπε να συνδέσει την επιστημονική αποτίμηση με την πολιτική εισήγηση.

Και όμως, υπόγεια και φανερά, το Υπουργείο Υγείας έκανε πολλά, πάρα πολλά. Από την ανάδειξη των λοιμωξιολόγων σε κέντρο αποφάσεων και του Τσιόδρα, μέχρι την ταχεία αντίδραση στο πρώτο κύμα, φάνηκαν δείγματα καλής ηγεσίας. Η οργάνωση των Covid νοσοκομείων, η ενημέρωση του κοινού και η κατεύθυνση των περιστατικών έγινε γρήγορα.

Η αντιπολίτευση καλά κάνει και φωνάζει για την συμμετοχή του ιδιωτικού νοσοκομειακού τομέα στην πανδημία αλλά τελικά όταν χρειάστηκε επιτάχθηκαν χωρίς ενδοιασμούς κλινικές. Ο περιορισμός της εστίασης που έμοιαζε αδιανόητος ξεκίνησε με μια εισήγηση του Βασίλη Κικίλια την οποία αποδέχθηκε η κυβέρνηση. Και η οποία αποδεδειγμένα έσωσε ζωές αν κρίνουμε από την εμπειρία σε άλλες χώρες.

Τελικά, όπως γράφαμε πριν λίγο καιρό, ο κόσμος κουράστηκε και το σύνθημα της λίγης ακόμα υπομονής εξάντλησε την δυναμική του. Σε αυτό το σημείο ο Κικίλιας λειτούργησε με ταχύτητα, οργανώνοντας ένα εμβολιαστικό πρόγραμμα που εξέπληξε πολλούς. Αριστεροί και δεξιοί λένε ότι η οργάνωση, το κλίμα και η δομή των εμβολιαστικών κέντρων είναι εντυπωσιακή. Προφανώς το πιο σημαντικό ήταν η επάρκεια των εμβολίων αλλά ποιος θα φανταζόταν ότι η παραδοσιακά χαοτική μας κρατική δομή θα οργάνωσε μια άρτια διαδικασία προγραμματισμού και υλοποίησης του εμβολιασμού; Από την στιγμή που έγινε διαθέσιμη μεγάλη ποσότητα εμβολίων οργανώνεται μια επιχείρηση για να ανοσοποιηθεί μέχρι τον Ιούνιο το 70% του άνω των 30 πληθυσμού. Σε αυτό το οργανωμένο αποτέλεσμα συνέφεραν πολλά υπουργεία και ο δημόσιος τομέας χωρίς ανταγωνισμούς και αχρείαστες γραφειοκρατίες.

Ναι αλλά έχουμε χιλιάδες νεκρών, οι ΜΕΘ έφτασαν στο όριο (και σε κάποιες φάσεις το ξεπέρασαν), το ακορντεόν μέτρων και οι κοινωνικοί περιορισμοί κούρασαν, η δημιουργική λύση των self-tests άργησε να μπει στην πρακτική μας. Ευκαιρίες για παράπονα και απογοητεύσεις υπάρχουν. Και είναι ορθό και αναμενόμενο να στρέφονται προς τον πολιτικό ηγέτη. Είπαμε, η πολιτική εμπεριέχει την συνεχή κριτική.

Δεν είμαι καν ψηφοφόρος του κόμματος που εκπροσωπεί. Αλλά από την σκοπιά της ηγεσίας οφείλω μια τίμια αποτίμηση. Και αυτή είναι θετική. Ο Βασίλης Κικίλιας συνεχίζει την διαχείριση μιας κρίσης παίρνοντας αντιδημοφιλείς αποφάσεις, ενισχύοντας όμως τελικά την δημοφιλία του, παρά την σκληρή κριτική που δέχεται. Τον Νοέμβριο του 2020 ήταν ο πιο αποδεκτός υπουργός (Opinion Poll/ ΕΘΝΟΣ) και 1 στους 2 κρίνει θετικά το έργο του (MRB/STAR, Μάρτιος 2021). Παραμένει μια επιλογή για το μέλλον του κόμματος. Μπορεί τελικά μέσα στην πανδημία να γεννήθηκε και μια αμυδρή ελπίδα για να επικρατήσουν πολιτικοί ηγέτες που εκκολάφθηκαν στην κοινωνία και τελικά γαλουχήθηκαν μέσα στην κρίση και τις αντιξοότητες. Και ένα πρόσωπο που πήρε πάνω του δέκα χιλιάδες νεκρούς γιατί έτσι έπρεπε.

*Ο Επαμεινώνδας Κορώνης είναι Καθηγητής Ηγεσίας στα Πανεπιστήμια Hult και Westminster του Λονδίνου