Δένδιας - Τσαβούσογλου: «Την είπε» η Ελλάδα στην Τουρκία; Απάντηση στο sofagate ή κάτι περισσότερο; Μια ανάλυση της συνάντησης των ΥΠΕΞ Ελλάδας - Τουρκίας.
Και ξαφνικά η Ελλάδα «τη λέει» στην Τουρκία, για να χρησιμοποιήσω μια αγοραία φράση και το γεγονός γίνεται αποδεκτό με ενθουσιασμό από το εσωτερικό ακροατήριο. Ακόμα και ο ΣΥΡΙΖΑ δηλώνει ικανοποίηση. Από το διεθνές δεν νομίζω. Καθότι ειδικά η Ευρώπη αρέσκεται να αντιμετωπίζει την Τουρκία με «στοργή και προδέρμ». Ακόμα και όταν αυτή την προσβάλει βάναυσα όπως στο πρόσφατο event εσκεμμένης περιφρόνησης της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, γνωστό και ως sofagate.
Η Δύση θέλει να έχει στενές επαφές και καλές σχέσεις με την Τουρκία. Μέχρι και να την εντάξει στην ΕΕ προσπαθεί. Πρώτον, διότι θεωρεί ότι αποτελεί ένα τείχος ασφαλείας απέναντι στον επιθετικό ισλαμικό φονταμενταλισμό. Δεύτερον, διότι είναι η βασική πύλη παράνομης μετανάστευσης προς την Ευρώπη. Τρίτον, διότι έχει ανοικτά πολλά και μεγάλα οικονομικά νταραβέρια μαζί της και τέταρτον, για λόγους ιδεολογικούς. Η Τουρκία ως η πιο εξευρωπαϊσμένη χώρα της Ανατολής αποτελεί κατά κάποιον τρόπο έναν εκπρόσωπο του Ισλάμ στον δυτικό κόσμο και κάθε σύγκρουση μαζί της φαίνεται ως υποδαύλιση πολιτισμικών και θρησκευτικών διαφορών, πράγμα που η πολιτική ορθότητα θεωρεί απαράδεκτο. Ειδικά σε μια εποχή που λόγω και της μετανάστευσης οι μουσουλμάνοι έχουν πολλαπλασιαστεί στην Ευρώπη.
Για όλους αυτούς τους λόγους η δυτική διπλωματία κατάπιε αμάσητη και αδιαμαρτύρητα την πρόκληση του Ερντογάν με την απούσα τρίτη καρέκλα, ενώ αντιθέτως δημιούργησε εσωτερικές τριβές στο ευρωπαϊκό διευθυντήριο. Κάπως και κάπου έπρεπε να ξεσπάσει η οργή για την προσβολή και φρόντισαν να το οδηγήσουν εσωτερικά. Αντιθέτως η Τουρκία του Ερντογάν δείχνει να απολαμβάνει τις προκλήσεις. Η ανατολίτικη διπλωματία που δοκιμάζει τα τελευταία χρόνια ξέρει να δουλεύει άριστα το παιχνίδι των συμβολισμών ούσα σίγουρη για την ασφάλεια των χειρισμών της. Με δυο λόγια βρίσκει και τα κάνει. Και αυτό φάνηκε στην ειλικρινή έκπληξη που εξέφρασε η συμπαθής Ούρσουλα όταν απέμεινε όρθια σ’ αυτές τις σιωπηλές «μουσικές καρέκλες» που παίχτηκαν στην πρόσφατη επίσκεψη στην Τουρκία. Η ΕΕ πήγε χαρούμενη και με τις βαλίτσες της γεμάτες δώρα και ο Ερτνογάν της «την είπε». Βάναυσα.
Η ΕΕ είναι πολύ, πάρα πολύ μεγάλη για να δέχεται τέτοιες προσβολές και μάλιστα από την Τουρκία. Καταλαβαίνω την ανάγκη συμβιβασμών, τις σκοπιμότητες και τις ισορροπίες ανάμεσα σε κυβερνήσεις 27 χωρών-μελών, την όποια θεμιτή ευθυνοφοβία των εκπροσώπων αλλά μετά από τέτοια γεγονότα μην ζητάμε και τα ρέστα από τους πολίτες που δυσφορούν απέναντι στην Ένωση. Μην απορούμε για την αυξανόμενη δυσπιστία απέναντι στην ευρωπαϊκή ηγεσία και το κλίμα του ευρωσκεπτικισμού που μπορεί να φουντώσει ανά πάσα στιγμή λόγω κάποια άλλης αιτίας. Και το τέλος της πανδημίας θα δώσει πολλές, κυρίως οικονομικού ενδιαφέροντος. Δεν ταπεινώθηκε η Ούρσουλα, αλλά ο ευρωπαίος πολίτης και ο πολιτισμός του και αυτή ήταν η πρόθεση του θύτη. Μην ξεχνάτε ότι η επίσκεψη είχε να κάνει με τη θέση της γυναίκας, μια θέση για την οποία η διαφορά Ανατολής και Δύσης είναι χαώδης. Η «μάχη» των πολιτισμών διεξάγεται αμείωτη έστω και αν επίσημα οι ταγοί κάνουν τον «Κινέζο».
Φάνηκε ότι ο Δένδιας απάντησε στην προσβολή της «καρέκλας» έστω και αν η κίνηση δεν έγινε γι’ αυτό. Αλλά σίγουρα στις μέρες μας η επικαιρότητα συνομιλεί με τη διπλωματία και μια τέτοιου είδους απάντηση δεν ήταν καθόλου άρρητη. Εδώ και πολλά χρόνια η ελληνική πλευρά τηρεί πιστά όλα τα συμβατικά πρωτόκολλα απέναντι στους αντισυμβατικούς γείτονες και φαίνεται ότι ήρθε η ώρα αυτό να αλλάξει. Εξ άλλου, κάπως πρέπει να προβάλει και η χώρα μας τα δίκια της αλλά και την ευρωπαϊκή πλάτη που είναι αυτονόητο ότι διαθέτει. Και ο Μητσοτάκης ποντάρει στην πλάτη αυτή.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι όταν ο Ερντογάν μετέφερε πριν ένα περίπου χρόνο 12.000 μετανάστες στα σύνορα του Έβρου με σκοπό να μπουκάρουν στην Ελλάδα, ο πρωθυπουργός επισκέφτηκε την περιοχή με τη συνοδεία του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Κίνηση υψηλού συμβολισμού που τότε πέρασε στο ντούκου. Τους είπε δηλαδή ότι αυτά είναι τα ευρωπαϊκά σύνορα και οι απέναντι τα απειλούν, έστω με υβριδικό τρόπο και έχετε ευθύνη να τα προστατέψετε. Και τότε βγήκε αμέσως ο Μακρόν και δήλωσε παρών. Και πήρε και την ανοικτή στήριξη των αξιωματούχων που τότε έδειξαν να καταλαβαίνουν τι παίζει. Και φυσικά ο Ερντογάν δεν το ξέχασε.
Αν το χτεσινό γεγονός επιβάρυνε τις ήδη τεταμένες ελληνοτουρκικές σχέσεις μένει να αποδειχθεί. Όπως και η όποια αντίδραση της Τουρκίας σε συμβολικό ή και όχι επίπεδο. Το σίγουρο είναι ότι η ελληνική πλευρά θεωρεί ότι έχει στο πλάι της την «Ευρώπη» και ότι αν τα πράγματα στραβώσουν οι ηγέτες της θα αντιδράσουν και οι «Βρυξέλλες» θα αντιμετωπίσουν σοβαρά το ενδεχόμενο κυρώσεων. Η Τουρκία λόγω της υπερφίαλης επιθετικής πολιτικής της έχει απομονωθεί στην Ανατολική Μεσόγειο και ως εκ τούτου η Ελλάδα την βρήκε μπόσικη. Τόσο ώστε να μην διστάσει να διατυπώσει τις θέσεις της στην συνέντευξη τύπου και να χαλάσει το κλίμα.
Φυσικά και το χτεσινό γεγονός δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ευκαιρία αλλαγής πολιτικής της Δύσης απέναντι στην Τουρκία. Φυσικά και δίνει πόντους στην κυβέρνηση Μητσοτάκη στο εσωτερικό ακροατήριο. Φυσικά και «προκαλεί» όσες και όσους δεν κρύβουν τον έρωτά τους για την γείτονα. Αλλά ας μην του δίνουμε και τις διαστάσεις που δεν έχει. Η ιστορία της διεθνούς διπλωματίας είναι γεμάτη από τέτοια. Ήταν χρήσιμο όμως για να μας θυμίζει το ρόλο της ενωμένης Ευρώπης και την ανάγκη έμπρακτης αλληλεγγύης των λαών της. Στη δύσκολη συγκυρία που διανύουμε, για μας τους Έλληνες ήταν μια τονωτική ένεση όπως και να το κάνουμε. Η αλήθεια είναι ότι διψούσαμε εξαιρετικά για κάτι τέτοιο. Ο Δένδιας πεινούσε.
«Βλέποντας τη σπουδαία δουλειά που γίνεται σε αυτές δομές, θα έλεγα ότι αυτή η επίσκεψη ήταν για μένα ένα δώρο Χριστουγέννων» τόνισε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας
12°
