Ο Ανδρέας Ζαμπούκας γράφει για τη δικτατορία του «τηλεοπτικού προλεταριάτου» και την αντίσταση στα ταπεινά ένστικτα.
Η τηλεοπτική εποχή θυμίζει πολύ την δεκαετία του ΄80. Tότε που φόρτωναν κάποιον με μια κάμερα στον ώμο και γύριζαν φτηνή βιντεοκασέτα για τον «λαό» και με έμμεσο πρωταγωνιστή τον «λαό»! Οι ήρωες ήταν ακραίες φυσιογνωμίες που αντιπροσώπευαν ό,τι πιο γραφικό υπήρχε στις γειτονιές της χώρας. Και εν ονόματι των ελαφρών χαρακτηριστικών της κοινωνίας. Ο Ταμτάκος την ρατσιστική διάθεση, ο Στάθης Ψάλτης τον «ιδιαίτερο» της παρέας, ο Μουστάκας τον κακόγουστο καλαμπουρτζή του καφενείου, ο ένας το γκρικ καμάκι, ο άλλος την «κατίνα» του απέναντι μπαλκονιού.
Λίγη φαντασία και θράσος να είχαν, θα έπαιρναν για ηθοποιούς -και τζάμπα ίσως- απλά ψώνια από το δρόμο. Ε, δεν το τόλμησαν τότε οι παραγωγοί, το τολμούν τώρα οι τηλεοράσεις… Θα μου πεις, έτσι κι αλλιώς, αυτό δεν κάνει πάντα το μέσο; Απορροφά αυτό που υπάρχει ήδη ως κουλτούρα και αντίληψη, στον κόσμο και το επιστρέφει διογκωμένο. Σύμφωνοι, αλλά σε μία κοινωνία, όπου ο λαϊκισμός κόντεψε να σαπίσει το πολιτικό σύστημα, όλα αυτά μοιάζουν πολύ επικίνδυνα για την ίδια τη δημοκρατία.
Πάντως, σε μία μικρή αγορά 11 εκατ. τηλεθεατών και με την οικονομική κρίση να περιορίζει τις δυνατότητες, δεν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει αυτή η τραγελαφική κατάσταση, στις τηλεοράσεις. Σιγά σιγά, θα γίνουμε όλοι πρωταγωνιστές στις δικές μας σειρές, μέχρι που θα πληρώνουμε ο ένας στον άλλον διαφήμιση για να μας δει η γιαγιά μας. Μία λύση θα ήταν οι κανόνες που θα μπορούσε να επιβάλει το ΕΣΡ. Υπάρχουν όμως, κανόνες, σε μια κοινωνία που ο «λαός» πήρε ήδη την τηλεοπτική «εξουσία» στα χέρια του;
Δύσκολα θα ανατραπεί η δικτατορία του «τηλεοπτικού προλεταριάτου» από δω και πέρα. Για τους υπόλοιπους, ο μόνος τρόπος διάσωσης είναι μόνο η ατομική ευθύνη. Η αυτοπροστασία. Η αντίσταση στα ταπεινά ένστικτα του ηδονοβλεψία, του κουτσομπόλη, του περίεργου, του κομπλεξικού, του κακόγουστου, του ιντριγκαδόρου, του φοβικού, του σπιούνου, του τεμπέλη, του μισαλλόδοξου που έχουμε όλοι μέσα μας.
Σε μια ψηφιακή εποχή όπου η εικόνα, ο ήχος, η πληροφορία και το σχόλιο δεν μπορούν να μπουν σε καμία ρύθμιση, μόνο η προσωπική εγρήγορση θα σώσει ό τι απέμεινε από την «ψυχή» μας. Αντί λοιπόν, να σπεύδουμε να αφορίσουμε το Big Brother ή όποια άλλη πρόκληση της αισθητικής μας, ας αλλάξουμε «σύμπαν». Ας προφυλάξουμε τον εαυτό μας στα social media, στην τηλεόραση και σε κάθε πεδίο ανάδειξης των των ταπεινών μας ενστίκτων.
To λούμπεν θα κυριαρχεί. Και ενίοτε θα εκλέγει κυβερνήσεις όπως έκανε στο παρελθόν, σε Ελλάδα και Αμερική. Και δεν αφορά μόνο τους οικονομικά εξαρτημένους. Αφού η δημιουργική δυσπραγία, η αδιαφορία για πνευματική καλλιέργεια, η αποδοχή των πελατειακών δικτύων, το ένστικτο του λαϊκισμού, η παραίτηση από την παραγωγική προσπάθεια και ο μεσσιανισμός περιθωριακών προσώπων είναι κοινά σημεία σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Όποιος τρέφει τα ταπεινά μας ένστικτα, τα θέλει για «μαγιά» και «πρώτη ύλη». Για να «μολύνει» τους άλλους. Αυτούς που δεν είναι ακραίοι αλλά ιδιαίτερα πρόθυμοι για χειραγώγηση. Παράδειγμα, η ιδεοληψία, η «θρησκεία» στα γήπεδα, η «βάρβαρη γλύκα» της «υποκουλτούρας», η γοητεία της «αεργίας» και του «παρασιτικού βίου» και οπωσδήποτε, η αισθητική του σοκ και της κλειδαρότρυπας στα τηλεοπτικά σκουπίδια.
Μέχρι που να αποφασίσει το Υπουργείο να βάλει τον μιντιακό κόσμο στα σχολεία, ας κάνουμε αντίσταση μόνοι μας. Στον εαυτό μας και στις οικογένειές μας.
13°
