Δέκα χρόνια μετά...

«Σε ό,τι με αφορά δεν αισθάνομαι ότι χρειάζομαι καμία εκλογή για να αποκτήσω κύρος ηγεσίας». Σιγά μην ασχοληθώ, θα λέγανε στα αντίστοιχα καφενεία. «Το ’χω». Οι γνωρίζοντες όμως είδαν καθαρά ότι ο Τσίπρας την Τετάρτη στην Πολιτική Γραμματεία έκανε με τον δικό του τρόπο μερικά βήματα πίσω και συμβιβάστηκε στέλνοντας μηνύματα και δίνοντας απαντήσεις σ’ όσους εντός του κόμματος αμφισβήτησαν τις επιλογές του σε πρόσωπα και αποφάσεις.

Από εδώ και εμπρός αρχίζει μία ενδιαφέρουσα περίοδος για τον ΣΥΡΙΖΑ και γι’ αυτό είναι χρήσιμο να κάνουμε βουτιά στο παρελθόν για να προβλέψουμε τις εξελίξεις και όσα πιθανόν ακολουθήσουν το επόμενο διάστημα.

Πάμε λοιπόν 10 χρόνια πίσω, στον Αύγουστο του 2009, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Κώστας Καραμανλής και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο Γιώργος Παπανδρέου. Στον Συνασπισμό (ΣΥΝ) τότε, βρισκόταν σε εξέλιξη η διαμάχη μεταξύ Τσίπρα και Αλαβάνου για την ηγεμονία στο σχήμα της Αριστεράς. Η χώρα, αν θυμάστε, όδευε προς την οικονομική καταστροφή και ο Καραμανλής είχε «κλείσει» τη Βουλή από τις 8 Μαΐου –ένα μήνα πριν από τις ευρωεκλογές– σε μια πολιτική κίνηση που δικαιολογημένα προκάλεσε έντονη κριτική και για την οποία δεν δόθηκε ποτέ καμία σοβαρή εξήγηση. (Αν και σήμερα γνωρίζουμε όλοι ότι ο Καραμανλής και πιθανότατα ο Παπανδρέου ήξεραν για την κρίση που θα αντιμετώπιζε η χώρα. Τους είχε ενημερώσει ο τότε διοικητής της Ττ Ε, Γ. Προβόπουλος - Καθημερινή).

Όσα συνέβησαν στα τέλη Αυγούστου του 2009 έχουν τη δική τους, μεγάλη κατά τη γνώμη μου, αξία καθώς ήταν τότε που ο Τσίπρας με τη συνδρομή του Καραμανλή ηγεμόνευσε στον ΣΥΝ. Για την ακρίβεια διασώθηκε ως επικεφαλής και στη συνέχεια –να είναι καλά τα πρώτα δύο μνημόνια– έγινε αρχικά αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης και μετά πρωθυπουργός.

Πώς έχουν όμως τα γεγονότα;

Το Σαββατοκύριακο 29 και 30 Αυγούστου 2009 συνεδρίασε η Κεντρική Πολιτική Επιτροπή (ΚΠΕ) του ΣΥΝ. Ο Τσίπρας εμφανίστηκε στην ομιλία του έτοιμος για την τελική σύγκρουση με τον Αλαβάνο ζητώντας τη στήριξη των μελών της ΚΠΕ, καλώντας τα να υπερψηφίσουν την πρότασή του για διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου. Απευθυνόμενος στα μέλη της ΚΠΕ και περιγράφοντας έμμεσα τον Αλέκο Αλαβάνο είχε πει: «Εγώ ποτέ δεν χτύπησα κανέναν ούτε πάνω ούτε κάτω από τη ζώνη. Κι ας δέχθηκα χτυπήματα από παντού. Και στη διαδρομή αυτή δεν πρόλαβα να αποκτήσω σύνδρομο προέδρου. Κι εκ χαρακτήρος, ούτε πρόκειται ποτέ να αποκτήσω».

Η τότε πρόταση του Τσίπρα για έκτακτο συνέδριο απορρίφθηκε, ο πρόεδρος του ΣΥΝ έχασε τη μάχη καθώς η αποδόμησή του από το Αριστερό Ρεύμα και την Ανανεωτική Πτέρυγα (δηλαδή τη μεγάλη και τη μικρή τάση του ΣΥΝ) είχε ξεκινήσει και ήταν θέμα χρόνου να τεθεί ζήτημα ηγεσίας. «Πώς μπορεί να σταθεί στην ηγεσία ενός κόμματος ο αρχηγός του, όταν ο πυρήνας των μελών δεν δέχεται μια πρότασή του που θα κρίνει και το μέλλον του σχήματος;» ήταν ένα από τα βασικά ερωτήματα των ημερών.

Κανείς, όμως, δεν είχε προβλέψει τότε τη σωτήρια συνδρομή του Καραμανλή. Στις 30 Αυγούστου απορρίφθηκε η πρόταση Τσίπρα για έκτακτο συνέδριο και στις 2 Σεπτεμβρίου ο Καραμανλής προκήρυξε πρόωρες εκλογές. Προφανώς ο τελευταίος το έκανε για να διασώσει τον εαυτό του και όχι για να ρίξει σωσίβιο στον Τσίπρα. Ωστόσο, τα πέτυχε και τα δύο. Τότε, πολλοί στον ΣΥΝ χτύπησαν στο κεφάλι τους στον τοίχο.

Μεταξύ αυτών και ο επικεφαλής του Αριστερού Ρεύματος (του ΣΥΝ) Παναγιώτης Λαφαζάνης, γιατί δεν κατάφερε να επαναφέρει στο πολιτικό προσκήνιο τον Αλέκο Αλαβάνο, αλλά και ο επικεφαλής της Ανανεωτικής Πτέρυγας (του ΣΥΝ) Φώτης Κουβέλης γιατί δεν μπόρεσε να δημιουργήσει τις συνθήκες για την αποδόμηση του Τσίπρα, ώστε να προχωρήσει σύντομα στη δημιουργία ενός νέου φορέα της Αριστεράς (η Δημοκρατική Αριστερά ιδρύθηκε αργότερα, τον Ιούνιο του 2010).  

Δέκα χρόνια μετά από αυτή τη μικρή διδακτική ιστορία δεν υπάρχει ΣΥΝ και όπως φαίνεται δεν υπάρχει καν ο ΣΥΡΙΖΑ του 2015. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει μάθει να ελίσσεται καλύτερα ώστε να παραμένει στην εξουσία. Συμβιβάστηκε φέρνοντας το 3ο μνημόνιο στη χώρα και συνθηκολόγησε με την απαίτηση των δανειστών για τη δημιουργία υπερταμείου διάρκειας 99 χρόνων.

Ο πρώην πρωθυπουργός γνωρίζει ότι στην πορεία που ξεκινά από εδώ και εμπρός δεν διαθέτει πλέον αρκετούς «νέους και άπειρους» συνεργάτες για να τον στηρίξουν με ενθουσιασμό. Και φαίνεται ότι έχει στερέψει από πρόσωπα, αφού έχει απομακρύνει όλα αυτά τα χρόνια δεκάδες ικανά στελέχη. Ξέρει επίσης ότι ο Αλέκος Φλαμπουράρης και ο Χρήστος Σπίρτζης δεν μπορούν να συμβιβάσουν τους «παλιούς» με μια υπόσχεση για το μέλλον. Και φυσικά γνωρίζει ότι, αν δεν τον στηρίξουν σημαντικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, δεν μπορεί να κάνει ούτε ένα βήμα και το πολυσυζητημένο 31,5% που κέρδισε μπορεί εύκολα να διαχυθεί δεξιά και αριστερά δημιουργώντας τις προϋποθέσεις ώστε ο ΣΥΡΙΖΑ να διολισθήσει σε χαμηλά ποσοστά. Υπό αυτές τις συνθήκες δύσκολα μπορεί να προχωρήσει και στη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σ’ ένα πατριαρχικό ΠΑΣΟΚ.

Το πρόβλημα του Τσίπρα, μετά από δέκα χρόνια, είναι ότι έχει γίνει προβλέψιμος. Τόσο στις κινήσεις του όσο και στον τρόπο που ασκεί την εξουσία. Γι’ αυτό και μια σειρά στελεχών, όπως π.χ. ο Σκουρλέτης, αναμένεται να μην ακολουθήσουν την τύχη τόσων και τόσων στελεχών, τα οποία αφού ο μηχανισμός του αρχηγού τους χρησιμοποίησε τους πέταξε στην άκρη σαν στυμμένες λεμονόκουπες.

Υπάρχει όμως και κάτι επιπλέον: Δεν φαίνεται στον ορίζοντα ακούσιος ή εκούσιος διασώστης, όπως συνέβη πριν από 10 χρόνια με τον Καραμανλή.