Φταίνε τα παιδιά για τις πράξεις των γονιών τους; Από την άλλη πλευρά μπορούν τα παιδιά να παίρνουν αίγλη και αξία από τον βίο και την πολιτεία των γονιών και των παππούδων τους και όχι από όσα κατάφεραν στη δική τους ζωή;
Πολιτικοί γίνονται βουλευτές, υπουργοί και πρωθυπουργοί με κύριο εφόδιο το επώνυμό τους, με σκοπό να αντληθεί συμβολικό κεφάλαιο από τους προγόνους τους. Άλλοι πολιτικοί, επίσης παιδιά πολιτικών, κατηγορούνται για πράγματα που έκαναν οι γονείς τους.
Σε μια πρόσφατη συζήτηση στη βουλή (15-1-2019) ο Κυριάκος Μητσοτάκης έκανε λόγο για κυβέρνηση κουρελού, λόγω της στήριξής της από έξι βουλευτές που ανήκαν ή ανήκουν σε άλλα κόμματα. Στην απάντηση του ο Αλέξης Τσίπρας είπε: «Φτάνετε να μιλάτε για αποστάτες. Εσείς ειδικά κ. Μητσοτάκη θα έπρεπε να είστε πιο προσεκτικός λόγω οικογενειακής παράδοσης». Στο ίδιο κλίμα και ο Σπύρος Δανέλης, βουλευτής που εκλέχτηκε με το Ποτάμι και στηρίζει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, προσέθεσε: «Μιλά για αποστασία ο γιος του αποστάτη».
Στον πρωθυπουργό απάντησε η Ντόρα Μπακογιάννη λέγοντας: «Εχθές ο κ. Τσίπρας, κουνώντας το δάχτυλο στον Κυριάκο Μητσοτάκη, του είπε με την “κουτσογιώργιο λογική” ότι δεν δικαιούται να ομιλεί περί αποστασίας λόγω οικογενειακής κληρονομιάς. Αντιπαρέρχομαι τη γνωστή φασιστική λογική της οικογενειακής ευθύνης, για να απαντήσω εγώ στον πρωθυπουργό –γιατί ο Κυριάκος ήταν αγέννητος εκείνη την εποχή– που έχω μερίδιο της οικογενειακής ευθύνης, ότι είμαι περήφανη για τους δημοκρατικούς αγώνες του πατέρα μου από την Κατοχή μέχρι τη Δικτατορία των Συνταγματαρχών. Εύχομαι το ίδιο να μπορεί να πει και ο κ. Τσίπρας για τον δικό του πατέρα».
Η οικογενειακή ευθύνη αρνείται τον αυτοπροσδιορμό και τελικά την ατομική ελευθερία. Η Ντόρα Μπακογιάννη ορθά χαρακτήρισε φασιστική τη λογική αυτή, αλλά μετά από ένα λεπτό δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό να κάνει χρήση εκείνου που μόλις είχε καταγγείλει.
Αναφορές στον πατέρα του πρωθυπουργού κυκλοφορούν πολύ συχνά και στο διαδίκτυο. Υπάρχουν χιλιάδες λόγοι για να κάνει κανείς κριτική στον Αλέξη Τσίπρα για όσα έχει πει και έχει κάνει ο ίδιος και είναι άδικο να κατηγορείται για πράγματα για τα οποία δεν είναι υπεύθυνος.
Η αξία που αποδίδεται στους πολιτικούς λόγω της ιστορίας των προγόνων τους είναι μέρος της τυραννίας των συμβόλων. Αυτή η τυραννία ταλαιπωρεί για χρόνια την ελληνική πολιτική ζωή. Οι συμβολισμοί μεταφέρουν την πολιτική αντιπαράθεση σε ένα ανορθολογικό πλαίσιο, στο οποίο δεν κρίνονται τα πρόσωπα και οι πολιτικές, αλλά κυριαρχούν οι παραδόσεις και οι δοξασίες.
Τα σύμβολα αποσπώνται από την πραγματικότητα και αυτονομούνται. Δεν μπαίνουν στη δοκιμασία της επιβεβαίωσης ή διάψευσης και μπορούν και επιβιώνουν γιατί βολεύουν –εκτός από τους πολιτικούς– και τους πολίτες. Λειτουργούν ως στερεότυπα διευκολύνοντας τους πολιτικούς να χειραγωγούν τους ψηφοφόρους και απαλλάσσουν τους πολίτες από την προσωπική ευθύνη της επιλογής με ορθολογικά κριτήρια.
Τα σύμβολα είναι ακίνητα στον χρόνο και δεν επηρεάζονται από τις εξελίξεις του πραγματικού κόσμου. Παίρνουν πάντα την αξία τους από το παρελθόν και ποτέ από το μέλλον. Στην Ελλάδα, παρότι βιώσαμε τις συνέπειες της αποτυχίας της πολιτικής, αρκετοί πολίτες δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία των επιλογών τους και προτιμούν να ικανοποιούνται από το αίσθημα ταυτότητας που προσφέρουν τα σύμβολα και οι κληρονομιές.
Για χρόνια ακούμε για πολιτικούς με όνομα βαρύ σαν ιστορία. Έτσι φθάσαμε στην υποψήφια ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ που, εκτός του ότι είναι κόρη του Μάνου Λοΐζου, το μόνο της κατόρθωμα είναι η ανάρτησή της σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης: «Τα θύματα του Ξηρού θα έπρεπε να σηκωθούν και να μας ζητήσουν συγνώμη...». Αν αφήσουμε το όνομα του πατέρα της και εστιάσουμε στο δικό της, θα βρούμε ένα όνομα βαρύ σαν υστερία.
