Τι είναι για σας η Ευρωπαϊκή Ένωση;

Η επικαιρότητα τρέχει. Ακούτε για αυτήν. Τώρα έχετε τη δυνατότητα να μιλήσετε για αυτήν. Κάθε εβδομάδα και για ένα διαφορετικό θέμα. Η Prorata θέτει κάθε Παρασκευή μία και μόνο ερώτηση για ένα θέμα επικαιρότητας στους εγγεγραμμένους στη λίστα ηλεκτρονικών διευθύνσεών της και παρουσιάζει κάθε Δευτέρα τις απαντήσεις τους στην Athens Voice. Αν επιθυμείτε και εσείς να εγγραφείτε στη λίστα της Prorata, πατήστε εδώ.

Ευρώπη: δύναμη αλληλεγγύης ή δύναμη επιβολής;

Για κάποιους είναι ο Κακός Δαίμονας. Για άλλους είναι ο Σωτήρας. Κάποιοι πιστεύουν ότι τη χρησιμοποιούμε, κάποιοι άλλοι ότι μας χρησιμοποιεί. Όλοι μας θα ψηφίσουμε –τυπικά τουλάχιστον– για αυτήν τον ερχόμενο Μάιο στις εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων μας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τι είναι τελικά για τους Έλληνες η ενωμένη Ευρώπη; Η Ερώτηση της Εβδομάδας από την Prorata έθεσε το ερώτημα στους εγγεγραμμένους στις λίστες των online ερευνών της χρήστες προκειμένου να αποτυπώσει τις πιθανολογούμενα αντιτιθέμενες οπτικές για την Ευρώπη ενός εκλογικού ακροατηρίου που έχει μετατοπιστεί από την ενθουσιώδη τοποθέτηση υπέρ της φιλοευρωπαϊκής ολοκλήρωσης –ίσως την πλέον ενθουσιώδη σε ολόκληρη την ενωμένη Ευρώπη τη δεκαετία του 1990– σε μια εξαιρετικά επιφυλακτική θέση για τον ρόλο της Ευρώπης στα ελληνικά και τα διεθνή πράγματα, η οποία βρίσκει αντιστοίχιση μόνο στην αποχωρούσα από την Ένωση Βρετανία.

Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (52%) αντιστοίχισε την Ευρώπη σε πολιτισμικές αξίες, ενώ πολύ λιγότεροι ήταν εκείνοι που την αντιστοίχισαν είτε σε οικονομικά οφέλη (22%), είτε σε στρατιωτική ασφάλεια (5%). Οι αντιστοιχίσεις εμφανίζουν μια ελαφριά συσχέτιση με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων, καθώς οι γυναίκες και οι πιο μορφωμένοι επιλέγουν συχνότερα τις πολιτισμικές αξίες. Ομοίως πράττουν και οι ερωτηθέντες άνω των 55 ετών, ένδειξη σημαντικού ελλείμματος της εικόνας της Ευρώπης ως κοινού αξιακού τόπου στα νεότερα ηλικιακά στρώματα που δείχνουν να ταυτίζουν την Ευρώπη με τον ρόλο της ως πιστωτή της χώρας μας κατά την περίοδο της κρίσης, η οποία συμπίπτει και με την περίοδο της πολιτικής τους ενηλικίωσης. Οι αντιστοιχίσεις εμφανίζουν επίσης διαφορές ως προς τα πολιτικά χαρακτηριστικά των ερωτηθέντων, με τους τοποθετούμενους στο κέντρο να επιλέγουν συχνότερα τις πολιτισμικές αξίες και τους τοποθετούμενους στον δεξιό πόλο να επιλέγουν σε μεγαλύτερα από τον μέσο όρο ποσοστά τα οικονομικά οφέλη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η δυσκολία των τοποθετούμενων στον αριστερό πόλο να επιλέξουν μεταξύ της αξιακής και της εργαλειακής σύνδεσης με την Ευρώπη, καθώς περίπου το 20%-25% αυτών, όπως και των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, αρνείται να επιλέξει οποιαδήποτε από τις επιλογές της έρευνας.

Η κοινή γνώμη φαίνεται να δυσκολεύεται περισσότερο στο ερώτημα αν η ενωμένη Ευρώπη είναι μια δύναμη επιβολής ή μια δύναμη αλληλεγγύης, καθώς το 43% στοιχίζεται με την πρώτη επιλογή και το 36% με τη δεύτερη. Οι μεγαλύτερης ηλικίας και οι πιο μορφωμένοι από τους ερωτηθέντες εμφανίστηκαν πιο κοντά στην επιλογή της αλληλεγγύης, άποψη την οποία εντοπίζουμε ως την κυρίαρχη –σε επίπεδο πολιτικών χαρακτηριστικών– και μεταξύ των κεντρώων ψηφοφόρων (48%). Αντιθέτως, ισχυρά είναι τα ποσοστά που συγκεντρώνει η επιλογή της ενωμένης Ευρώπης ως δύναμης επιβολής μεταξύ εκείνων που τοποθετούνται στο αριστερό (64%) ή στο δεξιό (43%) άκρο του άξονα. Η εμπειρία του ρόλου της Ευρώπης ως παράγοντα περιορισμού στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής της χώρας κατά την περίοδο των Μνημονίων φαίνεται να έχει δημιουργήσει ισχυρά αρνητικά φορτία για την Ευρώπη στην αντίληψη της ελληνικής γνώμης, κυρίως σε εκείνες τις ομάδες του πληθυσμού που ταυτίστηκαν κατά περιόδους εντονότερα με την αντί-μνημονιακή ρητορική των ελίτ που υποστήριξαν. Το τελευταίο διαφαίνεται εντονότερα στην περίπτωση των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ, το 54% των οποίων αντιστοιχίζει στην Ευρώπη τη φράση «δύναμης επιβολής» και λιγότερα έντονα στην περίπτωση των ψηφοφόρων της ΝΔ, η οποία απομακρύνθηκε σχετικά νωρίτερα από την αρχικώς αντί-μνημονιακή θέση της, το 28% των οποίων κάνει τη σχετική αντιστοίχιση.

Η επιφυλακτικότητα για τις προθέσεις της Ευρώπης στα ζητήματα που απασχολούν τη χώρα μας, οικονομικά και εξωτερικής πολιτικής, είναι βέβαιο ότι θα επηρεάσει τις επιλογές στις επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τόσο στο επίπεδο της επιλογής κόμματος, όσο και της επιλογής των προσώπων κάθε λίστα που θα προτιμηθούν. Μοιάζει πιθανό ότι με τις επιλογές μας τον ερχόμενο Μάιο θα μπλοκάρουμε οι ίδιοι την Ευρώπη της αλληλεγγύης και των πολιτισμικών αξιών προς όφελος του στερεοτύπου της Ευρώπης της επιβολής και της εργαλειακότητας.