Γιάοϊ είναι η ονομασία που επικράτησε στη δεκαετία του ’80 για μια κατηγορία μάνγκα που γράφονται από κοπέλες, απευθύνονται σε κοπέλες (συνήθως έφηβες) και έχουν σαν κύριο θέμα τους μια ερωτική σχέση μεταξύ αρρένων (συνήθως νεαρών/ μαθητών/ εφήβων) με ιδιαίτερα τονισμένο το σεξουαλικό στοιχείο. Μέσα στο εξαιρετικά περίπλοκο σύμπαν των γιαπωνέζικων κόμικ, τα Γιάοϊ δεν πρέπει να συγχέονται με τα Σόνεν-άι (που έχουν ως θέμα επίσης τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ αγοριών αλλά δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στη συναισθηματική πλευρά) αλλά ούτε και με τα Μπάρα (μάνγκα που σχεδιάζονται και καταναλώνονται κυρίως από γκέι άντρες).
Μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στα Γιάοϊ και τα Μπάρα είναι η γραφιστική/ σχεδιαστική: Στα Γιάοϊ οι πρωταγωνιστές είναι συνήθως ανδρόγυνες φιγούρες (τα λεγόμενα Μπίσονεν – όμορφα αγόρια) με λεπτά σώματα, λαμπερά μαλλιά και θηλυκά χαρακτηριστικά (μεγάλες βλεφαρίδες, έντονα ζυγωματικά κτλ). Αντίθετα στα Μπάρα, που απευθύνονται σε γκέι άντρες, οι πρωταγωνιστές είναι μυώδεις, εύσωμοι και εμφανίζουν έντονη τριχοφυΐα. Και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, είναι συχνό το φαινόμενο οι πρωταγωνιστές να έχουν ευρωπαϊκά/καυκάσια χαρακτηριστικά: Η τριχοφυΐα δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένη στους ιάπωνες άνδρες και όσο για τα Γιάοϊ, η δράση πολλές φορές εκτυλίσσεται μέσα σε ευρωπαϊκά οικοτροφεία.
Το φανατικό κοινό των Γιάοϊ στην Ιαπωνία υπολογίζεται ότι φτάνει τα 500 χιλιάδες άτομα και αποτελείται στη συντριπτική του πλειοψηφία από κορίτσια στην εφηβεία. Στο ερώτημα για ποιο λόγο ειδικά οι ιαπωνέζες έφηβες δείχνουν τέτοιο ενδιαφέρον για πορνογραφικά κόμικ με ανδρικό ομοφυλοφιλικό περιεχόμενο, οι ερμηνείες μεταξύ των ειδικών ποικίλλουν. Πολλοί κάνουν τον παραλληλισμό με το αντίστοιχο ενδιαφέρον που δείχνουν οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες για τη λεσβιακή πορνογραφία. Άλλοι στέκονται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι η δράση πολλών Γιάοϊ εκτυλίσσεται στην Ευρώπη. Γι’ αυτούς τα ευρωπαϊκά οικοτροφεία αποτελούν για τις γιαπωνέζες σκηνικό «εξωτικών» φαντασιώσεων αντίστοιχων με αυτές που προκαλούσαν στους δυτικούς άνδρες οι ιστορίες για οριεντάλ χαρέμια γεμάτα περιπαθείς οδαλίσκες...
Όπως και να ’χει, η επιλογή νεαρών ανδρών, και μάλιστα ευρωπαίων, φαίνεται να καλύπτει την ανάγκη των έφηβων κοριτσιών στην Ιαπωνία να προβάλλουν τις δικές τους φαντασιώσεις και τους πιο μύχιους και ανομολόγητους πόθους τους πάνω στη φιγούρα ενός «Άλλου», ενός «Ξένου». Οι ίδιες παραδέχονται ότι δεν θα διάβαζαν ποτέ αντίστοιχες ιστορίες με πρωταγωνιστές δυο κορίτσια, καθώς θα έβρισκαν κάτι τέτοιο υπερβολικά κοντινό και οικείο. Καλύπτει επιπλέον την ανάγκη τους να αντιστρέψουν τη σεξιστική οπτική της κοινωνίας τους (είναι γνωστό πόσο δημοφιλή είναι στους ιάπωνες άνδρες τα πορνογραφικά κόμικς με πρωταγωνίστριες έφηβες «λολίτες») μετατρέποντας με τη σειρά τους τους άνδρες και τα ανδρικά σώματα σε σεξουαλικά αντικείμενα, κομμένα και ραμμένα όμως στα μέτρα της δικής τους κοριτσίστικης ευαισθησίας.
Πέρα από το γεγονός ότι οι φιγούρες είναι χαρακτηριστικά ανδρόγυνες, στις σεξουαλικές σκηνές οι πρωταγωνιστές συνήθως κάνουν έρωτα πρόσωπο με πρόσωπο (σε αντίθεση με τα γκέι κόμικς όπου οι σεξουαλικές σκηνές ακολουθούν το πρότυπο της κυριαρχίας/υποταγής). Πέρα από όλα αυτά, τα Γιάοϊ έχουν δεχθεί έντονη κριτική για την ελάχιστα ρεαλιστική απεικόνιση των ομοφυλοφιλικών σχέσεων αλλά και των προκαταλήψεων που αντιμετωπίζουν οι ομοφυλόφιλοι στην πραγματικότητα. Οι πρωταγωνιστές συνήθως δεν αυτοπροσδιορίζονται ως ομοφυλόφιλοι, απλά «συμβαίνει» να ερωτευτούν κάποιον συνομήλικο ή συμμαθητή τους. Παρά το νεαρό της ηλικίας τους, η κοινωνική αποδοχή της σεξουαλικής τους ταυτότητας δεν δείχνει να τους απασχολεί και η ομοφοβία είναι παντελώς απούσα, εκτός από κάποια επεισόδια που θέλουν να τονίσουν τη δραματικότητα της πλοκής και τα εμπόδια που πρέπει να υπερβούν οι δύο εραστές πριν θριαμβεύσει η αγάπη τους. Για τις φαν των μάνγκα βέβαια τίποτα από όλα αυτά δεν έχει καμία σημασία, αφού πρωταρχική λειτουργία των κόμικς είναι η απόδραση σε έναν φανταστικό κόσμο και όχι η τριβή με την καταθλιπτική πραγματικότητα...
Αντιδράσεις προκαλεί επίσης η εμμονή των Γιάοϊ να διανέμουν ξεκάθαρους σεξουαλικούς ρόλους στους δύο πρωταγωνιστές σύμφωνα με το ετερόφυλο πρότυπο: ο ενεργητικός αποκαλείται «σέμε» και συνήθως παρουσιάζεται με περισσότερο «αρρενωπά» χαρακτηριστικά, είναι περισσότερο δυνατός, τολμηρός κτλ. Αντίθετα ο παθητικός αποκαλείται «ούκε» και είναι πιο ήσυχος, λιγότερο παρορμητικός, πιο ευαίσθητος κτλ. Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι οι δύο όροι προέρχονται από το λεξιλόγιο των πολεμικών τεχνών όπου υποδηλώνουν αντίστοιχα τον επιτιθέμενο και τον αμυνόμενο. Για πολλούς η χρήση όρων δανεισμένων από τις πολεμικές τέχνες φέρνει στο νου μία άλλη γιαπωνέζικη ομοφυλοφιλική παράδοση: Αυτή των σεξουαλικών σχέσεων μεταξύ των σαμουράι και των νεαρών ακολούθων τους...
Ένα άλλο χαρακτηριστικό των Γιάοϊ που έχει δεχτεί αρκετές επικρίσεις είναι η χρήση του βιασμού ως κομβικό σημείο της πλοκής: Η σεξουαλική βία δεν αποτελεί κατακριτέο στοιχείο, αντίθετα πηγάζει από το έντονο πάθος που τρέφει ο «σέμε» για τον «ούκε» και σε πολλές περιπτώσεις ο βιασμός αποτελεί το... έναυσμα για να ανακαλύψουν τον έρωτα που τρέφει ο ένας για τον άλλο! Παρά το γεγονός όμως ότι, τόσο η ηλικία των πρωταγωνιστών όσο και το στοιχείο της έντονης βίας, καθιστούν τα γιαπωνέζικα κόμικς πολλαπλώς ακατάλληλα για το δυτικό αναγνωστικό κοινό, η μόδα των μάνγκα και άνιμε με σεξουαλικό περιεχόμενο έχει βρει πολυάριθμους μιμητές εκτός Ιαπωνίας. Τα Γιάοϊ δεν αποτελούν εξαίρεση καθώς υπάρχουν ήδη εκδοτικοί οίκοι στις ΗΠΑ και τη Γερμανία που τυπώνουν αντίστοιχες ιστορίες σχεδιασμένες από δυτικούς κομίστες.
Πολύ ενδιαφέρον στοιχείο είναι και ότι οι ίδιες οι φαν όχι μόνο δεν αποτελούν παθητικές καταναλώτριες, αλλά αντίθετα συμμετέχουν ενεργά οι ίδιες στη διαμόρφωση της αντι-κουλτούρας των Γιάοϊ. Το έντονο σεξουαλικό και ομοερωτικό στοιχείο έχει σαν αποτέλεσμα να μην έχουν τον πρώτο λόγο οι μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, αλλά έφηβες κομίστριες που ασχολούνται ερασιτεχνικά με το αντικείμενο, οι λεγόμενες «Ντούτζινσι». Οι Ντούτζινσι προωθούν τη δουλειά τους μέσα από συνέδρια ερασιτεχνικού κόμικ που έχουν τεράστιο κοινό στην Ιαπωνία, ενώ τα τελευταία χρόνια τον πρώτο λόγο στη διάδοση της δουλειάς τους έχει το ίντερνετ. Πέρα από το «ακατάλληλο» περιεχόμενο, οι Ντούτζινσι πρέπει να υπερβούν και τον σκόπελο των πνευματικών δικαιωμάτων, αφού πολύ συχνά «δανείζονται» άρρενες χαρακτήρες από ιδιαιτέρως δημοφιλή mainstream μάνγκα, άνιμε, ακόμα και βίντεο-παιχνίδια, μετατρέποντάς τους σε πρωταγωνιστές γκέι πορνογραφημάτων...
«Βλέποντας τη σπουδαία δουλειά που γίνεται σε αυτές δομές, θα έλεγα ότι αυτή η επίσκεψη ήταν για μένα ένα δώρο Χριστουγέννων» τόνισε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας
12°
