Φανταστείτε µια πυραµίδα, η οποία ισορροπεί οριακά µε αντίρροπες δυνάµεις µιας εκάστης επιφάνειάς της. Στην κορυφή της, τώρα, ισορροπεί µία µπάλα. Αλλάζοντας µία απειροελάχιστη παράµετρο του µοντέλου που διατηρεί την ισορροπία του συµπλέγµατος αυτού, η µπάλα αρχίζει να κινείται. Είναι προφανές πως η σφαίρα αυτή µπορεί να κυλήσει είτε από τη µία πλευρά είτε από την άλλη. Οι αντίρροπες δυνάµεις που ασκούνται ωθούν τη σφαίρα, η οποία ανά διαστήµατα γέρνει από τη µια πλευρά και την επόµενη στιγµή από την άλλη. Ουδείς είναι σε θέση να προδιαγράψει την τελική της συµπεριφορά.
Η απειροελάχιστη παράµετρος που άλλαξε τα δεδοµένα στην πυραµίδα µε τη σφαίρα της Τυνησίας ήταν η απόφαση ενός πολίτη να αυτοπυρποληθεί. Οι εξελίξεις αποσταθεροποίησαν την πυραµίδα και η µπάλα µετακινήθηκε, έστω απειροελάχιστα. Η έκρηξη στην Τύνιδα διαµόρφωσε νέα δεδοµένα στον αραβικό κόσµο. Η µετακίνηση του επικέντρου ταλάντωσε µία άλλη πυραµίδα, περισσότερο ογκώδη, που ισορροπούσε στη Βόρειο Αφρική. Η ταλάντωση αυτή προκάλεσε νέες αποσταθεροποιητικές ταλαντώσεις σε δύο άλλες πυραµίδες, που έφεραν µία σφαίρα στην κορυφή τους. Της Αραβικής Χερσονήσου και της αγοράς πετρελαιοειδών. Κάθε τέτοια αποσταθεροποιητική ταλάντωση οι µαθηµατικοί την αντιµετωπίζουν ως «χαοτικό µοντέλο». Τα µοντέλα αυτά αλληλοεπικαλύπτονται και λειτουργούν παράλληλα ή αυτόνοµα. Κεντρική ιδέα αυτής της προσέγγισης είναι πως η διαχείριση αυτών των καταστάσεων ανισορροπίας είναι προσεγγιστική, αφού η εξέλιξη των φαινοµένων είναι δυνατόν να οδηγήσουν σε περισσότερες από µία καταστάσεις. Εκεί ο µαθηµατικός σηκώνει τα χέρια. Τη στιγµή αυτή η πολιτική αναλαµβάνει τις ευθύνες της, χρησιµοποιώντας διαχειριστές. Οι αντιδράσεις των διαχειριστών των χαοτικών µοντέλων εξαρτώνται από τις δεσµεύσεις τους έναντι οργανωµένων συµφερόντων. Η κατάληψη της Βαστίλης λειτούργησε µε τόση συµβολική ένταση, που παρέσυρε την αποσταθεροποιηµένη σφαίρα στην κορυφή της πυραµίδας προς την πλευρά του ∆αντόν και του Ροβεσπιέρου. Η διαχείριση της µετακίνησης αυτής από τον ∆αντόν δεν ήταν αποτελεσµατική. Η διαχείριση του Ροβεσπιέρου αποκατέστησε µία άλλη ισορροπία και η σφαίρα ακινητοποιήθηκε, αφού εξετέλεσε µια τροχιά στον αστερισµό του τρόµου. Έκτοτε θεµελιώθηκε η νίκη της Γαλλικής Επανάστασης ως συστηµικής πυραµίδας εν ισορροπία.
Ο πολίτης της Τύνιδας που αυτοπυρπολήθηκε λειτούργησε ως «πεταλούδα» στη Θεωρία του Χάους. Η αποσταθεροποίηση της Λιβύης και του συνταγµατάρχη Καντάφι έλαβε διαστάσεις επέλασης µιας αγέλης βισώνων. Η απειλή αποσταθεροποίησης της Σαουδικής Αραβίας, του Οµάν και των Εµιράτων του Κόλπου θα παροµοιαστεί ως κατάβαση ελεφάντων. Οι εξελίξεις, δηλαδή, σε πολιτικό επίπεδο ενδεχοµένως να λαµβάνουν χαρακτήρα εκθετικής προόδου. Εκεί η πολιτική διαχειρίζεται τα απώτατα όριά της. Οι διαχειριστές της δεν διαθέτουν µοντέλα αποτελεσµατικής αντίδρασης. Λειτουργούν αταβιστικά. Φθάνει η στιγµή της κατάστασης πολέµου, η οποία ως στόχο έχει να αποκαταστήσει µια νέα ισορροπία. Ο πόλεµος στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, όπως στο κοντινό παρελθόν οι πολεµικές αναµετρήσεις στην Ινδοκίνα, µε τους Γάλλους στην αρχή και τους Αµερικανούς στη συνέχεια, κατέδειξαν τα όρια επίδρασης ενός συνδυασµού που κινείται µεταξύ της πολιτικής αδυναµίας και της στρατιωτικής αναποτελεσµατικότητας. Τελικά, η ισορροπία αποκαταστάθηκε µόνο µε τη σαρωτική ήττα των ∆υτικών. Την ίδια εικόνα τηρουµένων των αναλογιών παρουσιάζει και το µοντέλο διαχείρισης στα θέατρα πολέµου στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και σε έναν ενδιάµεσο βαθµό στη Γάζα και τη ∆υτική Όχθη.
Της ήττας των ∆υτικών στο Βιετνάµ προηγήθηκε η επιβολή ενός νέου µοντέλου οικονοµικής διαχείρισης, το οποίο χαρακτηρίστηκε από την αποδέσµευση του δολαρίου από το χρυσό. Τότε χαρακτηρίστηκε ως σοκ. Αυτή η νέα κατάσταση οδήγησε σε δύο νέες λεωφόρους. Την έκδοση πληθωριστικού χρήµατος από την Αυτοκρατορία και τη χρήση άυλου, πλαστικού χρήµατος (πιστωτική κάρτα). Η κατάληξη αυτής της λογικής στην κερδοφορία µέσω «τοξικών» χρηµατοπιστωτικών προϊόντων ήταν ζήτηµα χρόνου. Αυτό το µοντέλο έσκασε στη γενέτειρά του, την Αµερική. Την ονόµασαν «οικονοµική κρίση» και την κατέταξαν στην κατηγορία “Lehman Brothers”. Το χαοτικό αυτό µοντέλο δηµιούργησε συνθήκες αλλαγών σε άλλες «πυραµίδες» ανά τον πλανήτη. Απειροελάχιστες παράµετροι άλλαζαν. Στην Αίγυπτο καταλυτικό ρόλο έπαιξε και το ∆ΝΤ. Οι Αιγύπτιοι αναρωτήθηκαν τι σηµαίνει να ζει ένας άνθρωπος µε 1,5 ευρώ την ηµέρα. Αναρωτήθηκαν επίσης πώς υφίσταται θεωρητικά το πόθεν έσχες για τους συµπολίτες τους µε τα πλούσια σπίτια, δίπλα από τους παρίες των νεκροπόλεων στην Αλεξάνδρεια και το Κάιρο. Ρόλο «πεταλούδας», ωστόσο, διαδραµάτισε και το Facebook. «Σταθεροποιητής», εν είδη πηκτίνης, ήταν ο Στρατός. Η σφαίρα µετακινήθηκε µεν, επανήλθε δε σε µία ισορροπία τρόµου.
Στη Λιβύη το χαοτικό µοντέλο απέδειξε πως η διαχείρισή του απαιτεί πολλαπλά επίπεδα κατανόησης. Η σφαίρα µετακινήθηκε, πήγε να πέσει προς µία κατεύθυνση και λίγο αργότερα επανήλθε για να µετακινηθεί προς την αντίθετη πλευρά. Ο βασικός παράγων ή «σταθεροποιητής» ήταν η τιµή ενός βαρελιού πετρελαίου. Η πολυπλοκότητα των εξελίξεων σε αντίθεση µε την Τυνησία ανάγκασε την πολιτική να διανοηθεί τη χρήση της πολεµικής µηχανής. Τότε οι επιτελείς αντελήφθησαν πως µία πολεµική αναµέτρηση στη Βόρειο Αφρική θα συντελέσει στον πολλαπλασιασµό των χαοτικών µοντέλων στην Αραβία, ενδεχοµένως και σε άλλα υποκέντρα της Ασίας, µε τελική πιθανή κατάληξη την εφαρµογή χαοτικού µοντέλου στην Κίνα, ιδιαίτερα στις δυτικές µουσουλµανικές περιοχές της (Ουιγούροι).
Η πολιτική και οι διαχειριστές της δεν αγνοούν όλες αυτές τις παραµέτρους. ∆ιακατέχονται ωστόσο από το συναίσθηµα της ανασφάλειας, η οποία επιτείνεται µε την αλληλοεπίδραση των χαοτικών µοντέλων. Είναι σαν ένα σµήνος από εκατοµµύρια νανοσωµατίδια από σιλικόνη, τα οποία επικοινωνούν άναρχα µεταξύ τους και δηµιουργούν στη συνέχεια νέα συστήµατα επικοινωνίας µεταξύ των χαοτικών µοντέλων. Όχι µία, δηλαδή, αλλά σµήνος µικρών πεταλούδων που πετούν στην έρηµο. Όταν η πολιτική είναι ανασφαλής και αναποτελεσµατική αναλαµβάνουν οι πολεµικοί διαχειριστές, επιβεβαιώνοντας τον Κλαούζεβιτς. Ο πόλεµος είναι η άσκηση πολιτικής µε άλλα µέσα. Προσφάτως οι έγκυροι γκουρού της Παγκόσµιας Οικονοµίας προέβλεψαν και νέα φάση οικονοµικής κρίσης στην Αµερική. Είναι πολύ πιθανόν οι επιτελείς πλέον διαχειριστές των χαοτικών µοντέλων να επιλέγουν την εφαρµογή της οµοιοπαθητικής στην πολιτική. Πολεµάς το κακό µε το χείριστο.
22°
