Η περιγραφή του μέσου Έλληνα θα έχει αλλάξει σε 150 χρόνια. Μη φανταστείτε τίποτα δραματικές αλλαγές. Η εικόνα θα είναι σε γενικές γραμμές ίδια. Κρατάμε το μεσαίο ύψος, την κοιλίτσα και την καράφλα – αυτά δεν αλλάζουν ποτέ. Απλώς προσθέτουμε δύο τόνους παραπάνω σκούρο, από εκείνο που σήμερα βλέπεις στα φανάρια και στους δρόμους γύρω από την Ομόνοια. Το γεγονός ξέρω ότι σας προβληματίζει, πιθανότατα αρκετοί να εξοργίζεστε. Ειδικά για σας έχω και καλά και κακά νέα. Τα κακά είναι πως πρόκειται για μία αναπόφευκτη εξέλιξη. Τα καλά νέα είναι πως δεν πρόκειται να τη ζήσετε. Ο Άδωνις μπορεί να τσιρίζει, αλλά ο μόνος τρόπος για να το αποτρέψει είναι να παίξει την εκπομπή του στην Καμπούλ και στο Καράτσι, μήπως και οι άνθρωποι εκεί αποκτήσουν πραγματική εικόνα για την Ελλάδα και κάνουν όμορφες δεύτερες σκέψεις. Ομοίως και ο Άνθιμος. Το μόνο που δύναται να κάνει στο κήρυγμα είναι να ανάβει τα λαμπάκια της μητροπολιτικής μήτρας και να αναβιώνει την ιστορική disco Amnesia της Θεσσαλονίκης. Αλλά τα πράγματα μάλλον έχουν πάρει το δρόμο τους, που περνάει μέσα από φράχτες, παρακάμπτει περίπολα και συρματοπλέγματα. Θα συμβεί σε εκατό χρόνια. Οι Έλληνες μουσουλμάνοι με καταγωγή από την κεντρική Ασία θα είναι μερικά εκατομμύρια. Και τα εγγόνια μας θα μοιραστούν μαζί τους τη χώρα. Αν τώρα ανατριχιάζετε από φρίκη, μπορείτε να καταλάβετε πώς αισθανόταν ένας Φαναριώτης του 1800, όταν του έλεγαν ότι πρέπει να κάνει χωριό (και κράτος) με αρβανίτες. Βέβαια σε σχέση με μας ο Φαναριώτης ήταν σε εξόχως καλύτερη κατάσταση. Έλληνες και αρβανίτες είχαν πολλά να τους ενώσουν και λιγότερα να τους χωρίσουν. Πέρασε από πάνω και η μπογιά της Ορθοδοξίας, λίγο-πολύ παρουσιάστηκε κάτι ευπρεπές με αξιοπρεπή ομοιογένεια. Τώρα είναι αλλιώς. Έχεις έναν καινούργιο πληθυσμό που δεν ενσωματώνεται εύκολα, του αρέσει να δημιουργεί γκέτο και οι θρησκευτικές του θέσεις δεν είναι και οι πλέον διαλλακτικές. Είναι και το άλλο. Ο ελληνικός τρόπος ζωής και οι πολιτιστικές καταβολές του δεν λειτουργούν εύκολα ως χωνευτήρι λαών και παραδόσεων. Για παράδειγμα μπορεί ο τσολιάς να είναι εμβληματικός, το πρόσωπο της λεβεντιάς και της ελληνικής παλικαριάς, αλλά ένας Ινδός, ερχόμενος εδώ, συγκινείται περισσότερο με τον Μίκι Μάους. Προς Θεού, δεν λέω να αντικαταστήσουμε τον τσολιά με τον Μίκι. Προσπαθώ να βρω έναν τρόπο για να συμβιώσουν τα εγγόνια μας με τα εγγόνια των Ινδών και των Πακιστανών.
Οφόβος μας για το αύριο συχνά βασίζεται σε ένα σφάλμα λογικής. Παίρνουμε την εικόνα των σημερινών μεταναστών, τη μεγαλώνουμε και την προβάλλουμε στο μέλλον. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους θα είναι Ελληνες πολίτες. Ίσως μάλιστα να έχουν και ισχυρούς λόγους για να αγαπήσουν αυτό τον τόπο. Μην ξεχνάτε ότι εκεί που εμείς βλέπουμε άγονη γη, ο μετανάστης βλέπει ένα χωράφι σπαρμένο με ελπίδα. Πόσο Έλληνας θα αισθάνεται ένας πολίτης πακιστανικής καταγωγής του 2100; Όσο Βρετανός αισθάνεται ένας Πακιστανός τρίτης γενιάς μεταναστών στο Λονδίνο. Αρκετά. Για την ακρίβεια αισθάνεται και τα δύο. Εδώ είναι το λάθος της αριστερής προσέγγισης. Δεν μπορείς να ενσωματώσεις πλήρως αυτούς τους πληθυσμούς. Μπορείς, όμως, να μειώσεις τους κραδασμούς από την άφιξή τους. Και, κοιτάζοντας προς το μέλλον, να σκεφτείς πώς στο διάολο θα κάνεις αυτή την κοινωνία να λειτουργεί στοιχειωδώς καλά. Η Μέρκελ λέει ότι απέτυχε το μοντέλο της πολυπολιτισμικότητας. Δεν διαφωνώ, σίγουρα θα ξέρει κάτι παραπάνω. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορείς να φορτώσεις τρένα και πλοία με μελαμψούς μουσουλμάνους. Τι σου μένει; Να διασφαλίσεις ότι στο μέλλον δεν θα σφάζονται στους δρόμους. Δεν ξέρω αν το έχετε αντιληφθεί, αλλά με το παλιρροϊκό κύμα των μεταναστών δεν έχει αλλάξει τόσο το παρόν αυτής της χώρας όσο το μέλλον της. Την ώρα, λοιπόν, που οι μισοί από μας σφραγίζουν τα σύνορα, οι υπόλοιποι καλό είναι να σχεδιάζουμε πώς τα παιδιά μας θα συνυπάρξουν με τα παιδιά τους. Μετά μπορούμε να κλάψουμε όσο θέλετε για τον ελληνισμό που χάνεται, αν και δεν νομίζω ότι θα κλαίμε όλοι για το ίδιο πράγμα.
19°
