Είναι ευθύνη όλων των πολιτικών δυνάμεων, και κυρίως των κυβερνητικών, να σταματήσει ο διχασμός μνημονιακών - αντιμνημονιακών. O διχασμός καλλιέργησε τον ανορθολογισμό, τις υπεραισιόδοξες ανορθολογικές προσδοκίες, ένα βαθύτατο αντιευρωπαϊσμό και ακραίες συνωμοσιολογικές προσεγγίσεις. Το προβλήματα της χώρας είναι κυρίως πολιτικά, πολιτισμικά και δημογραφικά. To ανεπαρκές εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και ο λαϊκισμός και οι ρηχές προσεγγίσεις μεγάλου μέρους των ΜΜΕ συνέβαλαν στην ανάδειξη της ήσσονος προσπάθειας ως κυρίαρχης νοοτροπίας.
Τώρα πλέον τελειώνουν οι εφησυχαστικές αυταπάτες και οι αναπαυτικές αφέλειες. Αλλά θα αναδυθούν ακόμα πιο έντονες αν το πολιτικό σύστημα συνεχίσει να ομφαλοσκοπεί, να αγνοεί τις διεθνείς εξελίξεις και να μην μαθαίνει από τις προσπάθειες άλλων μικρών χωρών να αναδείξουν τα στρατηγικά τους πλεονεκτήματα.
Η χώρα πρέπει να αναθεωρήσει το εσωστρεφές πολιτισμικό πλαίσιο εντός του οποίου έχει εγκλωβιστεί. Αυτό που υπήρχε μέχρι τώρα ήταν μια αμφίθυμη στάση απέναντι στις ευρωπαϊκές αξίες που έβλεπε την Ευρώπη κυρίως ως χρηματοδότη της χώρας και όχι ως ένα πεδίο δράσης που μας δίνει ευκαιρίες να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις ενός διαρκώς διευρυνόμενου κόσμου. Δυστυχώς ως τώρα, αντί να ανοίξουμε ως κοινωνία, περιοριστήκαμε στις εμμονές μας για την «ανάδελφη», μοναδική, ιδιαίτερη ταυτότητά μας σε αντιδιαστολή με κάποια, μακρινή ως προς εμάς, ορθολογική δυτική ταυτότητα. Μέσα από αυτές τις απλοποιήσεις εξισώσαμε τον ορθολογισμό με μια απολιτική τεχνοκρατική προσέγγιση και αναγάγαμε τον συναισθηματικό λόγο ως κυρίαρχο χαρακτηριστικό της κουλτούρας μας. Ομως έχουμε ξεχάσει ότι ο ορθολογισμός της νεωτερικής Ευρώπης θεμελιώθηκε πάνω στην αριστοτελική σκέψη και την Αθηναϊκή δημοκρατία. Ακόμη και η Αναγέννηση και ο Διαφωτισμός δεν διαμορφώθηκαν σε πνευματικό κενό, αλλά οι πηγές τους βρίσκονται και στην αρχαιοελληνική σκέψη, και ως έναν βαθμό στις παραδόσεις του Βυζαντίου. Ο ορθολογισμός και το συναίσθημα θα μπορούσαν λοιπόν να συνυπάρχουν δημιουργικά στον σύγχρονο ελληνικό λόγο.
Με τον ίδιο τρόπο που εκχωρήσαμε τον ορθολογισμό στον «δυτικό» τρόπο σκέψης, με τον ίδιο τρόπο θεωρήσαμε πως έννοιες και πρακτικές όπως η καινοτομία, τα κίνητρα, ο υγιής ανταγωνισμός και η επιχειρηματικότητα είναι πράγματα ξένα προς την ελληνική πραγματικότητα.
Η "τεχνοκρατική" τήρηση της νέας συμφωνίας εν τέλει είναι το λιγότερο που πρέπει να κάνουμε για να εξέλθουμε από την κρίση. Χωρίς να συνοδεύονται από ορθολογικές πολιτικές αναδιάταξης της χώρας, οι τεχνοκρατικές προσεγγίσεις θα μειώσουν τα οικονομικό έλλειμμα και θα συμβάλουν στον εξορθολογισμό της οικονομίας αλλά δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν με επάρκεια τα ευρύτερα αδιέξοδα της ιστορικής μας συγκρότησης. Σήμερα, με άλλα λόγια, η Ελλάδα δεν καλείται απλά να υλοποιήσει τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις της νέας συμφωνίας, καλείται να γίνει μια σύγχρονη ευρωπαϊκή κοινωνία.
14°
