Κλείνει ο Ιππόδρομος στο Μαρκόπουλο: Tι μέλλει γενέσθαι για τα 172 άλογα που διαβιούν εκεί
O Iππόδρομος Aθηνών εγκαινιάστηκε το 1925 στο Δέλτα Φαλήρου. Από τον Oκτώβριο του 2003 λειρουργεί σε μια έκταση 2.117 στρεμμάτων στον Μαρκόπουλο και θεωρείται από τους μεγαλύτερους και πιο σύγχρονους ιπποδρόμους της Eυρώπης. Σήμερα, 100 χρόνια μετά, κλείνει και παίρνει μαζί του κομμάτια από την πάλαι ποτέ αίγλη του παρελθόντος. Το λουκέτο όμως, «παρασύρει» επίσης τα 170 περίπου άλογα που διαβιούν εκεί, για τα οποία δεν υπάρχουν εγκαταστάσεις που να πληρούν τα κριτήρια προκειμένου να μεταφερθούν άμεσα, αλλά και τους επαγγελματίες που συνδέονται με αυτή τη δραστηριότητα – ιδιοκτήτες αλόγων που δεν ξέρουν πού να μεταφέρουν τα άλογά τους, προπονητές, ιπποκόμους, τζόκεϊ, πεταλάδες κι πολλούς άλλους. Επισκεφτήκαμε μερικούς από τους 1.650 στάβλους του Ιπποδρόμου και μιλήσαμε με όσους βιοπορίζονται από τα άλογα, οι ζωές των οποίων ξαφνικά αλλάζουν.
Στο σημείο φτάσαμε μέσα από μια κατάφυτη διαδρομή, με μονοπάτια με οικόσιτα ζώα, που θα μπορούσε να είναι ιδανική εξόρμηση για όλους, αν ήταν επισκέψιμοι τα Σαββατοκύριακα. «Τα αγωνιστικά άλογα ελέγχονται για ντόπινγκ κι αν βρεθεί κάποια ουσία στον οργανισμό τους, το πρόστιμο είναι σοβαρό. Προκειμένου να υπάρχει μια δικλείδα ασφαλείας, λοιπόν, αλλά και για να είναι ήρεμα πριν τους αγώνες δεν επιτρέπονται οι επισκέψεις» θα μου πει ο Γιάννης Μυκονιάτης, προπονητής αγωνιστικών αλόγων, που βρίσκεται στον Ιππόδρομο εδώ και περίπου 50 χρόνια – σχεδόν όλη του τη ζωή.
Τον ρωτάω πώς είναι να προπονείς ένα αγωνιστικό άλογο. «Ξεχωριστό! Έχει μεγάλη διαφορά να ασχολείσαι με έναν αθλητή που πρέπει να είναι πάντα σε φόρμα, από ένα κοινό άλογο. Η αναπαραγωγή γίνεται σε ιπποφορβεία –έχουν μείνει 4 στην Ελλάδα, από τα 25 που υπήρχαν στον παρελθόν– κι εκεί εκτρέφεται το νεαρό άλογο μαζί με τη μάνα του, μέχρι να συμπληρώσει τους 18 μήνες. Έπειτα μετακομίζει εδώ και μετά από ένα 6μηνο προπόνησης είναι έτοιμο να τρέξει, συνήθως ως την ηλικία των 10 ετών. Αν κάποιο κριθεί ακατάλληλο να αγωνιστεί, μεταφέρεται σε ιππικούς ομίλους ή χρησιμοποιείται ως θεραπευτικό άλογο. Θα μπορούσα να έχω βγει στη σύνταξη αλλά είναι τόση η αγάπη γι’ αυτά τα ιδιαίτερα πλάσματα που δεν μπορώ να τα αποχωριστώ, όπως και οι πλειοψηφία των ανθρώπων που ζουν και εργάζονται στους στάβλους του Ιπποδρόμου. Πρόκειται για 170 με 180 άλογα, συν αυτά που έχουμε σε κτήματα για ξεκούραση και τα μικρά που είναι στα ιπποφορβεία. Αν κλείσει ο Ιππόδρομος δεν ξέρουμε τι θα γίνει. Είναι ανέφικτο αυτός ο αριθμός αλόγων να μεταφερθεί κάπου με συνοπτικές διαδικασίες. Κυρίως δεν είναι επιθυμητό για την ευζωία τους, καθώς δεν υπάρχει πιο κατάλληλο μέρος για να τα φιλοξενήσει με βάση τις ιδιαιτερότητές τους, κι έπειτα μόνο και μόνο η απότομη αλλαγή περιβάλλοντος θα έχει αρνητική επίδραση σε αυτά».
Στους στάβλους συνάντησα μια οικογένεια που περιποιούνταν τα άλογα. Ο Περικλής Βουρβούλας, με τη σύζυγό του Έλενα και τη μικρή Αλεξάνδρα έρχονται στον Μαρκόπουλο τρεις φορές την εβδομάδα, όπως μου λένε, για να περάσουν ποιοτικό χρόνο με τα «μέλη της οικογένειάς τους, που δεν μπορούν να τα έχουν στο σπίτι τους στο κέντρο της Αθήνας».
«Αποφάσισα να αποκτήσω άλογο το 2019, όταν είδα πόσο θετικό αντίκτυπο είχε στην ψυχολογία μας η επαφή με αυτά τα τρυφερά ζώα. Το ένα έφερε το άλλο και στην πορεία έστησα μια επιχείρηση που αγοράζω άλογα και τα φέρνω στον Ιππόδρομο για προπόνηση. Το άλογο της κορούλας μου είναι ο Ουόρνι και το δικό μου αγαπημένο, ο συνονόματος Περικλής. Είναι τόσο έξυπνα που αν κερδίσουν σε κούρσα πανηγυρίζουν και επιστρέφουν γεμάτα καμάρι, ενώ είναι τόσο ανταγωνιστικά που αν χάσουν δεν έχουν όρεξη να φάνε.
»Το 2020 λόγω covid, σταμάτησαν οι ιπποδρομίες αλλά εγώ φυσικά δεν μπορούσα να αφήσω τα άλογα στην τύχη τους, επομένως συνέχιζα να συντηρώ το κόστος φροντίδας και προπόνησής τους. Παράλληλα στην κλινική τους έγιναν αυξήσεις που ξεπερνούν το 100% και γονατίσαμε. Πάνω που πιστέψαμε ότι θα ορθοποδήσουμε, βρισκόμαστε τώρα εγκλωβισμένοι σε αυτή την κατάσταση, ελπίζοντας να μη χρειαστεί να τα μετακινήσουμε σε ιπποδρόμους τoυ εξωτερικού».
»Αυτή τη στιγμή απειλούνται να μείνουν στον δρόμο οι επαγγελματίες που εξαρτώνται από αυτά, οι αναβάτες και οι ιπποκόμοι, για παράδειγμα, που έχουν οικογένειες, πάγια καθημερινά έξοδα, ρυθμίσεις… Τι να κάνουμε για να μας προσέξει κάποιος; Να πάμε με τα άλογα έξω από τη Βουλή; Είμαστε σε επικοινωνία με το Υπουργείο Οικονομικών και το ΤΑΙΠΕΔ και αναμένουμε να βρεθεί μια λύση».
Την ίδια απογοήτευση, συμμερίζεται και η ιδιοκτήτρια αλόγων Πάολα Ξεπαπαδάκη, που συνάντησα έξω από τον στάβλο της. «Πήραμε τα πρώτα μας άλογα επειδή ασχολούμαστε με την ιππασία οικογενειακώς και τα λατρεύουμε. Τους δίνουμε αισιόδοξα ονόματα όπως Bocca Lupo, που είναι ευχή στην Ιταλία ή Prosit που σημαίνει στα λατινικά “όλα καλά”. Έπειτα, θέλαμε να φέρουμε πολλά άλογα εδώ για να στηρίξουμε τον χώρο και τους ανθρώπους του. Το κλείσιμο, λοιπόν, είναι χτύπημα κάτω από τη μέση».
Σήμερα υπάρχουν ιπποδρόμια σε περισσότερες από 70 χώρες. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ανθρώπων του Ιπποδρόμου, ίσως είναι η μόνη χώρα στη Δύση που ανέστειλε τη λειτουργία του Ιπποδρόμου. Tην ίδια ώρα, οι μισοί ευρωπαϊκοί χώροι ιπποδρομιών βρίσκονται στη Γαλλία, με περισσότερους από 250 τρέχοντες ιπποδρόμους.
Πέρα από τους ιδιοκτήτες αλόγων, το επάγγελμα του προπονητή επηρεάζεται άμεσα από τη διακοπή της λειτουργίας του Ιπποδρόμου, αλλά δεν είναι το μόνο. Γύρω από το αγωνιστικό άλογο ανατροφοδοτείται μια αλυσίδα που αφορά 100 ιδιοκτήτες και 200 οικογένειες, ανάμεσά τους 100 ιπποκόμοι, πεταλάδες και μεταλλάδες, κτηνίατροι, γυμναστές, τζόκεϊ, εργαζόμενοι στην τροφοδοσία, την καθαριότητα και τις λοιπές λειτουργίες του Ιπποδρόμου της ημέρες θεάματος, αλλά και αγρότες καθώς, όπως μαθαίνω, το 65% του τριφυλλιού από τον κάμπο της Βοιωτίας καταναλώνεται από τα άλογα-αθλητές.
Ο Ναίμ Μουλάχ από την άλλη, είναι ιπποκόμος ή αλλιώς σταβλίτης εδώ και 16 χρόνια. Μένει μόνιμα σε ένα δωμάτιο δίπλα στους στάβλους για να τα επιβλέπει 24 ώρες το 24ωρο τα άλογα.
«Είναι απαραίτητο να τα παρακολουθώ μέσα στη νύχτα σε περίπτωση που χρειαστούν κάτι, για παράδειγμα αν πιάσει κάποιο άλογο κολικός. Το πρωί τα καθαρίζω, τα βουρτσίζω, τα ταΐζω, τα βγάζω έξω για να χαλαρώσουν και ελέγχω αν είναι καλά, τα πηγαίνω στον γυμναστή τους για προπόνηση ή στο walker – την κυκλική περπατιστήρα τους, για να εκτονωθούν. Χρειάζονται να τους δίνω ηλεκτρολύτες και βιταμίνες» μου λέει ο κύριος Μουλάχ.
Οι φιλοζωικές ενώσεις εκπέμπουν με τη σειρά τους sos για το τι μέλει γενέσθαι με τα 170+ άλογα, ωστόσο επιδοκιμάζουν τη διακοπή της λειτουργίας του ιπποδρόμου που θεωρούν ότι εκμεταλλεύεται τα ζώα για το κέρδος. Πόσο κερδοφόρα είναι, ωστόσο, η ενασχόληση με το αγωνιστικό άλογο; Σύμφωνα με τους ανθρώπους του Ιπποδρόμου, ένας προπονητής παίρνει μηνιαίως έναν μισθό της τάξης των 800 ευρώ από τον ιδιοκτήτη, που τον κατανέμει στους φροντιστές του αλόγου, στην εκγύμναση, τη διατροφή και τα ιατρικά του έξοδα, και θα πληρωθεί μέρος του επάθλου εφόσον αυτό πάει καλά στον αγώνα. Οι ιδιοκτήτες αποκτούν ένα άλογο που κοστίζει έως και 8.000 ευρώ, αλλά δαπανούν γι’ αυτό πάνω από 6.000 ετησίως. Από την άλλη πλευρά, τα έπαθλα από τις κούρσες έχουν μειωθεί στο 70% από το 2020 και μετά.
«Το κέρδος είναι μηδαμινό και όσοι ασχολούμαστε με αυτό το κάνουμε κυρίως από αγάπη. Δεν υπάρχει εκμετάλλευση του ζώου καθώς οι άνθρωποι εδώ προσφέρουν στα άλογα ό,τι έχουν ώστε να κάνουν βασιλική ζωή. Τρέχουν στον Ιππόδρομο μόλις 2 λεπτά και το να ανταγωνίζονται το ένα το άλλο είναι κάτι που τα ενθουσιάζει», θα μου πει ο τζόκεϊ Kώστας Μαστοράκης ο οποίος βιοπορίζεται εξολοκλήρου από αυτό από το 1999, ως επαγγελματίας αναβάτης με κορυφαίες διακρίσεις στις ιπποδρομίες.
«Αδίκως μας συνδέουν με τον τζόγο. Εμείς το βλέπουμε ως άθλημα. Αν σταματήσουν τα στοιχήματα στο ποδόσφαιρο, θα καταργηθεί και το ίδιο το άθλημα; Πώς μας ζητάνε, λοιπόν, να σταματήσουμε τις ιπποδρομίες; Eδώ κανείς δεν σε υποχρεώνει να στοιχηματίσεις, μπορείς να έρθεις να δεις μια αθλητική εκδήλωση που παρουσιάζουν τα άλογα κι ο τζόκεϊ με την αγωνιστικότητά τους, ενώ στα πρακτορεία που μπαίνεις καλείσαι να παίξεις» συμπληρώνει.
Αναρωτιέμαι πώς αποφάσισε να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο επάγγελμα; «Πριν 25 χρόνια, ένας γνωστός μου που είχε άλογο στον ιππόδρομο με έφερε να το δω και το ερωτεύτηκα. Τότε οι ιπποδρομίες γίνονταν στο Φάληρο με κούρσες τρεις φορές την εβδομάδα αντί για μία που γίνονται σήμερα, και ξεχείλιζαν οι κερκίδες από κόσμο. Φοίτησα σε σχολή αναβατών (δεν υπάρχει πλέον) για δύο χρόνια, προκειμένου να ακολουθήσω το συγκεκριμένο επάγγελμα που δεν είναι και το πιο εύκολο. Κάνουμε κάθε μέρα προπονήσεις ανεξαρτήτως των καιρικών συνθηκών και εξαντλητική δίαιτα, καθώς το πόσα κιλά θα φέρει το άλογο είναι σημαντικό – συνήθως κυμαίνονται από 50 ως 60 μαζί με τον εξοπλισμό. Επειδή τα συγκεκριμένα άλογα είναι ζωηρά και πολύ δυναμικά, χρειάζονται ειδική άδεια αναβάτη και δεν μπορεί οποιοσδήποτε να τα ιππεύσει.
»Συν τοις άλλοις, ως επάγγελμα έχει και βαθμό επικινδυνότητας αφού συμβαίνουν πολλά σοβαρά ατυχήματα στους τζόκεϊ από πτώσεις – ας μην ξεχνάμε ότι τα 1000 μέτρα ένα αγωνιστικό άλογο τα κάνει σε 56 δευτερόλεπτα. Με κάθε άλογο που αγωνίζομαι, χτίζουμε μια ιδιαίτερη σχέση συνεργασίας και αλληλοβοήθειας την ώρα της κούρσας και το καθένα το βλέπω σαν παιδί μου. Δεν ξέρω τι να κάνω πλέον, να μεταναστεύσω στο εξωτερικό που τα ιπποδρόμια είναι περισσότερα ή να μείνω στην Ελλάδα και να αλλάξω δουλειά;»
23°
