Γιατί πρέπει να θεραπεύεται η σπαστικότητα ενός ασθενή με εγκεφαλικό επεισόδιο

Ένας ασθενής με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και ημιπληγία, κατά τη διάρκεια της νευρολογικής του ανάρρωσης, μπορεί να αναπτύξει σπαστικότητα στο πάσχον άνω και κάτω άκρο. Η σπαστικότητα ορίζεται ως μία πάθηση στον αισθητικοκινητικό έλεγχο, που προκύπτει μετά από βλάβη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και οδηγεί σε μια διακοπτόμενη ή παρατεταμένη ακούσια μυϊκή δραστηριότητα, επισημαίνει η κ. Κωνσταντίνα Πετροπούλου MD, PhD, LFEBPRM Επιστημονική υπεύθυνη Νευρο-Αποκατάστασης ΑΤΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΟ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ.

Η επίπτωση της σπαστικότητας στην πρώιμη φάση του εγκεφαλικού κυμαίνεται σε 4-27%, στην υποξεία φάση σε 19-26,7% και στη χρόνια φάση 17-42,6%. Στο εγκεφαλικό επεισόδιο η σπαστικότητα εκδηλώνεται ως ακούσια σύσπαση, σε συγκεκριμένες μυικές ομάδες, συνήθως στους αντιβαρικούς μύες του άνω άκρου όπως ο δικέφαλος μυς, ο στρογγύλος πρηνιστής, οι καμπτήρες του καρπού και των δακτύλων και στο κάτω άκρο στους προσαγωγούς, τον υποκνημίδιο, τον γαστροκνήμιο και οπίσθιο κνημιαίο.

Η εμφάνιση της σπαστικότητας του κλόνου και των παθολογικών κινήσεων οδηγεί σε παθολογική στάση των προσβεβλημένων μελών και σε παθολογικά κινητικά πρότυπα του άνω και κάτω άκρου. Σε περίπτωση που παραμεληθεί ή καθυστερήσει η διαχείριση της σπαστικότητας δημιουργείται ακαμψία των μυών, συγκάμψεις, σημαντικός περιορισμός της κίνησης και πόνος.

Το πάσχον άνω άκρο λαμβάνει μια συγκεκριμένη παθολογική στάση στην ηρεμία που επιδεινώνεται κατά την κίνηση, όπως έσω στροφή του ώμου και κάμψη του αγκώνα του καρπού και των δακτύλων, και παρεμβαίνει στη δυνατότητα εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων. Το πάσχον κάτω άκρο εμφανίζει πτώση του άκρου ποδός και έσω στροφή της ποδοκνημικής, που εκτός της δυσκολίας στη βάδιση και την επιβάρυνση των αρθρώσεων, ο ασθενής έχει συχνές πτώσεις γιατί xτυπάνε τα δάκτυλά του στο πάτωμα ή γυρίζει το πόδι του.

Γιατί πρέπει να θεραπεύεται η σπαστικότητα ενός ασθενή με εγκεφαλικό επεισόδιο

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η διαχείριση της σπαστικότητας περιλαμβάνει θεραπευτικές παρεμβάσεις ανάλογα με τη χρονική φάση της ημιπληγίας, το είδος και τον βαθμό της σπαστικότητας. Η φαρμακευτική αγωγή από το στόμα με χορήγηση αντισπαστικών φαρμάκων, μειώνει τη γενικευμένη σπαστικότητα, αλλά ταυτόχρονα επηρεάζει τη δύναμη των φυσιολογικών μυών ή προκαλεί κεντρικές εκδηλώσεις όπως σύγχυση, υπνηλία και υπερένταση.

Η πλέον κατάλληλη θεραπεία της σπαστικότητας στον ημιπληγικό ασθενή είναι η έγχυση αλλαντοτοξίνης σε επιλεγμένους μύες, οι οποίοι εμφανίζουν βαθμό σπαστικότητας και οδηγούν τα μέλη του σώματος σε παθολογικές στάσεις, ενώ καλύπτουν την υπάρχουσα εκούσια κίνηση και αδρανοποιούν τη δραστηριότητα των ανταγωνιστών μυών.

Ιατρική αποκατάσταση με αλλαντοτοξίνη

Η φαρμακευτική αλλαντοτοξίνη είναι μια αδρανοποιημένη τοξίνη που μειώνει την απελευθέρωση μιας ουσίας που ονομάζεται ακετυλοχολίνη και ο μυς στον οποίο εγχύεται χαλαρώνει χωρίς όμως να χάνει τη δύναμη του. Η έγχυση της αλλαντοτοξίνης σε επιλεγμένους σπαστικούς μύες, με την κατάλληλη δοσολογία, αποτελεί το πλέον σημαντικό θεραπευτικό όπλο της Ιατρικής Αποκατάστασης διότι διαμορφώνει τις συνθήκες εφαρμογής εξειδικευμένου προγράμματος Αποκατάστασης που περιλαμβάνει:

• Ευόδωση της κίνησης και ανάδυση της μυϊκής δύναμης που καλύπτεται από τη σπαστικότητα
• Λειτουργική χρήση του άνω άκρου
• Βελτίωση προτύπου βάδισης με ασφάλεια, ταχύτητα και μεγαλύτερη απόσταση
• Ανακούφιση από τον πόνο
• Νέο πρόγραμμα Αποκατάστασης,

 π.χ. εκμάθηση της κίνησης

• Αύξηση δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής
• Εφαρμογή Λειτουργικών Ορθώσεων για υποστήριξη της κίνησης
• Βοήθεια στον φροντιστή

Η θεραπεία με έγχυση αλλαντοτοξίνης είναι εξατομικευμένη και καλύπτει τις ανάγκες του ασθενή και του φροντιστή του, ώστε να επιλέγονται πραγματοποιήσιμοι στόχοι Αποκατάστασης, μέσα από τον διάλογο ιατρού-ασθενή και μετά από τη λεπτομερή ιατρική εξέταση όπου αξιολογείται το δυναμικό Αποκατάστασης του ασθενή. Η επανάληψη της έγχυσης είναι ασφαλής και γίνεται (εάν είναι απαραίτητο) μετά από πάροδο τουλάχιστον τριών μηνών όπου τροποποιείται και η στόχευση και το πρόγραμμα Αποκατάστασης. Όλοι οι ασθενείς με αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ανεξαρτήτως της χρονιότητας της πάθησης, πρέπει να αξιολογούνται από τους ειδικούς Ιατρούς Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης (φυσιάτρους) και νευρολόγους, διότι η πιθανή ύπαρξη της σπαστικότητας, πρέπει να θεραπεύεται πριν δημιουργηθούν μόνιμες παραμορφώσεις και κυρίως για να διαμορφωθεί το κατάλληλο θεραπευτικό περιβάλλον Νευρολογικής και Λειτουργικής Αποκατάστασης του ημιπληγικού ασθενή.