Θα μας ταλαιπωρήσουν οι μέδουσες και το φετινό καλοκαίρι;

Βρισκόμαστε στα μέσα του Ιουνίου και ήδη η ομάδα «Μέδουσες στην Ελλάδα - Jellyfish in Greece» στο Facebook είναι γεμάτη αναρτήσεις με καταγραφές μεδουσών σε διάφορα μέρη της χώρας, ενώ η καλοκαιρινή σεζόν - και η περίοδος εβδομαδιαίας παρακολούθησης της δραστηριότητάς τους - δεν έχει αρχίσει καλά-καλά.

«Οι εξάρσεις ειδών μεδουσών αποτελούν ένα φαινόμενο που ήδη γίνεται όλο και πιο συχνό. Καθώς τα νερά διατηρούνται ζεστά μέχρι τον χειμώνα, λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι μέδουσες αναπαράγονται πιο εύκολα. Παράλληλα, γίνεται υπεραλίευση των φυσικών θηρευτών τους», σχολιάζει στην ATHENS VOICE o Xρήστος Τακλής, θαλάσσιος βιολόγος και διαχειριστής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας.

Σημειώνεται ότι όπως κάθε καλοκαίρι τα τελευταία χρόνια, μέχρι το τέλος Ιουνίου αναμένεται να αρχίσουν τα εβδομαδιαία Jelly Reports, τα οποία δημοσιεύονται στην ψηφιακή, ειδική πλατφόρμα Jellyfish of Greece-iNaturalist. Παράλληλα, γεμίζει με κουκκίδες και ο χάρτης καταγραφών των διαφόρων ειδών μεδουσών στις θάλασσες και τις ακτές της Ελλάδας.

Όλα αυτά γίνονται χάρη στο citizen science, την επιστήμη των πολιτών. Οι ενδιαφερόμενοι έχουν εξάλλου από πέρσι στη διάθεσή τους την εφαρμογή «Μέδουσες στην Ελλάδα», διαθέσιμη σε Android και iOS, όπου μπορούν να «ανεβάζουν» φωτογραφίες από τις μέδουσες που συναντάνε στις παραλίες, καθώς και να ενημερώνονται για το πού υπάρχουν εξάρσεις. Παράλληλα, υπάρχει και το app iNaturalist που έχει παγκόσμια εφαρμογή για όλα τα είδη βιοποικιλότητας.

Εμφανίστηκαν από νωρίς οι μώβ μέδουσες

Καθώς, λοιπόν, οι εξάρσεις μεδουσών γίνονται συχνότερες, δεν είναι μόνο η «διάσημη» πλέον μωβ μέδουσα (pelagia noctiluca) που πρέπει να έχουν οι λουόμενοι στο νου τους. Εξάλλου, ήδη από τα μέσα Απριλίου - όταν δημοσιεύτηκε και ένα «έκτακτο» Jelly Report - οι μωβ και άλλες μέδουσες έκαναν την πρώτη εμφάνισή τους για φέτος στα ελληνικά νερά.

«Οι εξάρσεις κρατάνε 4 χρόνια. Στο Αιγαίο, καθώς βρισκόμαστε στην τρίτη χρονιά, θα είναι πιο ήρεμα τα πράγματα, με πιο μεμονωμένες εμφανίσεις μωβ μεδουσών. Αν υπάρξει έξαρση στο Αιγαίο ή στην Αττική, θα είναι μικρή και φυσιολογική. Αντίθετα, στο Ιόνιο είναι δεύτερη χρονιά και ήδη από τον Απρίλιο έχει καταγραφεί η παρουσία των μωβ μεδουσών», σημειώνει ο κ. Τακλής στην ATHENS VOICE.

Πράγματι, στο Ιόνιο - για παράδειγμα στην Κέρκυρα - έχουν θεαθεί μωβ μέδουσες ήδη από μετά το Πάσχα. Μιας και υπάρχουν μετακινήσεις πληθυσμών από τις άλλες περιοχές της Μεσογείου και οι μωβ μέδουσες στο τελικό στάδιο εξέλιξης τους έχουν διάρκεια ζωής έως και 9 μήνες, αυτό σημαίνει πως και φέτος το καλοκαίρι κάποιες περιοχές του Ιονίου θα αντιμετωπίσουν έξαρση.

Επίσης, πάλι όπως και το 2022, κάποιες φορές ίσως υπάρχουν έντονες εμφανίσεις μωβ μεδουσών σε περιοχές της Αττικής, σύμφωνα με το Ελληνικό Παρατηρητήριο Βιοποικιλότητας.

Έντονο ήταν το πρόβλημα τον Μάιο και με τη μέδουσα-πυξίδα (chrysaora hysoscella), η οποία ονομάζεται έτσι λόγω του χαρακτηριστικού σχήματός της. Πολλές τέτοιες μέδουσες εκβράστηκαν σε ακτές σε όλη την Ελλάδα.

Τα καλά νέα, σύμφωνα με τον κ. Τακλή, είναι ότι αυτό το πρόβλημα έχει πια τελειώσει, καθώς η φυσική περίοδος έξαρσης αυτών των μεδουσών είναι από μέσα Μαρτίου μέχρι τα μέσα Μαΐου (μερικές φορές μέχρι και τις αρχές Ιουνίου). «Οι συγκεκριμένες, αφού γεννήσουν, πεθαίνουν. Σε λίγες περιοχές πλέον εκβράζονται στις ακτές», επισημαίνει.

Ποιες μέδουσες θα δούμε στις θάλασσες τις επόμενες εβδομάδες

Όσον αφορά στην τρέχουσα περίοδο που διανύουμε και τις εκτιμήσεις για το υπόλοιπο καλοκαίρι, ο διαχειριστής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας σημειώνει ότι αυτή την εποχή υπάρχουν καταγραφές μωβ μεδουσών στις Σποράδες, καθώς και στον βόρειο και νότιο Ευβοϊκό.

Παράλληλα, υπήρξαν καταγραφές της μέδουσας salpa maxima σε περιοχές της Πελοποννήσου και στο Λουτράκι. Οι συγκεκριμένες μέδουσες είναι διαφανείς με ένα κόκκινο «μπιλάκι» και σχηματίζουν «αλυσίδες» στη θάλασσα, οπότε είναι εύκολο να εντοπιστούν, ενώ το τσίμπημά τους είναι ακίνδυνο.

Αντίθετα, πιο επικίνδυνες είναι οι olindias muelleri, οι οποίες αναμένεται να κάνουν την εμφάνισή τους εντός των επόμενων δύο εβδομάδων και στην Αττική. Πρόκειται για μια μικρή και διαφανής μέδουσα, η οποία είναι δύσκολο να τη δεί κάποιος/α, ενώ το τσίμπημά της είναι επίπονο. Η παρουσία της αναμένεται να συνεχιστεί τον Ιούλιο και τον Αύγουστο.

Τέλος, όπως γίνεται κάθε χρόνο, από τα τέλη Ιουνίου αναμένεται στις ελληνικές θάλασσες και η γαλάζια μέδουσα, ενώ τον Αύγουστο περιμένουμε και τη μεσογειακή ή καφέ μέδουσα, τη γνωστή σε όλους μας «σαλούφα».

Τσίμπημα από μωβ μέδουσες - Η αντιμετώπιση σε 7 βήματα

Σύμφωνα με τις οδηγίες της Περιφέρειας Αττικής, αυτά είναι τα βήματα που πρέπει να ακολουθούνται μετά το τσίμπημα από μωβ μέδουσα:

1. Πλένουμε προσεκτικά με θαλασσινό νερό, χωρίς να τρίβουμε την περιοχή του τσιμπήματος.
2. Αν είναι διαθέσιμο, εφαρμόζουμε ένα μείγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας (σε αναλογία 1:1) για δύο λεπτά, ώστε να σταματήσει οποιαδήποτε επιπλέον έκκριση δηλητηρίου από πιθανά υπολείμματα κυτάρρων πλοκαμιών που έχουν μείνει στο δέρμα.
3. Χρησιμοποιούμε μια πλαστική τραπεζική κάρτα ή κάτι παρόμοιο (και όχι τα χέρια μας) για να αφαιρέσουμε το μείγμα της μαγειρικής σόδας, καθώς και οποιαδήποτε τυχόν υπολείμματα από το δέρμα μας.
4. Εφαρμόζουμε πάγο πάνω στο τσίμπημα για 5-15 λεπτά. Ο πάγος ή ακόμη και κάποιο παγωμένο αναψυκτικό, θα πρέπει να είναι μέσα σε σακούλα ή κάποιο άλλο περίβλημα, όπως ένα ύφασμα ή μπλουζάκι.
5. Ελέγξτε αν υποχώρησε ο πόνος, κι αν είναι ανάγκη ξαναβάλτε πάγο για άλλα 5-15 λεπτά.
6. Αν ο πόνος επιμένει, συμβουλευτείτε έναν γιατρό ή φαρμακοποιό για να σας συνταγογραφήσει παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδεις κρέμες.
7. MHN τυλίγετε το σημείο τσιμπήματος σφιχτά με επιδέσμους, ΜΗΝ χρησιμοποιείτε ξύδι, ΟΥΤΕ γλυκό νερό, ΟΥΤΕ οινόπνευμα, ΟΥΤΕ αμμωνία.