Η Φωτεινή και η Μαρένα Μάνεση μετέτρεψαν σε έκθεμα το σπίτι τους στην Σκιάθο
Μπαίνοντας στο πετρόχτιστο δυόροφο σπίτι με τα κεραμμύδια που χτίστικε το 1910 στην Σκιάθο, ο επικσέπτης θα αντικρύσει τον καστρινό και την τραπεζαρία με τις καρέκλες από χειροποίητο πλεκτό μπαμπού κάτω από τον πολυέλεο του 1883. Η ξύλινη σκάλα που οδηγεί στον πάνω όροφο του σπιτιού θα τον μεταφέρει στον αργαλειό της οικογένειας, που χρησίμευε για την δημιουργία υφαντών, την καθημερινή σκιαθίτικη φορεσιά, τα κεντήματα και μεταξωτά της οικογένειας που τα φορούσε πριν πέντε γενιές. Δεν πρόκειται για κάποιο λαογραφικό ίδρυμα αλλά για το σπίτι μιας οικογένειες, που τα νεότερα μέλη της αποφάσισαν να το μετατρέψουν σε «open house». Ο λόγος για τις δίδυμες 27χρονες αδερφές, την Μαρένα και την Φωτεινή Μάνεση.
Η Φωτεινή και η Μαρένα Μάνεση
Όπως εξηγούν στην ATHENS VOICE, έχοντας ξοδέψει πολλά σε χρόνο και πόρους- με την στήριξη της υπόλοιπης οικογένειας- οι αδερφές που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν μέσα στο αρχοντικό αυτό, κατάφεραν να συντηρήσουν τα παλιά οικογενειακά κειμήλια που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα, με στόχο να παρουσιάσουν την ιστορία του. Πρόκειται για ένα παραθυράκι στη σκιαθίτικη ζωή του περασμένου αιώνα που αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά του νησιού. «Το «Σκιαθίτικο Σπίτι», όπως το αποκαλούμε, βασίζεται στην ιδέα ότι οι ίδιοι οι απόγονοι, διηγούμαστε την ιστορία των προγόνων μας μέσα στο σπίτι, στο οποίο έζησαν πέντε γενεές της οικογένειάς μας. Από τότε που θυμόμαστε τον εαυτό μας ζούμε ανάμεσα σε μνήμες και ιστορίες προγόνων του αρχοντικού, το οποίο κληροδοτούνταν από γενιά σε γενιά μαζί με τααντικείμενα που το πλαισίωναν. Κάθε γενιά κρατούσε τα αντικείμενα της προηγούμενης ως ένδειξη σεβασμού. Πριν από τέσσερα χρόνια πήραμε την απόφαση να «ανοίξουμε» το σπίτι μας στο κοινό δημιουργώντας ένα open house στη Χώρα της Σκιάθου.»
Ο αργαλιός στο Σκιαθίτικο Σπίτι
Στο «Σκιαθίτικο Σπίτι» οι ξεναγήσεις γίνονται από τις αδερφές με τρόπο βιωματικό και εμπλουτισμένες με πληροφορίες που προέρχονται από τα επιστημονικά πεδία της κάθε μίας. Η οργάνωση και η χωροθέτηση των αντικειμένων έγινε με βάση γνώσεις που αντλήθηκαν από τις γνώσεις της αρχιτεκτονικής και της μουσειολογίας που είναι το αντικείμενο σπουδών της Μαρένας ενώ το κομμάτι της αφήγησης δομήθηκε με βάση την εμπειρία της Φωτεινής από στης σπουδές της στην εκπαίδευση. Η μετατροπή της οικίας τους σε «έκθεμα» διήρκησε περίπου ενάμιση χρόνο.
Οικογενειακά χειρόγραφα και υδατογραφήματα
Στο δεύτερο δωμάτιο του «open house» υπάρχει φωτογραφικό υλικό της οικογένειας που αφορά στα τελευταία 150 χρόνια, από την Σκιάθο και την Αμερική, καθώς μέλη της είχαν μεταναστεύσει στο Newport. Στις τέσσερις ξύλινες κασέλες, που υπάρχουν στο χώρο του δωματίου, βρίσκονται έγγραφα και προικοσύμφωνα από τα τέλη του 1800, χειρόγραφα κείμενα και υδατογραφήματα, τα οποία γίνονται ορατά μόνο όταν τοποθετηθεί το χαρτί μπροστά σε φωτεινή επιφάνεια. Στο τρίτο δωμάτιο βρίσκεται η κρεβατοκάμαρα με το μεγάλο σιδερένιο κρεβάτι και η ξύλινη «κασέλα της νύφης» στην οποία τοποθετούσαν τα προικιά της ενώ τα χειροποίητα σκιαθίτικα χαλιά συμπληρώνουν τη διακόσμιση. Στην αυλή του σπιτιού υπάρχουν τα μεγάλα πιθάρια, η μυλόπετρα του ελαιοτριβείου, καθώς επίσης και πολλά γεωργικά εργαλεία της εποχής εκείνης. Η συντήρηση όλων αυτών των κημειλίων στο πέρασμα του χρόνου είναι ένα είδος τελετουργίας με βασικές αρχές το μεράκι και τον σεβασμό προς την παράδοση, μας λένε οι δίδυμες.
«Είναι μία διαδικασία δύσκολη που απαιτεί αρκετό χρόνο, καθώς κάθε αντικείμενο αντιμετωπίζεται ως μία ξεχωριστή «έμψυχη» οντότητα. Τα αντικείμενα – κειμήλια της οικογένειάς μας προσωποποιούν τους προγόνους μας,οπότε η συντήρησή τους χαρακτηρίζεται από μία λεπτή μεταχείριση. Η οικία είναι ένα «δοχείο ζωής», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης. Εκεί γεννιέσαι, μεγαλώνεις, γερνάς, ζεις, εξελίσσεσαι και πεθαίνεις. Η οικία μας είναι ένα «δοχείο», στο οποίο έζησαν τέσσερις γενεές πριν από εμάς και καθεμία από αυτές το «γέμιζε» με μνήμες και ιστορίες. Βρίσκουμε τον εαυτό μας ευλογημένο, καθώς έχουμε στα χέρια μας το «δοχείο» και είναι ευθύνη μας να το παραδώσουμε στους επόμενους συνεχιστές ακέραιο.»
Η κασέλα της νύφης με τα προικιά
Λεπτομέρειες του στολισμού του Σκιαθίτικου Σπιτιού
Ο αρχαίος αμφορέας του 2ου αι. π.Χ., που κοσμεί την παλιά είσοδο της οικίας και αλίευσαν οι άνδρες της οικογένειας από ένα αρχαίο ναυάγιο εμπορικού πλοίου-όπως μαθαίνουμε από την Μαρένα και την Φωτεινή, κατασκευάστηκε στη Ρόδο κατά τον 2ο αι. π.Χ. σύμφωνα με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας. Ένα από τα σημαντικότερα κειμήλια της οικογένειας όμως είναι η λιθογραφία του δεύτερου βασιλιά της Ελλάδας, Γεώργιου Α’, με τη σύζυγό του Όλγα, καθώς σε εκείνη οφείλεται η σωτηρία του σπιτιού τους.
«Στις 23 Αυγούστου 1944, τα γερμανικά στρατεύματα βομβάρδισαν από τα πλοία το χωρίο. Οι Γερμανοί εισέβαλαν στην οικία μας, έσπασαν την πόρτα και μπήκαν στο εσωτερικό με σκοπό να την λεηλατήσουν. Αντικρύζοντας όμως τη λιθογραφία του βασιλικού ζεύγους πάνω από το τζάκι της σάλας απέδωσαν τιμητικό χαιρετισμό και έφυγαν χωρίς να προκαλέσουν την παραμικρή ζημιά, σεβόμενοι τη γερμανική καταγωγή του βασιλιά Γεωργίου Α, από την πλευρά της μητέρας του. Η λιθογραφία μαζί με την φωτογραφική μηχανή των γερμανών που ξέχασαν όταν έφυγαν από το νησί- μια Ikonta 1933- βρίσκονται ανάμεσα στα οικογενειακά κειμήλια που εκτίθενται, θυμίζοντάς μας μία από τις πιο αιματηρές και καταστροφικές περιόδους της σύγχρονης ιστορίας, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.»
Η λιθογραφία του βασιλικού ζεύγους
Την ιστορία αυτή διηγούνται οι δύο αδερφές σε κάθε ξενάγιση στο αρχοντικό. Όλες τους οι ιστορίες εμπλουτίζεται με τα βιώματα των προηγούμενων γενεών ώστε να του μεταφέρει νοητά σε έναν άλλο χωρορόνο. Κάθε «τουρ» όμως είναι διαφορερικό, μας λένε. «Η αφήγησή μας στο χώρο δομήθηκε με βάση τις σημειώσεις που είχαν καταγραφεί για το κάθε κειμήλιο, κυρίως από τις γιαγιάδες της οικογένειας. Οι καταγραφές των γυναικών κυριαρχούν, καθώς εκείνες ήταν που ζούσαν κυρίως στο σπίτι, μιας και οι άνδρες ταξίδευαν συνεχώς λόγω της ενασχόλησής τους με ναυτικά επαγγέλματα. Λεπτομέρειες φορεσιών και υφαντών, μαγειρικές συνταγές, αλληλογραφίες και σημειώσεις γεγονότων της ζωής τους μνημονεύονται σε κάθε αφίγησή μας. Η εκάστοτε ξενάγηση όμως προσαρμόζεται στην ξεχωριστή φυσιογνωμία και την προσωπικότητα του κάθε επισκέπτη.»
Φωτογραφίες με τους πρώτους ιδιοκτήτες της οικίας στα τέλη 19ου αιώνα και των ναυτικών της οικογένειας το 1946
Περισσότερες πληροφορίες για το project των κοριτσιών στη σελίδα τους.
13°
Η κασέλα της νύφης με τα προικιά
Λεπτομέρειες του στολισμού του Σκιαθίτικου Σπιτιού
Φωτογραφίες με τους πρώτους ιδιοκτήτες της οικίας στα τέλη 19ου αιώνα και των ναυτικών της οικογένειας το 1946
