Η Ελλάδα είναι και παραμένει απροετοίμαστη απέναντι στις δασικές πυρκαγιές. Η WWF Ελλάς στον σύντομο απολογισμό της φετινής αντιπυρικής περιόδου διαπιστώνει ότι ήταν η πιο πολύνεκρη στα ελληνικά χρονικά καθώς με 99 άνθρωποι βρήκαν τραγικό θάνατο από μια δασική πυρκαγιά εντός της Αττικής, αλλά και εκατοντάδες επιζήσαντες προσπαθούν να ορθοποδήσουν.
«Τρεις μήνες μετά, ακόμα αναμένουμε μια λεπτομερή, συγκεκριμένη και πρακτικά εφαρμόσιμη πρόταση για την αναμόρφωση του εθνικού συστήματος δασοπυροπροστασίας», αναφέρει η WWF Ελλάς.
Αναλυτικά ο απολογισμός και οι συστάσεις της οργάνωσης
Αν φέτος μετρούσαμε μόνο τις καμένες δασικές εκτάσεις θα κάναμε λόγο για μια από τις χρονιές με συγκριτικά μικρές ζημιές σε δάση και δασικές εκτάσεις, καθώς όπως προκύπτει από τα έως τώρα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Πληροφοριακού Συστήματος για τις δασικές πυρκαγιές (EFFIS), από την αρχή του έτους κάηκαν στην Ελλάδα περίπου 144.000 στρέμματα δασών και δασικών εκτάσεων, αριθμός χαμηλός συγκριτικά με το μέσο όρο της προηγούμενης δεκαετίας (273.000 στρ.) Δείτε εδώ χάρτη με τα σημαντικότερα φετινά περιστατικά.
Τα πράγματα ωστόσο είναι διαφορετικά, καθώς το φετινό καλοκαίρι σημαδεύτηκε από την τραγική απώλεια 99 συνανθρώπων μας. Δεν υπάρχουν άλλα χρονικά περιθώρια. Πρέπει να ληφθούν άμεσα γενναίες πολιτικές αποφάσεις που θα διασφαλίζουν ότι δεν θα θρηνήσουμε άλλα θύματα στο μέλλον, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη και τα νέα κλιματικά δεδομένα.
Το φετινό καλοκαίρι, υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασία χτύπησαν τη Β. Ευρώπη και τις ΗΠΑ με αποτέλεσμα να έχουμε πρωτόγνωρες δασικές πυρκαγιές ακόμα και σε χώρες με παραδοσιακά δροσερά καλοκαίρια όπως η Σουηδία, το Ηνωμένο Βασίλειο ή η Εσθονία. Στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, η πυρκαγιά στο Mendocino κηρύχθηκε ως η μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά στην ιστορία της πολιτείας.
Δυστυχώς, όπως προκύπτει από διεθνείς και ευρωπαϊκές μελέτες, το φαινόμενο λαμβάνει πλέον παγκόσμιες διαστάσεις. Πιο συγκεκριμένα, η ειδική έκθεση για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1.5 βαθμούς Κελσίου (Special Report on Global Warming of 1.5°C) του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ (Intergovernmental Panel on Climate Change -IPCC), που δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα, υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη για άμεση δράση και προσαρμογή στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Αν η παγκόσμια θερμοκρασία ανέβει κατά ενάμιση βαθμό Κελσίου, οι ακραίοι καύσωνες, που κανονικά εμφανίζονται μια φορά στα είκοσι χρόνια θα αυξηθούν κατά 173% και οι περίοδοι ξηρασίας θα αυξηθούν κατά 3 μήνες. Επίσης, σύμφωνα με νέα μελέτη Ισπανών και Ιταλών επιστημόνων (https://www.nature.com/articles/s41467-018-06358-z), μια τέτοια άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί να προκαλέσει αύξηση κατά 40% των συνολικών καμένων εκτάσεων στη Μεσόγειο. Και αυτό είναι το «αισιόδοξο» σενάριο…
Φυσικά η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για την έλλειψη ή την καθυστέρηση ανάληψης δράσης και αποφάσεων, αλλά πρέπει να αντιμετωπιστεί ως ένας επιπλέον σοβαρός παράγοντας που καθιστά τα δάση μας ακόμα πιο ευάλωτα απέναντι στις δασικές πυρκαγιές. Διαχρονικές είναι οι τεράστιες πολιτικές ευθύνες για την έλλειψη αποτελεσματικής δασικής διαχείρισης, πολεοδομικό σχεδιασμό, οργάνωση της πολιτικής προστασίας με βλέμμα στραμμένο στην προστασία ανθρώπων και φύσης, καθώς και για την ισχνή οικονομική, υλική και επιστημονική ενίσχυση του μηχανισμού πρόληψης.
Πως μπορεί να προσαρμοστεί και να θωρακιστεί η Ελλάδα απέναντι στις νέες προκλήσεις;
Για περισσότερο από μια δεκαετία το WWF Ελλάς υλοποιεί παρεμβάσεις και καταθέτει συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς πρέπει να αλλάξει η φιλοσοφία δασοπυροπροστασίας (διαβάστε εδώ περισσότερα). Σήμερα, και με γνώμονα τα νέα δεδομένα για την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στις δασικές πυρκαγιές, κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου, ζητώντας την άμεση ανάληψη δράσης με προτεραιότητα τις εξής ενέργειες:
Μετακίνηση της πολιτικής και επιχειρησιακής προτεραιότητας από την καταστολή των πυρκαγιών στην πρόληψή τους, μέσα από την έγκαιρη δασική διαχείριση και τον συντονισμό όλων των αρμόδιων φορέων.
Κατάρτιση τοπικών σχεδίων πρόληψης των δασικών πυρκαγιών που να περιλαμβάνουν τη διαχείριση καύσιμης ύλης και θα γίνονται κτήμα όλων, μέσα από ανοιχτές ενημερωτικές ημερίδες.
Κατάρτιση σχεδίων εκκένωσης ανά Δήμο (με σαφή υπόδειξη οδών διαφυγής, χώρων συγκέντρωσης και μέσων απομάκρυνσης) και έγκαιρη ενημέρωση όλων των κατοίκων των περιοχών αυτών.
Ικανοποιητική αύξηση και έγκαιρη απόδοση, πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου (το αργότερο τον Μάρτιο), των κονδυλίων στους ΟΤΑ και τις Δασικές Υπηρεσίες για την υλοποίηση προληπτικών δράσεων πυροπροστασίας. Ειδικά για τα έργα αντιπυρικής προστασίας, η έγκριση πρέπει να ολοκληρώνεται πολύ πριν την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου και να υπάρχει η δυνατότητα χρήσης τους και για την επόμενη αντιπυρική.
Πλήρη εφαρμογή του ν. 4249/2014 για την αναμόρφωση της πολιτικής προστασίας και την πλήρη επιχειρησιακή αξιοποίηση χιλιάδων εθελοντών δασοπυροσβεστών.
Θεσμοθέτηση της συνεργασίας της Δασικής Υπηρεσίας με το Πυροσβεστικό Σώμα (άρθρο 100 ν. 4249/2014) για τον καλύτερο μεταξύ τους συντονισμό και πιο αποτελεσματικό έργο (ΚΥΑ σε εκκρεμότητα).
Να προχωρήσει στην πράξη η διαχείριση της καύσιμης ύλης σε δάση και δασικές εκτάσεις με την ολοκλήρωση του Σχεδίου Στρατηγικής Ανάπτυξης της Δασοπονίας 2018-2038 (Εθνική Στρατηγική για τα Δάση). Παραδειγματική στροφή στη μακροπρόθεσμη αειφορική δασική διαχείριση πολλαπλών σκοπών, με την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της.
Να εφαρμοστεί πλήρως, και με ευθύνη του ΥΠΕΚΑ, η εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή με συγκεκριμένες δράσεις που αφορούν στην προσαρμογή των ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων στα νέα δεδομένα.
Επανεκτίμηση/επικαιροποίηση του κινδύνου πυρκαγιάς σε δασικές εκτάσεις σε εθνικό επίπεδο, ώστε να υπάρχει κατάλληλος σχεδιασμός δράσεων πρόληψης πυρκαγιών, αλλά και στρατηγική ιεράρχηση των δράσεων και ενεργειών πρόληψης (οι επικίνδυνες περιοχές της χώρας για την εκδήλωση πυρκαγιών έχουν θεσμοθετηθεί το 1984!)
Εκσυγχρονισμός των προδιαγραφών διαχειριστικών μελετών ώστε να ενσωματώσουν και δράσεις για την παρακολούθηση, διαχείριση και μείωση της καύσιμης ύλης, την εκτέλεση κατάλληλων δασοτεχνικών έργων που συμβάλλουν στην πρόληψη των πυρκαγιών, αλλά και τη δημιουργία πυρανθεκτικών δασών, μειώνοντας τον κίνδυνο μεγάλης έντασης πυρκαγιάς.
Διερεύνηση των αιτιών των πυρκαγιών και ανάλυση των σχετικών δεδομένων και τάσεων, σε κλίμακα Περιφερειακής Ενότητας και ανάλογη διαμόρφωση στοχευμένων μέτρων για την αντιμετώπιση τους σε τοπικό επίπεδο.
Διαρκής ενημέρωση του κοινού και συγκεκριμένων ομάδων-στόχων για την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.
Σε δηλώσεις του, ο Δημήτρης Καραβέλλας, Γεν. Διευθυντής WWF Ελλάς, τόνισε: «Η φετινή αντιπυρική περίοδος σημαδεύτηκε από την πυρκαγιά στο Μάτι που ανέδειξε με τον πιο τραγικό τρόπο την έλλειψη σχεδιασμού, συντονισμού καθώς και το μέγεθος της καταστροφής που μπορεί να συντελεστεί μέσα σε λίγες ώρες ακόμα και σε περιοχές εντός του αστικού ιστού. Στη σκιά της τραγωδίας και με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, πρέπει να οργανωθούμε και να θωρακιστούμε άμεσα απέναντι στις δασικές πυρκαγιές και τους παράγοντες που τις εντείνουν, με κυριότερο αυτόν της κλιματικής αλλαγής.»
