«Κι αν παίρνεις τα 500, πάλι καλά να λες». Πράγματι, αν το σκεφτείς και δεδομένων των συνθηκών, ένας μισθός αυτής της τάξης ακούγεται αρκετά ικανοποιητικός. Ζεις όμως σήμερα με €500; Μου φαίνεται ότι όσο οι ελπίδες συνεχίζουν να εναποτίθενται σε μία «χαμένη γενιά», η ουτοπία επιμένει. Γιατί όσο κι αν το ήθελε η γενιά μας, δύσκολα θα σταθεί αντάξια των προσδοκιών. Περνάει βλέπετε πολύ δύσκολα. Συχνά στερείται εμπειριών, ανεξαρτησίας, ελπίδας, αισιοδοξίας και αυτοπεποίθησης. Αυτό το πεντακοσάρικο (αν και όταν υπάρχει) έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της διάχυτης νεανικής δυσθυμίας, αλλά και του αβέβαιου μέλλοντος της χώρας. Τα φτερά δεν κλείνουν, γιατί δεν άνοιξαν ποτέ, κι όταν ανοίξουν μπορεί να είναι αργά. Αδυναμία ενηλικίωσης, κανένας απογαλακτισμός, καμία ανεξαρτησία, εκεί βασίζουμε τις ελπίδες μας.
Πριν λίγα χρόνια ήθελα κι εμένα κάποιος να μου εξηγήσει γιατί ζούμε έτσι. Με απελπιστικά απλά λόγια, λοιπόν, η χώρα μας επειδή δεν ήταν σε θέση να υποτιμήσει το ευρώ όταν χρειάστηκε -αφού το νόμισμα είναι κοινό και δεν αποφασίζουμε μόνοι μας- υποτίμησε το κόστος εργασίας. Ο κατώτατος μισθός συμπιέστηκε προκειμένου να γίνουμε ελκυστικοί στους ξένους επενδυτές και παράλληλα να ανοίξουν και εγχώριες θέσεις εργασίας, με άλλα λόγια αποφασίστηκε να γίνουμε το φτηνό και πολύ καταρτισμένο εργατικό δυναμικό που όλες οι επιχειρήσεις ονειρεύονται. Ίσως και να άξιζε αυτή η θυσία αν όλα τα υπόλοιπα γίνονταν όπως έπρεπε σε επίπεδο δημοσιονομικής πολιτικής. Αν δηλαδή αυξανόταν η κατανάλωση, κινούταν η αγορά και σε συνδυασμό με σωστή νομισματική πολιτική και σταματούσε κάποτε η κατιούσα των μισθών.
Τα χαμένα τα χρόνια
Έτσι λοιπόν η πορεία είναι λίγο πολύ προδιαγεγραμμένη. Τελειώνεις τη σχολή. Δεν βρίσκεις δουλειά στο αντικείμενό σου και κάνεις οτιδήποτε μπορεί να σου αποφέρει ένα στοιχειώδες εισόδημα. Μπορεί βέβαια να σταθείς πιο τυχερός και να δουλέψεις σε κάτι που αγαπάς και σχετίζεται με τις προπτυχιακές, ακόμα και μεταπτυχιακές, σπουδές σου, παίρνοντας 500€. Αρχίζεις δειλά δειλά να σκέφτεσαι να ζήσεις μόνος και κάπου εδώ το όνειρο τελειώνει. Αυτό συνήθως δεν μπορεί να συμβεί άμεσα και οι πιθανότητες να μη συμβεί για πολύ καιρό είναι πάρα πολλές.
Πώς να βρεις τον ανεξάρτητο εαυτό σου, πώς να σταθείς στα πόδια σου, πώς να αναλάβεις ευθύνες και πώς να ζήσεις επιτέλους τη ζωή σου; Οι περισσότεροι φίλοι μου μένουν σε δώμα. Αυτή είναι πλέον η τάση. Δώμα. Να βράζει το καλοκαίρι και να μπάζει τον χειμώνα. Κοστίζει γύρω στα 200-250€ και σε τέτοιας τάξης ενοίκιο μπορείς να κινηθείς. Μένουν ακόμα δύο επιλογές: πατρικό και συγκατοίκηση. Με τη συγκατοίκηση δεν το έχουμε και τόσο στην Ελλάδα αν και είναι μάλλον η καλύτερη εναλλακτική, τόσο από οικονομικής άποψης, όσο και ποιότητας ζωής. Υπάρχουν δηλαδή ευκαιρίες να νοικιάσεις ένα μεγαλύτερο, πιο ανθρώπινο σπίτι μαζί με φίλους, να μοιράζεσαι τα έξοδα και τελικά η ζωή να κυλάει κάπως ευκολότερα. Επειδή, όμως, αυτή είναι μία κάποια λύσις, πρέπει άραγε να θεωρείται ικανοποιητική; Άλλωστε, αυτή η κοινοβιακού τύπου συμβίωση μπορεί να πάρει χρόνια, ενώ εσύ θα εξακολουθείς να ονειρεύεσαι ένα κατάδικό σου σπίτι.
Από τη μία, μένοντας με τους γονείς, μένεις αιώνια παιδί. Από την άλλη, φεύγοντας από κοντά τους, αγοράζεις μιζέρια διαρκείας. Ό,τι πρέπει συνθήκες για όνειρα. Τα σπίτια που αντέχει η τσέπη είναι συνήθως άθλια, χωρίς θέρμανση και μπαλκόνι. «Καλύτερα στο πατρικό μωρέ», θα πεις, «τουλάχιστον θα τα έχω κι όλα έτοιμα κι ό,τι βγάζω θα το χαλάω». Αυτό όμως σημαίνει ότι δεν θα δοκιμαστείς τώρα που το χρειάζεσαι, δεν θα ενηλικιωθείς εγκαίρως, δεν θα γνωρίσεις τις δυνάμεις και τις αδυναμίες σου, με λίγα λόγια δεν μάθεις τον εαυτό σου. Απλώς θα παρατείνεις την οικονομική, υλική και προσωπική σου εξάρτιση από την οικογένειά. Με ποια προοπτική να θέσεις στόχους και να δουλέψεις σκληρά; Για 200 ευρώ παραπάνω; Πώς σου ζητάνε μετά να «ανοίξεις τα φτερά σου», «να προκόψεις» και να «μη σε νοιάζει μόνο πού θα βγεις και πού θα πιεις» (sic);
Ενοίκιο, κοινόχρηστα, διατροφή, οικοσκευή, επίπλωση… Δεν βγαίνει με 500€. Κι αν βγει, είναι μεγάλο το τίμημα. Χάνεις κάτι από την ξεγνοιασιά της νεαρής ηλικίας την ώρα που οι ευρωπαίοι φίλοι σου γυρίσουν τον κόσμο με ένα σακίδιο. Άλλοι μισθοί, άλλα ήθη κι άλλα έθιμα που τους επιτρέπουν ακόμα και να αφήσουν την καλοπληρωμένη τους δουλειά για να ταξιδέψουν, χωρίς μεγάλα ρίσκα. Εσύ κάπου βάλτωσες πάλι, κάπου βαρέθηκες τα ίδια και σαν να αισθάνεσαι ότι τρως τα νιάτα σου, «τα καλύτερα σου χρόνια». Περιμένεις το καλοκαίρι για να πας μία βδομάδα διακοπές και να ξοδέψεις ό,τι μάζεψες τρώγοντας σουβλάκια τον χειμώνα. Γιατί έτσι διασκεδάζει σήμερα η νεολαία που ζει μόνη, σκέφτεται αν θα πάρει ένα ποτό, ξεχνάει τα ταξίδια, με το ζόρι κλείνει διακοπές. Όλα με το σταγονόμετρο. Αργότερα πιάνει δεύτερη δουλειά και η ζωή των 25 δεν υπάρχει ούτε για δείγμα.
Αυτά συζητάνε λοιπόν οι νέοι στις παρέες. Αυτά σκέφτονται και μ’ αυτά απελπίζονται. Ένα κρασί κι ένα σουβλάκι σηκώνει η έξοδος εκείνων που τους ζητάμε να πάρουν την Ελλάδα στα χέρια τους. Οι νέοι που σταμάτησαν αποθαρρημένοι στη γραμμή της εκκίνησης, αυτοί που δεν μπορούν ούτε το βάρος του εαυτού τους να σηκώσουν.
Δεν ξέρω αν στο τέλος θα τα καταφέρουμε ή αν θα λειτουργήσουμε ως η αυτοεκπληρούμενη προφητεία της «χαμένης γενιάς» της κρίσης. Μένει να δούμε.
9°
