Ιστορικό ορόσημο: Η παλαιότερη γραπτή πρόταση βρέθηκε σε μια χτένα από ελεφαντόδοντο - Χρονολογείται περίπου στο 1700 π.Χ.
Είναι μια απλή φράση που αποτυπώνει τις ελπίδες και τους φόβους των σύγχρονων γονέων όσο και του Χαναναίου της εποχής του χαλκού, που είχε στην κατοχή του τη διπλή χτένα από ελεφαντόδοντο στην οποία εμφανίζονται οι λέξεις της φράσης: «Ας ξεριζώσει αυτός ο χαυλιόδοντας τις ψείρες των μαλλιών και της γενειάδας».
Πιστεύεται ότι είναι η παλαιότερη γνωστή πρόταση που γράφτηκε στο παλαιότερο αλφάβητο, και σκαλίστηκε σε μια μικρή χτένα από ελεφαντόδοντο, που χρονολογείται περίπου στο 1700 π.Χ. Η χτένα ανακαλύφθηκε στη Λαχίς, μια πόλη-κράτος των Χαναναίων τη δεύτερη χιλιετία π.Χ..
«Η επιγραφή είναι πολύ ανθρώπινη», είπε ο καθηγητής Γιόζεφ Γκαρφίνκελ, αρχαιολόγος στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, ο οποίος βοήθησε στη διεύθυνση των ανασκαφών στη Λαχία. «Έχεις μια χτένα και στη χτένα έχεις την επιθυμία να καταστρέψεις τις ψείρες στα μαλλιά και στα γένια. Σήμερα έχουμε όλα αυτά τα σπρέι και τα σύγχρονα φάρμακα και δηλητήρια. Στο παρελθόν δεν τα είχαν».
Η χτένα, η οποία έχει διαστάσεις 3,5 εκατοστά επί 2,5 εκατοστά, ανακαλύφθηκε στην τοποθεσία στο νότιο-κεντρικό Ισραήλ το 2017, αλλά τα χαρακτικά στην επιφάνεια εντοπίστηκαν μόλις τον Δεκέμβριο του περασμένου έτους. Η ανάλυση των σημάνσεων επιβεβαίωσε ότι η γραφή είναι γραφή Χαναναϊτών, το παλαιότερο αλφάβητο, το οποίο εφευρέθηκε περίπου πριν από 3.800 χρόνια.
Οι προσπάθειες ακριβούς χρονολόγησης της χτένας αποδείχθηκαν μάταιες, αλλά οι ερευνητές πιστεύουν ότι κατασκευάστηκε γύρω στο 1700 π.Χ. Η χτένα έχει φθαρεί και έχει χάσει τα δόντια της, αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι κάποτε έφερε έξι σε μεγάλη απόσταση μεταξύ τους δόντια για την αφαίρεση μπερδεμένων μαλλιών από τη μια πλευρά, και 14 στενά μεταξύ τους δόντια για την αφαίρεση ψειρών και αυγών από την άλλη.
Τα γράμματα στη χτένα συλλαβίζουν επτά λέξεις που αποτελούν την πρώτη πλήρως αποκρυπτογραφημένη πρόταση σε μια Χαναανίτικη διάλεκτο, είπαν οι ερευνητές στο Jerusalem Journal of Archaeology.
Οι αρχαίες χτένες κατασκευάζονταν από ξύλο, κόκαλο και ελεφαντόδοντο, αλλά τα τελευταία θα ήταν ακριβά, εισαγόμενα είδη πολυτέλειας. Δεν υπήρχαν ελέφαντες στη Χαναάν εκείνη την εποχή.
Τμήμα κειμένου από τη χτένα, η οποία ανακαλύφθηκε το 2017
Τα πρώτα συστήματα γραφής στον κόσμο προήλθαν από τη Μεσοποταμία και την Αίγυπτο γύρω στο 3200 π.Χ., αλλά αυτά δεν ήταν αλφαβητικά. Βασίστηκαν σε εκατοντάδες διαφορετικά σημάδια για να αναπαραστήσουν λέξεις ή συλλαβές και ως εκ τούτου χρειάστηκαν χρόνια για να κυριαρχήσουν, είπε ο Κρίστοφερ Ρόλστον, καθηγητής σημιτικών γλωσσών στο Πανεπιστήμιο George Washington στις ΗΠΑ.
Glomex Player(40599v1wl9o7vsfv, v-co8law7w012h)
Το αρχαιότερο αλφάβητο εφευρέθηκε γύρω στο 1800 π.Χ. από ανθρώπους που μιλούσαν σημιτικά και ήταν εξοικειωμένοι με το αιγυπτιακό σύστημα γραφής, είπε ο Ρόλστον. Γνωστό ως Χαναανίτικο ή πρώιμο αλφαβητικό, το σύστημα χρησιμοποιήθηκε για εκατοντάδες χρόνια, ιδιαίτερα στο Λεβάντε, και τυποποιήθηκε από τους Φοίνικες στον αρχαίο Λίβανο. Στη συνέχεια έγινε το θεμέλιο για την αρχαία ελληνική, τη λατινική και τις περισσότερες σύγχρονες γλώσσες στην Ευρώπη σήμερα.
«Το γεγονός ότι αυτή η επιγραφή αφορά τη συνηθισμένη ζωή είναι ιδιαίτερα συναρπαστικό», είπε ο Ρόλστον. «Σε όλη την ανθρώπινη ιστορία οι ψείρες ήταν ένα διαχρονικό πρόβλημα. Και αυτή η επιγραφή φανερώνει όμορφα ότι ακόμη και οι πλούσιοι και διάσημοι στην αρχαιότητα δεν εξαιρούνταν από τέτοια προβλήματα. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι αυτή η ενεπίγραφη χτένα ήταν χρήσιμη για να κάνει αυτό που λέει ότι έπρεπε να κάνει – να ξεριζώσει μερικά από αυτά τα ενοχλητικά έντομα».
