Ο Λουκασένκο θέλει να συσπειρώσει τους Λευκορώσους κατά Ευρώπης και ΗΠΑ, από τότε που η Ράις χαρακτήρισε τη χώρα του την «τελευταία δικτατορία της Ευρώπης».
Ενώ ο Πολωνός πρωθυπουργός Mateusz Morawiecki κατηγορεί την κυβέρνηση της Λευκορωσίας για κήρυξη «υβριδικού πολέμου» κατά της Ευρώπης, η o Aλεξάντερ Λουκασένσκο απειλεί με ένοπλη εισβολή. Για μας, η Λευκορωσία παραμένει σχεδόν άγνωστη. Κι όμως αποτελεί μέρος της Ευρώπης -η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που εφαρμόζει ακόμα τη θανατική ποινή. Κάποτε ήταν σοβιετική δημοκρατία, να και δίστασε να προσχωρήσει στους μπολσεβίκους: μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 και το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, κήρυξε την ανεξαρτησία της -συμπτωματικά η ανεπίσημη εθνική της γιορτή είναι στις 25 Μαρτίου- αλλά τέσσερα χρόνια αργότερα έγινε η Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Λευκορωσίας.
Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η χώρα βρέθηκε υπό γερμανική κατοχή και έχασε περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού της και πάνω από τους μισούς οικονομικές της πόρους. Όμως, ανοικοδομήθηκε μαζί με τη Ρωσία και την Ουκρανία ακολουθώντας τις επιτυχίες και τις αποτυχίες της Σοβιετικής Ένωσης. Μια από τις αποτυχίες που την επηρέασαν ήταν Ατύχημα του Τσερνόμπιλ στη γειτονική της Ουκρανία, το οποίο είχε τεράστιες περιβαλλοντικές συνέπειες: τα ραδιενεργά κατάλοιπα από την έκρηξη στο Τσερνόμπιλ μόλυναν τη χώρα και προκάλεσαν ζημιές που υπολογίζονται σε 720 δις δολάρια περίπου.
Η Λευκορωσία αποσχίστηκε από τη Σοβιετική Ένωση στις 3 Ιουλίου του 1990, ενώ στις 8 Δεκεμβρίου του 1991 οι ηγέτες της Ρωσίας, της Λευκορωσίας και της Ουκρανίας υπέγραψαν τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Αλλά τα πράγματα δεν πήγαν καθόλου καλά: ο πληθυσμός της χώρας μειώθηκε, η φτώχεια επιδεινώθηκε και στις εκλογές του 1994 ένας μέχρι τότε άγνωστος ονόματι Αλεξάντερ Λουκασένκο πήρε το 80% των ψήφων στον 2ο γύρο: η μοναδική του εμπειρία ήταν στη θέση του επικεφαλής της κοινοβουλευτικής επιτροπής κατά της διαφθοράς. Ο αντίπαλός του στις προεδρικές εκλογές ήταν ο Βιατσεσλάβ Κέμπιτς που πήρε το 14%. Ο Λουκασένκο επανεκλέγη περιέργως, παρά το αυταρχικό στιλ διακυβέρνησης, το 2001, το 2006, το 2010, το 2015 και πάλι το 2020.
Ο Λουκασένκο είναι εθνικιστής και έθεσε σε προτεραιότητα την αναβίωση της λευκορωσικής ταυτότητας, ιδιαίτερα μετά τη ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας και την στρατιωτική παρέμβαση στην ανατολική Ουκρανία. Το δεύτερο στοιχείο της πολιτείας του είναι η συγκέντρωση εξουσιών: ήδη από το 1996, έγιναν αποδεκτές με δημοψήφισμα οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που πρότεινε για να ενισχύσει τις εξουσίες του. Επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση επικρίνει την πολιτική του -το πώς διαχειρίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου- ο Λουκασένκο προσπάθησε να συσπειρώσει τους Λευκορώσους εναντίον της Ευρώπης, αλλά και των ΗΠΑ, ιδιαίτερα από τότε που η Κοντολίζα Ράις χαρακτήρισε τη χώρα του «την τελευταία δικτατορία της Ευρώπης».
Η κριτική της Ράις αφορούσε κυρίως την κρατική οικονομία της Λευκορωσίας η οποία παραμένει σοβιετικού τύπου, με κεντρικό σχεδιασμό. Αλλά, η ανεργία φαίνεται ότι φτάνει το 15% -παρότι ο Λουκασένκο παραδέχεται ένα 2,5%- κι ότι το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. έχει κολλήσει στο επίπεδο του 2009. Κι όμως η Λευκορωσία ήταν ανεπτυγμένη βιομηχανική χώρα στην εποχή της Σοβιετικής Ένωσης: σημαντικός τομέας των εξαγωγών αποτελεί η διύλιση πετρελαίου και η κατασκευή τρακτέρ.
Ο 67χρονος σήμερα Αλεξάντερ Λουκασένκο κατηγορείται από την αντιπολίτευση για επαναλαμβανόμενη νοθεία στις εκλογές και για θράσος εφόσον το 2006 τα πλασματικά ποσοστά έφτασαν στο 82,6% με τον κυριότερο αντίπαλό του, τον Αλεξάντερ Μιλίνκεβιτς να αποσπά μόλις το 6% των ψήφων. Ο Λουκασένσκο κοιτάζει μόνο προς τα ανατολικά και προς τη Ρωσία: παραμένει πιστός στο σοβιετικό όνειρο και στη φιλία με τη Ρωσία μολονότι έχει δηλώσει «Δεν είμαστε Ρώσοι, είμαστε Λευκορώσοι», ενώ επιρρίπτει ευθύνες στη Δυτική Ευρώπη ακόμα και για την πτώση της τιμής του ρουβλιού. Γενικά, φαίνεται να πιστεύει ότι οι Ευρωπαίοι συνωμοτούν εναντίον του και ότι προσπαθούν να υποβιβάσουν τη Λευκορωσία σε όλα τα επίπεδα, ακόμα και στον τομέα του αθλητισμού. Για οικονομικούς λόγους αλλά και για να μπει στην μύτη της ΕΕ ο Λουκασένσκο πουλάει όπλα στο Ιράκ και στο Ιράν, κάτι που έχει επισύρει αντιδράσεις και κυρώσεις εναντίον του καθεστώτος.
Στο εσωτερικό, ο Λουκασένκο κυβερνά με σιδερένια πυγμή και παρά τις συχνές διαδηλώσεις εναντίον του, προβάλλει τον εαυτό του ως «το παιδί του λαού». Κατά καιρούς, έχει επαινέσει τον Αδόλφο Χίτλερ και έχει κάνει αντισημιτικά σχόλια. Τις τελευταίες εβδομάδες, σε συνεργασία με τον Πούτιν και τον Ερντογάν, πιέζει τα ευρωπαϊκά σύνορα με χιλιάδες ανθρώπους που παρέσυρε από τη Μέση Ανατολή και, που τελικά, ξέμειναν στη Λευκορωσία. Οι αλλοδαποί που εργαλειοποιεί η κυβέρνηση του Μινκ επιτέθηκαν σε Πολωνούς συνοριοφύλακες με πέτρες, παπούτσια και άλλα αντικείμενα, ενώ εκείνοι τους έριξαν νερό με μάνικες. Το αποτέλεσμα ήταν η κρατική τηλεόραση της Λευκορωσίας να κατηγορήσει τους Πολωνούς για φασιστική συμπεριφορά. Ο Λουκασένκο κατηγορείται σήμερα για «υβριδική επίθεση» με χρησιμοποίηση «ευάλωτων ατόμων» που «ονειρεύονται να φτάσουν στην Ευρώπη». Αλλά καθώς η Πολωνία δεν υποχωρεί και φυλάσσει τα σύνορά της, είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι αλλοδαποί θα αναγκαστούν να μείνουν στη Λευκορωσία. Η εφημερίδα Washington Post γράφει σχετικά ότι ο Λουκασένκο οργάνωσε τη μεταναστευτική κρίση με σκοπό να στείλει ένα μήνυμα στις Βρυξέλλες, για να τον αναγνωρίσει η ΕΕ ως νόμιμο πρόεδρο και για να άρει τις κυρώσεις: αλλά, δεν υπολόγισε την ευρωπαϊκή ενότητα· το μόνο που κατάφερε ήταν να μαζέψει Ασιάτες στη χώρα του και να του επιβληθούν καινούργιες κυρώσεις από τις Βρυξέλλες. Ο Λουκασένκο εμπνεύστηκε από τη μεταναστευτική κρίση του 2015, όταν η ΕΕ πρόσφερε μερικά δις στην Τουρκία σε αντάλλαγμα την αναχαίτιση του μεγάλου αριθμού προσφύγων από τη Συρία. Αλλά, αντίθετα από τον Ερντογάν, ο Λουκασένκο δεν θα εισπράξει δεκάρα και πιθανότατα θα ακούσει γερή κατσάδα από τον Πούτιν.
17°
