Δημήτρης Παπανικολάου, ο μεγάλος αθλητής στο φάσμα του αυτισμού

Ο Δημήτρης Παπανικολάου είναι ένα από τους κορυφαίους παίκτες μπάσκετ στη χώρα μας και ένας ιδιαίτερα αγαπητός αθλητής. Όμως δεν είναι μόνο αυτό και η αποκάλυψη μέσω Facebook –πριν από λίγες μέρες– ότι βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού (συγκεκριμένα, σύνδρομο Άσπεργκερ), άνοιξε μια νέα πόρτα για ουσιαστική επαφή με μια «ομάδα» που ξεχωρίζει και έχει ανάγκη τη φιλοσοφία του για τη ζωή. Ο Δημήτρης Παπανικολάου κατά κάποιο τρόπο ξαναέγινε είδωλο για πολλά παιδιά και όχι επειδή έπαιζε καλό μπάσκετ. Με μία ανάρτηση στα social media κατάφερε μία συντριπτική «γροθιά» στο κοινωνικό στίγμα και τις παρωχημένες, αλλά βαθιά εδραιωμένες στην κοινωνία μας προκαταλήψεις.

 

 

Συναντηθήκαμε σε ένα όμορφο καφέ της Γλυφάδας. Ο Δημήτρης είναι πολύ ψηλός, επιβλητικός, αλλά πολύ οικείος, ευγενικός και προσηνής. «Η δημοσιοποίηση του θέματος της υγείας μου έχει ήδη φέρει πολύ θετικά αποτελέσματα. Έχω λάβει πάρα πολλά τηλεφωνήματα από γονείς, οι οποίοι έχουν τα παιδιά τους στο φάσμα του αυτισμού και θεωρούσαν μέχρι σήμερα ότι βαραίνει τους ιδίους μία πολύ σοβαρή ευθύνη για την κατάσταση του παιδιού τους. Δεν είναι έτσι. Τους τα εξηγώ όλα. Έχω έρθει επίσης σε επαφή και έχω μιλήσει με παιδιά στο φάσμα του αυτισμού, τα οποία δεν τα γνώριζα μέχρι τώρα. Ξέρετε, περίπου 250.000 οικογένειες στη χώρα μας έχουν παιδί στο φάσμα του αυτισμού. Ενώ είναι μεγάλος ο αριθμός, η κοινωνία μας δεν γνωρίζει τίποτε, κολυμπάει στην άγνοια. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι παιδιά στο φάσμα του αυτισμού γίνονται θύματα του bullying, του κοινωνικού στίγματος της μη αποδοχής και της περιθωριοποίησης. Ακόμη και σήμερα, στον 21ο αιώνα!».  

Ο Δημήτρης μάς εξηγεί: «Βασανίζομαι. Το σύνδρομο Άσπεργκερ αποτελεί ό,τι πιο ήπιο στο φάσμα του αυτισμού, ένα χαρακτηρολογικό γνώρισμα περισσότερο και όχι μία ασθένεια, όπως πιστεύει λανθασμένα ο κόσμος. Εξωτερικά δεν φαίνεται τίποτε. Απλώς έχω οξυμένη παρατηρητικότητα και αυξημένη λειτουργικότητα. Με κυριεύει, με κατακλύζει αυτή η υπερλειτουργικότητα 24 ώρες το εικοσιτετράωρο». Μα, και στον ύπνο; «Μπορεί να ξυπνήσω από τις σκέψεις, ακόμη και μέσα στη νύχτα. Βεβαίως. Εκείνο το οποίο με βοήθησε πολύ είναι ότι αφιερώθηκα σε εκείνο το οποίο ήθελα να κάνω και αγαπούσα: το μπάσκετ. Σε μία εποχή που οι γονείς θέλουν τα αγόρια τους να γίνουν γιατροί και δικηγόροι και τα κορίτσια τους να παντρευτούν τους γιατρούς ή τους δικηγόρους, εγώ είπα: μπάσκετ».  

Το πιο έντονο bullying το έχει βιώσει «από την εξέδρα. Όλοι οι μπασκετμπολίστες έχουν βιώσει το bullying της εξέδρας. Όταν αλλάζουμε ομάδα, όταν τύχει να μην παίζουμε καλά, όταν έχουμε μία ατυχία… Εγώ ήμουν πολύ καλός στις βολές. Κάποια στιγμή, όμως, αστόχησα σε δύο κρίσιμες βολές και, έτσι, απέκτησα, ένα ψυχολογικό βάρος εξαιτίας αυτού του γεγονότος. Όμως, επειδή ξέδινα και εκφραζόμουν με το μπάσκετ, έβγαζα από μέσα μου όλη μου την ένταση. Με το παιχνίδι. Ήταν σαν θεραπεία για μένα το παιχνίδι και η προπόνηση. Όταν σταματάς την ενεργό δράση είναι το πρόβλημα».  

Ο Δημήτρης έχει διαβάσει πολύ για το φάσμα του αυτισμού και, ειδικότερα, για το σύνδρομο Άσπεργκερ. «Στη Δανία η ενσυναίσθηση είναι υποχρεωτικό μάθημα στα σχολεία, και μάλιστα από το νηπιαγωγείο. Επίσης, εκεί, έχουν δύο με τρεις διδακτικές ώρες κάθε εβδομάδα, όπου όλοι μιλούν και συζητούν για τα προβλήματά τους. Στην Ελλάδα, όλοι αναφέρουν τη λέξη “ενσυναίσθηση”, αλλά ελάχιστοι γνωρίζουν καν τι σημαίνει αυτό. Όταν συναντήσει κάποιος ένα παιδί στο φάσμα του αυτισμού ή με σύνδρομο Άσπεργκερ και του πει “καλημέρα”, το παιδί μπορεί να απαντήσει “ο καλύτερος τόνος στον κόσμο είναι του Καναδά”. Ξέρετε τι θα πουν οι περισσότεροι; “Ωχ, τι βλάκας, τι χαζό είναι αυτό το παιδί…” Κι όμως, είναι απίστευτα έξυπνα παιδιά. Το στίγμα, όμως, κυριαρχεί, τα καλύπτει όλα. Καλό θα ήταν να γνωρίζουμε ότι δεν πρέπει να είναι όλα ανταγωνιστικά στη ζωή και την κοινωνία μας».  
 
Θυμάται τον κορυφαίο του μπάσκετ, τον Ντούσαν Ίβκοβιτς. Τον είχε προπονητή του στην ΑΕΚ. Νομίζω ότι ο Ίβκοβιτς απέπνεε μία αίσθηση ηρεμίας, ψυχραιμίας και γαλήνης. «Ναι, καλά, έτσι έδειχνε. Αλλά, εάν νευρίαζε ο Ίβκοβιτς, ποιος είδε τον Θεό και δεν τον φοβήθηκε…» Εμείς, οι λάτρεις του μπάσκετ, νομίζαμε ότι εκείνος ο οποίος νευρίαζε περισσότερο ήταν ο Γιάννης Ιωαννίδης… «Ο Ιωαννίδης ήταν μονίμως νευριασμένος, ο Ίβκοβιτς είχε ασύλληπτα ξεσπάσματα νεύρων».  

Τι συμβουλεύει ο Δημήτρης Παπανικολάου τα παιδιά τα οποία ξεκινούν τώρα την όμορφη περιπέτειά τους στο άθλημα του μπάσκετ; «Μιλώ με πολλά παιδιά που αγαπούν το μπάσκετ και ασχολούνται με το άθλημα. Εκείνο το οποίο φροντίζω πάντα να τους λέω είναι ότι πρέπει να ανακαλύψουν και να έχουν επίσης μία δεύτερη, μαζί με το μπάσκετ, ενασχόληση και δραστηριότητα. Δεν πρέπει να ασχολούνται μόνο με το μπάσκετ, γιατί, όταν σταματήσουν, με την πάροδο του χρόνου, θα βγουν προβλήματα. Δεν θα έχουν τι να κάνουν τότε...».

 

Το σύνδρομο Άσπεργκερ

Το σύνδρομο Άσπεργκερ (Asperger syndrome, «AS») επίσης γνωστό ως διαταραχή Άσπεργκερ (Asperger disorder, «AD») ή απλά Άσπεργκερ, είναι μια διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (autism spectrum disorder, «ASD»), που χαρακτηρίζεται από σημαντικές δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση και στη λεκτική επικοινωνία, ενώ παράλληλα εκδηλώνεται με περιορισμένες και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και ενδιαφέροντα. Διαφέρει από τις άλλες διαταραχές του φάσματος του αυτισμού λόγω της σχετικής διατήρησης της γλωσσικής και γνωστικής ανάπτυξης. Η φυσική αδεξιότητα και η άτυπη (περίεργη, παράξενη) χρήση της γλώσσας αναφέρονται συχνά ως συμπτώματα, όμως δεν απαιτούνται για τη διάγνωση του συνδρόμου. 

Το σύνδρομο πήρε το όνομά του από τον Αυστριακό παιδίατρο Χανς Άσπεργκερ, ο οποίος στην πρακτική του το 1944 μελέτησε και περιέγραψε παιδιά με μειωμένες ικανότητες ενσυναίσθησης και λεκτικής επικοινωνίας με τους συνομηλίκους τους, τα οποία παράλληλα ήταν σωματικά αδέξια. Η σύγχρονη αντίληψη για το σύνδρομο Άσπεργκερ διαμορφώθηκε το 1981, και πέρασε από μια περίοδο εκλαΐκευσης, για να τυποποιηθεί ως διάγνωση στις αρχές του 1990. Η διάγνωση του συνδρόμου Άσπεργκερ εξαλείφθηκε το 2013 από την πέμπτη έκδοση του Διαγνωστικού και  Στατιστικού Εγχειριδίου των Ψυχικών Διαταραχών (DSM - 5) και αντικαταστάθηκε από μια διάγνωση της διαταραχής του φάσματος του αυτισμού σε δυσχερή κλίμακα. Η ακριβής αιτία του συνδρόμου είναι άγνωστη. Πιθανολογείται ότι το σύνδρομο έχει γενετική βάση, όμως δεν υπάρχει καμία γνωστή γενετική αιτία και οι τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου δεν έχουν εντοπίσει μία σαφή κοινή παθολογία. 

---

* Ο Δημήτρης Παπανικολάου έχει κερδίσει 6 πρωταθλήματα Ελλάδας, 5 κύπελλα Ελλάδας και 2 ευρωπαϊκά πρωταθλήματα με Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό.