«1794», το ιστορικό θρίλερ του Niklas Natt och Dag, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο
Σκοτάδι. Διαστροφή. Βία. Διαφθορά. Τα τέσσερα σημεία του λογοτεχνικού ορίζοντα που ατενίζει ο Niklas Natt och Dag καθώς δίνει ζωή στο καθηλωτικό ιστορικό θρίλερ«1794», έναν χρόνο μετά την παγκόσμια επιτυχία του πρώτου μέρους της τριλογίας του. Βουτώντας την πένα του στο μελάνι που έχει βαφτεί κόκκινο από τον θάνατο δεκάδων σκλάβων –και όχι μόνο–, εξιστορεί μια αστυνομική ιστορία μυστηρίου, αποκαλύπτοντας συνταρακτικές αλήθειες όσον αφορά το πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι της εποχής. Γόνος ο ίδιος μιας από τις παλαιότερες οικογένειες ευγενών της Σουηδίας, δεν διστάζει να καταδυθεί στην άβυσσο της ιστορικής δίνης, με πυξίδα τη συγγραφική του δεινότητα, και να χαρίσει στον αναγνώστη ένα μυθιστόρημα που ξεπερνά τον χώρο και τον χρόνο.
Η αυλαία ανοίγει. Ο Ζαν Μίκαελ Καρντέλ, πρώην αρχιλοχίας στο πυροβολικό που έχει χάσει το αριστερό του χέρι, βρίσκεται εν έτει 1794 πάλι στο μηδέν, μετά τον χαμό του καλού του φίλου Σέσιλ Βίνγκε. Όλα όμως θα αλλάξουν όταν τον επισκεφτεί ξαφνικά ένα φάντασμα από το παρελθόν και μια γυναίκα που τον εκλιπαρεί να βρει τον δολοφόνο της κόρης της. Οι δύο αυτοί άνθρωποι θα αναγκάσουν τον Καρντέλ να βγει από τα βαλτώδη νερά που φυτοζωεί και να πάρει την κατάσταση στα χέρια του με αποφασιστικότητα. Έχοντας στο πλάι του έναν σπουδαίο σύμμαχο, θα επιδοθεί στην εξιχνίαση της παράξενης υπόθεσης, θα βρεθεί αντιμέτωπος με τον σαδισμό, τη βαναυσότητα, τον εαυτό του και το παρελθόν, μέχρι να καταφέρει να ανακαλύψει την αλήθεια για την άτυχη κοπέλα αλλά και για την Άννα Στίνα Κναπ.
Το «1794» δεν είναι απλά ένα αστυνομικό μυθιστόρημα με φόντο τα ιστορικά γεγονότα εκείνης της χρονιάς. Είναι ένα μυθιστόρημα σκληρό που ξεπερνά λογοτεχνικά στεγανά και κατηγορίες. O συγγραφέας είναι αμείλικτος. Εμπνέεται από τη σκοτεινή ατμόσφαιρα, την καταχνιά, την ανέχεια, και αποτυπώνει τη δύναμη του ισχυρού, τον εξευτελισμό της ανθρώπινης ύπαρξης, την ασύνορη φρίκη που γεννά ένα αρρωστημένο μυαλό καταλήγοντας σε πράξεις που ξεπερνούν τις ανθρώπινες αντοχές. Το έγκλημα είναι η αφορμή για να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας και από μέσα να ξεχυθούν η βία και η βαρβαρότητα. Είναι η κλωστή με την οποία ο συγγραφέας ενώνει τις φαινομενικά αταίριαστες πλευρές της ιστορίας του, δημιουργώντας ένα λογοτεχνικό έργο με γκρίζα χρώματα και λέξεις που στοιχειώνουν, χωρίς να δείχνει έλεος στον αναγνώστη, που τρέμει με όσα θα αντικρίσει, με την αγριότητα που διαπερνά κάθε πρόταση. Γιατί αυτή η αγριότητα είναι η ατόφια αλήθεια, και αυτό ξεπερνά κάθε λογική.
Τέσσερα μέρη. Όπως και οι εποχές του χρόνου. Στο πρώτο μέρος, ο γαμπρός Έρικ Τρε Ρούσορ εξομολογείται τα τραγικά γεγονότα που σημάδεψαν την παιδική του ηλικία, τον έρωτα που ένιωσε για τη Λινέα, το ταξίδι του στο Μπαρτελέμι που τον στιγμάτισε. Οι γλαφυρές περιγραφές του προκαλούν έναν κόμπο στο στομάχι. Τα δεκάδες στοιβαγμένα κορμιά στα πλοία για να πουληθούν ως σκλάβοι, το μαστίγωμα εγκύων, η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, η κακοποίηση κάθε μορφής, είναι εικόνες άγριες που αποκαλύπτουν την αφηγηματική δεινότητα του συγγραφέα.
Η δυναμική της υπόθεσης στηρίζεται και αυτή τη φορά σε ένα δίδυμο που κυριαρχεί στο δεύτερο μέρος της πλοκής: στον Καρντέλ και στον ανέλπιστο επισκέπτη που θα αναμοχλεύσει οδυνηρές μνήμες και θα του δώσει το κίνητρο να ξεφύγει από την αυτολύπηση. Δύο ήρωες που κοιτάζουν τον θάνατο στα μάτια και προχωρούν. Δύο άδεια κελύφη. Ο άνεμος κουβαλάει την αλμύρα της θάλασσας και ρίχνει αλάτι στις πληγές, την ίδια ώρα που ο εθισμός τούς οδηγεί σε δαιδαλώδεις διαδρομές με αβέβαιο τέλος. Οι παραισθήσεις μπερδεύονται με την πραγματικότητα. Ο Μινώταυρος στέκεται απέναντι και τους προκαλεί να μπουν στον λαβύρινθο της τρέλας, εκεί που ζωντανεύουν και νεκροί. Το φως γίνεται σκοτάδι και το σκοτάδι φως. Και εκείνοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε έναν ιστό ψεμάτων και διαστρεβλώσεων που πηγάζουν από τη δίψα για εξουσία, τις αρρωστημένες ορέξεις και το χρήμα.
Στο τρίτο μέρος, η γυναικεία αύρα της Άννας δίνει άλλη διάσταση στην ιστορία, αλλά όχι για πολύ. Όλα είναι θέμα επιβίωσης. Δεν υπάρχουν ενδοιασμοί, μόνο φρίκη και αίμα. Ο φόβος εκμηδενίζεται και ο πόνος καταλύεται μπροστά στην αγάπη, οδηγώντας την ιστορία στην κορύφωση του δράματος και στη λύτρωση στο συνταρακτικό φινάλε.
Οι χαρακτήρες είναι σμιλευμένοι με προσοχή. Τρωτοί, διαλυμένοι από τις πληγές τους, παγιδευμένοι στο εφιαλτικό χθες, αιχμάλωτοι των παθών τους, υποχείρια των αξιών που πρεσβεύουν και καλούνται να προδώσουν, καταρρακωμένοι από τα λάθη και τις Ερινύες που τους καταδιώκουν, αντιμέτωποι με ζωώδη ένστικτα. Οι προσωπικές ιστορίες μπλέκονται με την εξιχνίαση του φόνου και οι απαντήσεις έρχονται τη στιγμή που κανείς δεν το περιμένει.
Το «1794» είναι μια δοκιμασία. Για τον δημιουργό του και για τον αναγνώστη. Είναι ένα ταξίδι για γερά νεύρα. Η αποτύπωση του χθες με τα μάτια στραμμένα στο σήμερα, καθώς ο συγγραφέας παίρνει θέση απέναντι σε στερεότυπα και προκαταλήψεις που δυστυχώς δεν έχουν εξαλειφθεί. Και αυτό δίνει στο έργο διαχρονικότητα.
«Ο άνθρωπος είναι γεννημένος να ζει ελεύθερος, αλλά παντού τον βλέπεις αλυσοδεμένο».
Η μετάφραση του Γρηγόρη Κονδύλη είναι εξαιρετική. Φανερώνει την ενδελεχή προσωπική του έρευνα ώστε να επιτύχει να αποδώσει την κάθε λεπτομέρεια με απαράμιλλη ακρίβεια. Το αποτέλεσμα τον δικαιώνει απόλυτα, καθώς απογειώνει το έργο του συγγραφέα.
Η φεουδαρχική Στοκχόλμη, λοιπόν, στέκεται για άλλη μια φορά αγέρωχη, μεγαλοπρεπής, πιο επικίνδυνη από ποτέ και βυθισμένη στο σκότος του «1794», έτοιμη να ανοίξει τις πύλες της σε μια ζοφερή υπόθεση. Σε μια ιστορία που βάζει σε κίνδυνο άμυνες και τις αντοχές. Σε μια αυταπάτη που καταλύει κάθε αντίσταση και προκαλεί ανατριχίλες μέχρι την τελευταία σελίδα.
