Ο Γκόγκολ με τις Νεκρές Ψυχές παραδίδει ένα ευφυές σατιρικό έργο, που βασίζεται σε μία μοναδική σε σύλληψη ιδέα: Ο Πάβελ Ιβάνοβιτς, ένας φιλόδοξος κι αδίστακτος τυχοδιώκτης, πηγαίνει από πόλη σε πόλη, για να εξαγοράσει σε εξευτελιστική τιμή τους δουλοπάροικους που έχουν πεθάνει στη δεκαετία που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο απογραφές, δηλαδή τις νεκρές ψυχές, που οι αφέντες τους εξακολουθούν να πληρώνουν γι’ αυτούς κεφαλικό φόρο. Σκοπός του είναι να χρησιμοποιήσει τα ονόματα των νεκρών εργατών προκειμένου να αποκτήσει μια υψηλή θέση στη ρωσική κοινωνία.
Αναδεικνύεται η εικόνα μιας κοινωνίας με όλα τα κουσούρια της και εστιάζει, κυρίως, στο ηθικό και πνευματικό τέλμα της αστικής υποκρισίας. Μέσα από το ανελέητο χιούμορ και την παράλογη συμπεριφορά των γαιοκτημόνων, βγαίνει στην επιφάνεια με τον πιο ανάγλυφο τρόπο η αγωνία του μεγάλου αυτού Ρώσου συγγραφέα να κρατήσει την συνείδηση του λαού του καθαρή και την ψυχή του ζωντανή. Η αγορά των νεκρών ψυχών μοιάζει λογική και οι χαρακτήρες του έργου μας γίνονται ξαφνικά οικείοι.
Μήπως τελικά είναι οι ζωντανοί;
Σημείωμα Σκηνοθέτη
Όταν αποφασίσαμε να ανεβάσουμε τις Νεκρές Ψυχές, του Νικολάι Γκόγκολ, ήρθαμε αντιμέτωποι με ένα έργο που, αν και γραμμένο το 1842, παραμένει αφοπλιστικά επίκαιρο. Η κοινωνία που περιγράφει, γεμάτη μικροαπατεώνες, παρακμή, υποκρισία και παραλογισμό, μοιάζει ανησυχητικά γνώριμη. Ο ήρωάς του, ο Τσίτσικωφ, ένας άνδρας που εμπορεύεται νεκρούς δουλοπάροικους για να στήσει την προσωπική του ευημερία, δεν είναι παρά μια αντανάκλαση του κόσμου μας, όπου η αξία συχνά μετριέται σε αριθμούς και όχι σε ανθρώπινες ψυχές.
Οι νεκρές ψυχές, από την άλλη, δεν είναι μόνο χαρτιά σε ένα κατάστιχο. Είναι οι χαμένες φωνές που δεν ακούστηκαν ποτέ, οι αδικημένοι που έμειναν χωρίς δικαίωση, οι μνήμες που παλεύουν με τη λήθη. Τις κουβαλούμε μέσα μας, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε, ζουν στις κραυγές των δικών τους και στη συλλογική μας συνείδηση που απαιτεί δικαιοσύνη για τον άδικο χαμό τους. Μας στοιχειώνουν ως μια ανεπούλωτη πληγή που μας υπενθυμίζει ότι η ύβρις της εξουσίας δεν πρέπει να μείνει ατιμώρητη. Σε μια εποχή όπου η διαφθορά μεταμφιέζεται σε κανονικότητα, η δικαιοσύνη απέναντί τους δεν είναι απλώς ένα χρέος, αλλά μια αναγκαιότητα. Οφείλουμε να τις σεβαστούμε και να μην σιωπήσουμε.
Γι’ αυτό, το έργο αυτό είναι μια τολμηρή σάτιρα, ένας καθρέφτης που μας αναγκάζει να κοιτάξουμε τον εαυτό μας. Με γκροτέσκο χιούμορ και σουρεαλιστική ατμόσφαιρα, η παράστασή μας αναδεικνύει όχι μόνο τη διαχρονικότητα της κοινωνικής κριτικής του Γκόγκολ, αλλά και την αναπόφευκτη σύγκρουση του ανθρώπου με τις ίδιες του τις ευθύνες.
Σε μια εποχή όπου η απάτη και η ματαιοδοξία συνεχίζουν να βασιλεύουν, οι Νεκρές Ψυχές δεν είναι απλώς ένα κλασικό έργο, αλλά ένα αναγκαίο σχόλιο για τον κόσμο στον οποίο ζούμε.
14°
