Ψυχή βαθιά

Σύμφωνα με δικές του δηλώσεις, ο Παντελής Βούλγαρης ήθελε να κάνει μια ταινία για τον εμφύλιο εδώ και πολλά χρόνια, χρειάστηκε όμως να περιμένει μέχρι τα 68 του για να το καταφέρει. Καλύτερα. Μπορεί τα γεγονότα που ακολούθησαν το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα να μοιάζουν σήμερα ανεπίκαιρα και ξεχασμένα, όμως στην πραγματικότητα είναι ένα από τα λίγα τραύματα που δεν έχουν ακόμη επουλωθεί κι εξακολουθούν να διχάζουν, έστω κι αν ελάχιστοι πλέον θέλουν να μιλούν γι’ αυτό. Καλύτερα, διότι αν η «Ψυχή βαθιά» είχε γυριστεί είκοσι χρόνια πριν, μπορεί πιθανότατα να είχε κάτι από την κινηματογραφική ρώμη που της λείπει τώρα, αλλά είναι βέβαιο πως δεν θα είχε την ωριμότητα να κοιτάξει την Ιστορία με την ίδια καθαρότητα. Μια ωριμότητα που επιτρέπει στο σκηνοθέτη της - ακόμη κι αν δεν κρύβει το πού βρίσκεται η καρδιά του - να δει και τη μια και την άλλη πλευρά σαν αληθινούς ανθρώπους κι όχι σαν καρικατούρες συμβόλων και ενσαρκώσεις του ηρωισμού και του κακού. Μπορεί η ιστορία δύο αδελφών που πολεμούν στις απέναντι όχθες του ματωμένου ποταμιού που χώρισε την Ελλάδα στα δυο να μοιάζει λίγο περισσότερο προφανής απ’ όσο θα θέλαμε, είναι όμως το μόνο παράδειγμα που θα μπορούσε να κάνει κατανοητή, ακόμη και στους πλέον φορτισμένους ιδεολογικά θεατές του, την αλήθεια του φιλμ. Ο εμφύλιος ήταν ένας λάθος πόλεμος για τους λάθος λόγους, για ιδέες που αποδείχθηκαν άδειες και με ένα μένος που μοιάζει σήμερα απλά ανεξήγητο. Το φιλμ του Βούλγαρη είναι ίσως το πρώτο που ρίχνει μια ψύχραιμη ματιά στην Ιστορία και το κατορθώνει κοιτάζοντας τους ανθρώπους. Σε αυτούς άλλωστε βρίσκει και την αληθινή του δύναμη, μια που δεν λειτουργεί όσο καλά θα έπρεπε σαν μια θεαματική πολεμική περιπέτεια, κι αυτοί (μέσα από τις ερμηνείες του σχεδόν συνολικά αξιοπρόσεκτου καστ) είναι που δίνουν πνοή και δύναμη σε κάποιες σκηνές όπου το φιλμ βρίσκει πραγματικά τον αληθινό λόγο ύπαρξής του.

• ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Παντελής Βούλγαρης
• ΗΘΟΠΟΙΟΙ: Γιώργος Αγγέλκος, Χρήστος Καρτέρης, Βαγγέλης Μουρίκης, Γιώργος Συμεωνίδης, Βικτώρια Χαραλαμπίδου