Η επίσκεψη του 37ου πρόεδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον στην Κίνα, τον Φεβρουάριο του 1972, που άλλαξε την ισορροπία του Ψυχρού Πολέμου.
Σήμερα η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ και οι Αμερικανοί καταναλωτές δεν μπορούν να φανταστούν τη ζωή τους χωρίς τα κινεζικά προϊόντα. Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι.
Η επταήμερη επίσημη επίσκεψη του Ρίτσαρντ Νίξον σε τρεις κινεζικές πόλεις ήταν η πρώτη Αμερικανού προέδρου στην Κίνα: οι δύο χώρες δεν είχαν διπλωματικές σχέσεις επί 25 χρόνια· από το 1949, όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα ανήλθε στην εξουσία, οι Κουομιντάγκ κατέφυγαν στο νησί της Ταϊβάν και οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμάχησαν και αναγνώρισαν την Ταϊβάν, όχι την ηπειρωτική λαϊκή Κίνα. Ήδη, πριν από την εκλογή του ως προέδρου το 1968, ο Ρίτσαρντ Νίξον είχε υπαινιχθεί ότι θα εξομάλυνε τις σχέσεις με τους Κινέζους και στην αρχή της πρώτης του θητείας, μέσω του Συμβούλου Εθνικής ΑσφάλειαςΧένρι Κίσινγκερ, έστειλε μηνύματα στην κομμουνιστική κυβέρνηση της Κίνας η οποία βρισκόταν σε σύγκρουση με τους Ρώσους.
Οι Νίξον-Κίσινγκερ θέλοντας να εκμεταλλευτούν αυτή την ενδο-κομμουνιστική ρήξη οργάνωσαν μυστικές διπλωματικές αποστολές στο Πεκίνο -αμφότεροι είχαν την τάση για συνωμοτικότητα- κατά τις οποίες ο Κίσινγκερ συναντήθηκε με τον Κινέζο πρωθυπουργό Τσου εν Λάι. Στις 15 Ιουλίου 1971, ο πρόεδρος Νίξον εξέπληξε τους πάντες ανακοινώνοντας στην τηλεόραση ότι θα επισκεπτόταν την Κίνα του Μάο - πράγμα που συνέβη στις 21-28 Φεβρουαρίου 1972: ο Νίξον συναντήθηκε με τον Μάο Τσε Τουνγκ, ενώ η Πατ Νίξον περιόδευσε σε σχολεία, εργοστάσια και νοσοκομεία στο Πεκίνο, στην Χανγκζού και στη Σαγκάη μαζί ένα τσούρμο Αμερικανούς δημοσιογράφους.
Πώς η επίσκεψη του αμερικανού προέδρου Νίξον στην Κίνα άλλαξε την ισορροπία του Ψυχρού Πολέμου
Το ταξίδι του Νίξον στην Κίνα άλλαξε την ισορροπία του Ψυχρού Πολέμου: οι ΗΠΑ χώθηκαν στο κενό μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και Κίνας, ευνοώντας το άνοιγμα της Κίνας στον κόσμο και τον οικονομικό της ανταγωνισμό με τις καπιταλιστικές χώρες. Έκτοτε συνέβησαν πολλά τόσο στην Κίνα, όσο και στις ΗΠΑ και στις διεθνείς ισορροπίες: η διμερής σχέση Κίνας-ΗΠΑ έγινε μια από τις πιο σημαντικές διμερείς σχέσεις στον κόσμο και όλοι οι Αμερικανοί πρόεδροι εκτός από τον Τζίμι Κάρτερ και τον Τζο Μπάιντεν επισκέφτηκαν την Κίνα. Το 1972 πάντως, αν και το δίδυμο Νίξον-Κίσινγκερ εφάρμοζε μια διπλωματία που φαινόταν «υψηλή τέχνη», πολλοί Αμερικανοί ανησυχούσαν ότι οι κομμουνιστές θα έπαιρναν υπερβολικό θάρρος και θα κυριαρχούσαν στα σχολεία και στα εργατικά συνδικάτα, όπως είχε συμβεί στις δεκαετίες 1930-1940. Χρειάστηκε ισχυρός μηχανισμός για να πεισθεί το αμερικανικό κοινό ότι η όψιμη φιλία με την Κίνα σήμαινε αμερικανική μόχλευση στις σχέσεις με τη Σοβιετική Ένωση και κινεζική βοήθεια στον τερματισμού του πολέμου του Βιετνάμ, ο οποίος είχε βαλτώσει και είχε γίνει εξαιρετικά αντιδημοφιλής. Με λίγα λόγια οι Νίξον-Κίσιντζερ πίστευαν ότι οι Κινέζοι θα πίεζαν το Ανόι να διαπραγματευτεί κι ότι ίσως μάλιστα μείωναν τη στρατιωτική τους βοήθεια στο Βόρειο Βιετνάμ. Ήταν μια ρεαλιστική προσδοκία και ο Νίξον, μετά την Κίνα, τον Μάιο του 1972 επισκέφτηκε τη Μόσχα. Αν και ο αντικομμουνισμός ήταν το κεντρικό χαρακτηριστικό της πολιτικής του Ρίτσαρντ Νίξον από το 1952, πιστώνονται στην προεδρία του οι προσπάθειες για ύφεση της έντασης του Ψυχρού Πολέμου.
Ο Πρόεδρος Νίξον, η σύζυγός του και ο υπουργός Εξωτερικών Γουίλιαμ Ρότζερς στο Σινικό Τείχος της Κίνας στις 24 Φεβρουαρίου 1972, με τον Κινέζο αναπληρωτή πρωθυπουργό Λι Χσιέν-νιέν και τη σύζυγό του
Η σύναψη σχέσεων με την Κίνα είχε μια σκοτεινή πλευρά: καθώς τα ταξίδια του Χένρι Κίσινγκερ και του Νίξον στο Πεκίνο διευκόλυνε το Πακιστάν μέσω των ισχυρών διπλωματικών διαύλων του με την Κίνα, οι ΗΠΑ ενεπλάκησαν με ένα από τα χειρότερα rogue states στον κόσμο. Εξάλλου, οι Κινέζοι κράτησαν μια μάλλον υπεροπτική στάση: απέκλεισαν από τις συναντήσεις τον υπουργό Εξωτερικών Γουίλιαμ Ρότζερς (τον οποίον ο Κίσινγκερ υπονόμευε προκειμένου να του φάει τη θέση) -στη θέση του δέχτηκαν τον βοηθό του Κίσινγκερ Ουίνστον Λορντ- ενώ ο πρόεδρος Μάο ξεπέτασε τον Νίξον σε λιγότερο από μια ωρίτσα κατά την οποία έλεγε διάφορες αμφίσημες αμπελοφιλοσοφίες. Οι Αμερικανοί βρέθηκαν σε αμηχανία και, στην αποτίμηση του ταξιδιού, δήλωσαν ότι προτιμούσαν τις διαπραγματεύσεις με τον Τσου εν Λάι - όσο για τον Νίξον είπε αυτό που περιμέναμε ότι θα πει: «Ήταν η εβδομάδα που άλλαξε τον κόσμο.»
Εν πάση περιπτώσει, οι Κινέζοι συμφώνησαν σε ειρηνική διευθέτηση του ζητήματος της Ταϊβάν, ενώ οι ΗΠΑ συνέχισαν να διατηρούν επίσημες σχέσεις με την κυβέρνηση της Ταϊβάν συνάπτοντας πλήρεις διπλωματικές σχέσεις με τη Λαϊκή Κίνα. Ο John T. Downey και ο Richard Fecteau, στελέχη της CIA που κρατούνταν αιχμάλωτοι στην Κίνα από τον Νοέμβριο του 1952 -είκοσι χρόνια!- αφέθηκαν ελεύθεροι μετά την επίσκεψη. Το 1979, ο Ντενγκ Χσιαοπίνγκ έκανε επίσημη επίσκεψη στις ΗΠΑ και συναντήθηκε με τον τότε πρόεδρο Τζίμι Κάρτερ και τον πρώην πρόεδρο Νίξον. Είχε προηγηθεί η υπόθεση Γουότεργκεϊτ, ο τερματισμός του πολέμου στο Βιετνάμ και η παραίτηση του Νίξον.
