La Closerie des Lilas, Café Central, Caffè Florian, Antico Caffè Greco, Café Arco: Μερικά από τα καφέ μέσα στα οποία γράφτηκαν λογοτεχνικά αριστουργήματα.
«Ταξιδεύουμε για ρομαντισμό, ταξιδεύουμε για την αρχιτεκτονική και ταξιδεύουμε για να χαθούμε» - Ρέι Μπράντμπερι
Ας δώσουμε έμφαση στο δεύτερο μέρος του αποφθέγματος του συγγραφέα του Φαρενάιτ 451, «ταξιδεύουμε για την αρχιτεκτονική». Αυτό δεν κάνουμε; Δεν ταξιδεύουμε για να δούμε τα κτίρια, τα πάρκα, τα παλάτια μιας εποχής στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες; Τα εστιατόρια; Τα καφέ;
Α, αυτά τα καφέ. Τα ιστορικά καφέ, σήμα κατατεθέν πολλών ευρωπαϊκών πόλεων, ιστορικής και καλλιτεχνικής σημασίας, όπου μεγάλα ονόματα από τον χώρο της λογοτεχνίας, της μουσικής, των Καλών Τεχνών και των Επιστημών, μαζεύονταν και αντάλλαζαν απόψεις και ιδέες, ή απλώς απολάμβαναν το ποτό τους.
Πολλά λογοτεχνικά αριστουργήματα γράφτηκαν σε καφέ γιατί, όπως υποστηρίζει η Ρόζαλι Κνέχτ στο Literary Hub το 2018, «Ο συγγραφέας περνάει ώρες σε καφετέριες, δουλεύοντας και πίνοντας, επειδή οι καφετέριες θερμαίνονται, ενώ τα διαμερίσματα όχι. Η αισθητική αυτής της φαντασίωσης επικράτησε στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, στις πόλεις […] της Ευρώπης […]. Ο λόγος που ο τρόπος ζωής του φανταστικού συγγραφέα τοποθετείται σε ένα τόσο συγκεκριμένο τόπο και χρόνο είναι ότι οι Αμερικανοί συγγραφείς του μεσοπολέμου και του μεταπολέμου που πήγαν στην Ευρώπη για πιο φτηνά ενοίκια άσκησαν τεράστια επιρροή στην αμερικανική αντίληψη για το τι είναι λογοτεχνία. Ποιος ρίχνει μεγαλύτερη σκιά στην αμερικανική μυθοπλασία και στα προγράμματα σπουδών από τον Χέμινγουεϊ, τον Φιτζέραλντ και τον Μπάλντουιν;»
Ας γνωρίσουμε, λοιπόν, κάποια από αυτά…
La Closerie des Lilas, Παρίσι
Ποιον θαμώνα να πρωτοαναφέρουμε; Τον Έρνεστ Χέμινγουεϊ, τον Χένρι Μίλλερ, ή τον Σεζάν και τον Πικάσο; Ο Χέμινγουεϊ περνούσε ατελείωτες ώρες στην καταπράσινη απομονωμένη βεράντα, μιας και ζούσε σε απόσταση αναπνοής από το καφέ. Το αγαπημένο του μέρος στο αστραφτερό μπαρ από μαόνι είναι σημαδεμένο με μια καλογυαλισμένη ορειχάλκινη πλάκα που φέρει το όνομά του.
Café Central, Βιέννη
Πολλές διάσημες προσωπικότητες θεωρούσαν αυτό τον χώρο της ηρεμίας, των πούρων, του καφέ, του σκακιού και του μπιλιάρδου ως το σπίτι τους, όπως οι Μούζιλ, Φρόιντ, Τσβάιχ, αλλά και οι Τρότσκι, Λένιν και Στάλιν. Οι ταξιδιώτες μπορούν ακόμα και σήμερα να συναντήσουν έναν από τους γνωστούς θαμώνες του Café Central, τον συγγραφέα και ποιητή Πέτερ Άλτενμπεργκ − αν και μόνο ως φιγούρα από papier mâché στην είσοδο του καφέ.
Ομοίωμα του ποιητή Πέτερ Άλτενμπεργκ στο Cafe Central
Λάτρεις της γερμανόφωνης λογοτεχνίας γνωρίζουν τον όρο Kaffeehausliteratur, δηλαδή Λογοτεχνία του Καφέ. Με αυτόν τον όρο χαρακτηρίζονται έργα που γράφτηκαν εξ ολοκλήρου ή τουλάχιστον εν μέρει σε καφέ, καθώς από τα καφέ αντλούσε κανείς έμπνευση για κοινωνικές μελέτες και περιστασιακή λογοτεχνία − συχνά τα κείμενα είναι μόνο αποσπασματικά, φευγαλέες σημειώσεις, εντυπώσεις και συζητήσεις. Το κέντρο αυτής της λογοτεχνικής μορφής ήταν η Βιέννη και συγκεκριμένα το Café Central.
Caffè Florian, Βενετία
Ανεβαίνουμε προς τον Βορρά της ρομαντικής Ιταλίας, όπου συναντάμε το πιο παλιό καφέ της χώρας (1720) το οποίο βρίσκεται στην Πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, απέναντι από τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου.
Ο Ριχάρδος Βάγκνερ συνήθιζε να κάθεται στον επάνω όροφο, ακούγοντας τη μουσική του να παίζεται στο ισόγειο του καφέ.
Πολλές διάσημες προσωπικότητες έπαιξαν ρόλο στη φήμη του ιστορικού καφέ: Καζανόβα, Λόρδος Βύρων, Γκαίτε, Μαρσέλ Προυστ, Τζέιμς Τζόις, Γερτρούδη Στάιν, Χέμινγουεϊ, Μονέ, Ντίκενς, Χόρχε Λούις Μπόρχες, Τόμας Μαν, Όσκαρ Ουάιλντ, Τσάρλι Τσάπλιν, Γκρέις Κέλι, Άντι Γουόρχολ, Κόκο Σανέλ κ.λπ.
Το Caffè Florian στη Βενετία
Το Καφέ Φλοριάν περιγράφεται σε πολλά λογοτεχνικά έργα, όπως στη νουβέλα «Τα χαρτιά του Άσπερν» του αμερικανού συγγραφέα Χένρι Τζέιμς και εμφανίζεται και στον «Ταλαντούχο Κύριο Ριπλέι» με τον Ματ Ντέιμον.
Το ιστορικό καφέ −μετά από 300 χρόνια λειτουργίας− είχε πληγεί κατά τη διάρκεια του lockdown στην Ιταλία, αλλά θα παραμείνει όχι μόνο ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της πόλης για πολλά χρόνια ακόμη, αλλά και ένας ακόμη λόγος γιατί η πόλη βουλιάζει κάθε χρόνο από κύματα τουριστών.
Antico Caffè Greco, Ρώμη
Η λίστα συνεχίζεται με μια πόλη που λόγω της ιστορικής σημασίας της δεν γίνεται να μην έχει ένα ιστορικό καφέ. Είναι το δεύτερο παλαιότερο καφέ στην Ιταλία και το παλαιότερο μπαρ και καφέ σε ολόκληρη τη Ρώμη. Βρίσκεται σ' έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Ρώμης, στη Βία Κοντόττι κοντά στην Πιάτσα ντι Σπάνια. Ιδρύθηκε το 1760 από τον Έλληνα Νικόλα ντέλλα Μανταλένα, από τον οποίο πήρε και το όνομά του.
Και από θαμώνες; Γκαίτε, Βύρων, Φραντς Λιστ, Χένρικ Ίψεν, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Κιτς, Βάγκνερ, Νίτσε, Σοπενχάουερ, Κάρολος Ντίκενς, Μαρκ Τουέιν, Τζιάκομο Λεοπάρντι, Σαρλ Μποντλέρ, Σαλβαδόρ Νταλί, Ροσσίνι και Καζανόβα.
Το καφέ «τον Αύγουστο του 1953 το Υπουργείο Δημόσιας Εκπαίδευσης της Ιταλίας, με ειδικό διάταγμα, κήρυξε το "Καφέ Γκρέκο" ως "τόπο ιστορικού και εθνικού ενδιαφέροντος"»
To Antico Caffè Greco στη Ρώμη
Café Arco, Πράγα
Τέλος, δεν γίνεται να μην αναφερθούμε στο αγαπημένο καφέ του Φραντς Κάφκα, Café Arco, το οποίο άνοιξε το 1907. Το καφέ χωριζόταν σε τρία τμήματα: το δωμάτιο με τα τραπέζια και τις καρέκλες, το μπιλιάρδο και ένα αναγνωστήριο με εφημερίδες και δημοσιεύσεις από όλη την Ευρώπη.
Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τα χρόνια του κομμουνισμού, το καφέ έχασε τον παλιό του χαρακτήρα, ώστε τελικά έκλεισε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να ξαναλειτουργήσει ως καντίνα αξιωματικών. Σήμερα λειτουργεί ως εστιατόριο.
19°
To Antico Caffè Greco στη Ρώμη
