Απολογισμός μετά τις προκριματικές εκλογές σε Αιόβα και Νιου Χάμσαϊρ για το χρίσμα του υποψήφιου του Δημοκρατικού κόμματος στις Προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.
Οι πρώτες προκριματικές εκλογές για τους Δημοκρατικούς αποτελούν πλέον παρελθόν. Στην Αϊόβα και το Νιου Χάμσαϊρ, οι επίδοξοι Πρόεδροι διεκδίκησαν τους εκλέκτορες που θα τους εκπροσωπήσουν στην εθνική συνδιάσκεψη των Δημοκρατικών το καλοκαίρι, ενώ, όπως αναμενόταν, το πέρας της μάχης ανέδειξε νικητές και ηττημένους — όχι όμως εκείνους που περιμέναμε, καθώς τόσο η Αϊόβα όσο και το Νιου Χάμσαϊρ μας έδωσαν ανατρεπτικά αποτελέσματα αλλάζοντας τις δυναμικές της κούρσας.
Στην Αϊόβα νικητής αναδείχθηκε με 26.2% ο πρώην δήμαρχος του Σάουθ Μπέντ, Πιτ Μπούτιτζατζ, διαψεύδοντας όλα τα προγνωστικά που τον ήθελαν τρίτο ή τέταρτο. Επικρατώντας με μόλις 0.01% έναντι του προοδευτικού Γερουσιαστή Μπέρνι Σάντερς, ο Μπούτιτζατζ μάζεψε 13 εκλέκτορες έναντι 12 του αντιπάλου του, ενώ η Γερουσιαστής από τη Μασαχουσέτη Ελίζαμπεθ Γουόρεν (18.1%) και ο πρώην Αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν (15.8%) αρκέστηκαν σε 8 και 6 εκλέκτορες αντίστοιχα, με τη Γερουσιαστή από τη Μινεσότα, Άμι Κλομπουσάρ (12.3%), να παίρνει τον τελευταίο.
Στο Νιου Χάμσαϊρ, ο Σάντερς επικράτησε μεν των αντιπάλων του, επιβεβαιώνοντας τα προγνωστικά, πολύ πιο δύσκολα όμως απ’ όσο θα περίμενε ο ίδιος. Με ποσοστό 25.7%, ο Σάντερς εκλέγει προς το παρόν 9 εκλέκτορες, όσους και ο Μπούτιτζατζ ο οποίος τερματίζει σε μια «κοντινή» δεύτερη θέση, με 24.4%. Σε ένα εντυπωσιακό πλασάρισμα, η Κλομπουσάρ δείχνει να κερδίζει την τρίτη θέση —και τους 6 εναπομείναντες εκλέκτορες— αφήνοντας τους θεωρητικά μεγάλους παίκτες Γουόρεν και Μπάιντεν στην τέταρτη και πέμπτη θέση αντίστοιχα, χωρίς εκλέκτορα μέχρι στιγμής.
Με τη Νεβάδα και τη Νότια Καρολίνα να ακολουθούν στις 22/2 και 29/2 αντίστοιχα, ας δούμε τον απολογισμό του «πρώτου γύρου».
Ο νικητής: Μπέρνι Σάντερς
Παρότι Σάντερς και Μπούτιτζατζ είναι ουσιαστικά ισόπαλοι, η επόμενη μέρα βρίσκει τον Σάντερς ακριβώς εκεί που θα ήθελε να είναι. Ο Γερουσιαστής από το Βερμόντ αποτελεί πλέον το φαβορί για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Η μεγάλη νίκη του Σάντερς είναι πως πλέον έχει αφήσει πίσω του τον Τζο Μπάιντεν, όντας πλέον ο “frontrunner” σε εθνικό επίπεδο και χτίζοντας ένα μομέντουμ που στηρίζεται σε μετρήσιμα αποτελέσματα. Επιπροσθέτως, ο Σάντερς κατάφερε να συσπειρώσει πίσω του τη συντριπτική μερίδα των «προοδευτικών» ψηφοφόρων, αποτελώντας πλέον τον κύριο εκφραστή αυτής της φράξιας του κόμματος, θέτοντας παράλληλα τη Γουόρεν –η οποία φιλοδοξούσε να γίνει εκείνη η επικεφαλής του χώρου– στο περιθώριο.
Επίσης, ο Σάντερς έχει σταθεί αρκετά τυχερός, καθώς η κεντρώα φράξια των Δημοκρατικών είναι διχασμένη ανάμεσα σε τρεις-τέσσερις υποψηφίους, κάτι που τον βοηθά να κερδίζει με σχετικά χαμηλά ποσοστά. Για την ιστορία, το 2016 απέναντι στη Χίλαρι Κλίντον, ο Σάντερς είχε κερδίσει το Νιου Χάμσαϊρ με 60% ενώ φέτος μόνο 26% ήταν αρκετό.
Πάντως, ο Σάντερς έχει και σοβαρούς λόγους ν’ ανησυχεί – εμφανίζει άλλωστε σημαντικές αδυναμίες ως υποψήφιος. Όσο περνάει ο καιρός, ο Σάντερς εντείνει την πολεμική ρητορική του, διχάζοντας το Δημοκρατικό κόμμα και φανατίζοντας τους οπαδούς του — οι οποίοι είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς σε θεωρίες συνωμοσίας που ως μόνο στόχο έχει να στερήσει από τον Σάντερς το χρίσμα. Γι’ αυτό ευθύνεται και ο ίδιος, καθώς συντηρεί τον «αντισυστημικό» του χαρακτήρα με κάθε κόστος, ξεφεύγοντας ενίοτε από τα όρια. Μάλιστα, παίζοντας πλέον πολύ συχνά το χαρτί της πολιτικής ταυτοτήτων, ο Σάντερς χρησιμοποιεί ρητορική που στηρίζεται σε τσιτάτα και ταμπέλες, σε σημείο που πολλοί τον θεωρούν πλέον ανοιχτά ως έναν αριστερό λαϊκιστή. Ως αποτέλεσμα, η στάση του Σάντερς εγείρει σημαντικές αμφιβολίες ως προς το αν θα μπορέσει να μιλήσει στους μετριοπαθείς ψηφοφόρους στις Πολιτείες που θα κρίνουν και το τελικό αποτέλεσμα στις εκλογές του Νοεμβρίου — τις λεγόμενες “swing states”.
Ο σχεδόν νικητής: Πιτ Μπούτιτζατζ
Ο πρώην δήμαρχος του Σάουθ Μπεντ αποτελεί τη μεγάλη έκπληξη του πρώτου γύρου. Διαψεύδοντας πλήρως τις δημοσκοπήσεις που τον περιόριζαν σε τριτο-τέταρτες θέσεις, ο “Mayor Pete” έκανε την έκπληξη στην Αϊόβα, κερδίζοντας πολλά περισσότερα από τον έναν επιπλέον εκλέκτορα σε σχέση με τον Σάντερς. Με την Αϊόβα δική του, η υποψηφιότητα του Μπούτιτζατζ απέκτησε πλέον εθνική εμβέλεια, η οποία του ήταν απαραίτητη και στην οποία καλείται πλέον να χτίσει. Μάλιστα, έχοντας κερδίσει τη δεύτερη θέση στο Νιου Χάμσαϊρ, στερώντας από τον Σάντερς τον θρίαμβο που επιθυμούσε, ο Μπούτιτζατζ αποδεικνύεται πολύ δυνατός αντίπαλος για τους συνδιεκδικητές του.
Ο μετριοπαθής φιλελεύθερος και υπέρμαχος του κοινωνικού καπιταλισμού Μπούτιτζατζ, μαζεύει σταδιακά πολλούς κεντρώους ψηφοφόρους στις τάξεις του, ενώ τα αποτελέσματα του παρέχουν τη δυνατότητα να αυτοπροσδιορίζεται σταδιακά ως το ιδεολογικό αντίπαλο δέος του Σάντερς — για το ήθος του οποίου είχε συγγράψει μια βραβευμένη εργασία ως μαθητής. Πώς τα φέρνει η —πολιτική και μη— ζωή, θα έλεγε κανείς.
Αυτή τη στιγμή, ο Μπούτιτζατζ εμφανίζεται περισσότερο ικανός από τον Σάντερς να κερδίσει την υποστήριξη των περισσότερων στελεχών του Δημοκρατικού κόμματος, οι οποίοι φαίνονται μάλλον ιδιαίτερα προβληματισμένοι με την υποψηφιότητα του Τζο Μπάιντεν. Σε ιδεολογικό επίπεδο άλλωστε, ο Μπούτιτζατζ είναι κοντά στον Μπάιντεν, άρα και στους μετριοπαθείς ψηφοφόρους που εντέλει θα κρίνουν την Προεδρική εκλογή. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Μπούτιτζατζ αρνείται πεισματικά να λαϊκίσει ρητορικά ακολουθώντας πολιτική ταυτοτήτων σαν τον Σάντερς, αν και θα μπορούσε να το κάνει άνετα ως ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος υποψήφιος για το χρίσμα.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, ο Μπούτιτζατζ έχει μπροστά του ανηφόρα. Τόσο η Αϊόβα όσο και το Νιου Χάμσαϊρ τον ευνοούσαν δημογραφικά, καθώς ο Μπούτιτζατζ θερίζει στους λευκούς ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης. Αντίθετα, η υποψηφιότητά του δε δείχνει να συγκινεί τους μαύρους και τους Λατίνους ψηφοφόρους, οι οποίοι στηρίζουν περισσότερο τους Μπάιντεν και Σάντερς και —δυστυχώς για τον Μπούτιτζατζ— εκπροσωπούνται πολύ περισσότερο στις δύο πολιτείες που ακολουθούν.
Τέλος, ο σεξουαλικός προσδιορισμός του Μπούτιτζατζ ενδέχεται δυστυχώς ν’ αποτελέσει πρόβλημα για εκείνον. Ενδεικτικό είναι το επεισόδιο στην Αϊόβα, όπου μια ψηφοφόρος του ζήτησε ν’ αλλάξει την ψήφο της αφότου έμαθε πως ο Mayor Pete είναι παντρεμένος με άντρα.
Ο ηττημένος: Τζο Μπάιντεν
Μπορεί να μην έχουμε ξεκάθαρο νικητή, σίγουρα όμως έχουμε αδιαφιλονίκητο ηττημένο. Η Αϊόβα και το Νιου Χάμσαϊρ αποτέλεσαν καταστροφή για τον Τζο Μπάιντεν, όπως και να το δει κανείς. Ο μέχρι πρότινος επικεφαλής σε κάθε δημοσκόπηση, εσωκομματική και μη, έχει καταφέρει να εκλέξει μόνο έξι εκλέκτορες στην Αϊόβα, ενώ εμφανίζεται ανίκανος να συσπειρώσει τη βάση των ψηφοφόρων του — πόσο δε μάλιστα όταν έχει όλο τον χρόνο να το κάνει, σε αντίθεση με Σάντερς, Γουόρεν και Κλομπουσάρ οι οποίοι περιορίζονται από τα καθήκοντά τους στη Γερουσία. Ο Μπάιντεν είναι ουσιαστικά «στην εντατική» και χρειάζεται οπωσδήποτε νίκες σε Νεβάδα και Νότια Καρολίνα, όπου το δημοσκοπικό του προβάδισμα περιορίζεται συνεχώς.
Ουσιαστικά, αν ο Μπάιντεν δεν ήταν ο Αντιπρόεδρος του Ομπάμα, μάλλον δεν θα έπρεπε να ελπίζει. Το χειρότερο για τον ίδιο είναι πως εμφανίζεται ράθυμος και ανήμπορος να εμπνεύσει, λες και είναι πολύ μεγαλύτερος του Σάντερς —για τον οποίο τα προοδευτικά πλήθη ενίοτε παραληρούν— ενώ τους χωρίζει μόνο ένα έτος ηλικιακά. Επιπροσθέτως, μη όντας ο μόνος εκφραστής του κέντρου, ο Μπάιντεν δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα από τον Μπούτιτζατζ και την Κλομπουσάρ, ενώ ο «μπαλαντέρ» Μάικλ Μπλούμπεργκ που αναμένεται να μπει στην κούρσα σύντομα παρουσιάζεται ως ακόμα μια εναλλακτική επιλογή για τους γηραιότερους ψηφοφόρους οι οποίοι δείχνουν να προτιμούν τον πρώην Αντιπρόεδρο — προς το παρόν.
Στη θεωρία, ο Μπάιντεν μπορεί να κερδίσει τόσο τη Νεβάδα όσο και τη Νότια Καρολίνα. Αν το κάνει, μπορεί να αναζωπυρώσει την υποψηφιότητά του στη Σούπερ Τρίτη, όταν πολλές πολιτείες θα διεξάγουν τις προκριματικές εκλογές τους. Αν δεν κερδίσει, όμως, θα έχει τεράστιο πρόβλημα.
Η σχεδόν ηττημένη: Ελίζαμπεθ Γουόρεν
Η Γερουσιαστής από τη Μασαχουσέτη θα ήθελε να είναι στη θέση του Σάντερς. Δυστυχώς για εκείνη, οι προοδευτικοί ψηφοφόροι δείχνουν να προτιμούν τον «Μπέρνι», ενώ η κόντρα μεταξύ τους δεν δείχνει να την έχει ευνοήσει — παρότι θεωρητικά είχε το πάνω χέρι, με τον Σάντερς να φέρεται να της έχει πει πως «μια γυναίκα δεν μπορεί να εκλεγεί Πρόεδρος». Η τρίτη και τέταρτη θέση σε Αϊόβα και Νιου Χάμσαϊρ δεν είναι καταδικαστικές θεωρητικά, αλλά η Γουόρεν δεν αναμένεται να κερδίσει κάπου σύντομα. Είναι μάλλον άγνωστο αν θα καταφέρει να μείνει στην κούρσα μετά τη Σούπερ Τρίτη.
Δυστυχώς για τη Γουόρεν, οι εσωκομματικοί συσχετισμοί δεν την ευνοούν. Οι Δημοκρατικοί παραμένουν διχασμένοι σε μετριοπαθείς και προοδευτικούς, και απλά δεν υπάρχει αρκετός χώρος ανάμεσα ώστε η Γουόρεν να τον εκπροσωπήσει. Εφόσον λοιπόν η Γουόρεν παραμείνει σε τριτο-τέταρτα αποτελέσματα, το ενδιαφέρον συγκεντρώνεται στην πλευρά που θα επιλέξουν οι μέχρι τώρα υποστηρικτές της.
Τα αινίγματα: Άμι Κλομπουσάρ και Μάικλ Μπλούμπεργκ
Η μετριοπαθής Κλομπουσάρ φαινόταν καταδικασμένη. Παρόλα αυτά, κατάφερε να εκλέξει έναν εκλέκτορα στην Αϊόβα ως πέμπτη, αλλά και 6 στο Νιου Χάμσαϊρ, ως άνετα τρίτη — μέχρι στιγμής. Στη θεωρία, τα αποτελέσματά της την καθιστούν τουλάχιστον απίθανη νικήτρια, παρόλα αυτά η δυναμική της υπογραμμίζει δύο παραμέτρους της κούρσας: πρώτον, οι κεντρώοι δεν έχουν ακόμα επιλέξει ποιος από τους Μπούτιτζατζ, Μπάιντεν και Κλομπουσάρ θα είναι ο εκλεκτός τους, και δεύτερον, θα πρέπει να περιμένουμε αρκετά μέχρι να καθαρίσει το τοπίο ώστε να καταλήξουμε σε δύο τελικούς διεκδικητές.
Όσο για τον Μπλούμπεργκ, τα πράγματα περιπλέκονται. Ο μεγιστάνας έχει επενδύσει εξ ολοκλήρου στις Πολιτείες της Σούπερ Τρίτης, σε μια αμφιλεγόμενη ζαριά που θεωρητικά δε γίνεται να του κάτσει. Όμως, στην ανοιχτή κούρσα που βλέπουμε η –αδύνατον να «μετρηθεί» ποιοτικά– υποψηφιότητά του Μπλούμπεργκ μπορεί να αποδειχθεί σημαντική παράμετρος.
Ο επόμενος γύρος...
...δεν έχει πολλά να μας πει. Η Νεβάδα και η Νότια Καρολίνα έχουν περιορισμένη σημασία τόσο σε αριθμό εκλεκτόρων όσο και σε κάλυψη από τα media. Ενδεικτική είναι άλλωστε η έλλειψη ανανεωμένων προγνωστικών για τις εν λόγω Πολιτείες. Το σημείο κλειδί θα είναι η επίδοση του Μπάιντεν — αν δεν κερδίσει, ίσως χάθηκε. Ουσιαστικά, ο επόμενος γύρος θα μας προετοιμάσει για τη Σούπερ Τρίτη όπου δεκατέσσερις Πολιτείες θα οδηγηθούν στις κάλπες — μεταξύ αυτών η Καλιφόρνια και το Τέξας. Εκεί θα γίνει χαμός.
Αν πρέπει να κρατήσουμε κάτι από τις μέχρι τώρα προκριματικές εκλογές, αυτό είναι ο διχασμός των Δημοκρατικών σε μετριοπαθείς και προοδευτικούς, σε έναν εσωτερικό πόλεμο που αναμένεται να ενταθεί — και που ευνοεί τον Τραμπ, πάνω απ’ όλους. Ένας μετριοπαθής υποψήφιος θα έχει θεωρητικά μεγαλύτερες πιθανότητες απέναντι στον νυν Πρόεδρο, όμως με τα σημερινά δεδομένα ο αντίπαλός του μοιάζει πιθανότερο να είναι ο Σάντερς.
Όμως, είναι ακόμα νωρίς. Θα μπορέσει κάποιος να πάρει το κέντρο και να κερδίσει τον Σάντερς; Αυτή είναι η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου, όπως αρέσκονται να λένε στις ΗΠΑ.
Όπως θα λέγαμε εμείς, Μπούτιτζατζ εναντίον Μπάιντεν, σημειώσατε άσο. Μέχρι σήμερα, τουλάχιστον.
19°
