Με τη γερμανική ονομασία «Άουσβιτς» έμεινε στην Ιστορία ο χώρος ενός πολωνέζικου χωριού, του οποίου οι κάτοικοι εκδιώχτηκαν βίαια ώστε στο χώρο του οι ναζί να φτιάξουν στρατόπεδο συγκέντρωσης, αρχικά εργασίας και σύντομα εξόντωσης. Το στρατόπεδο λειτούργησε το σύντομο διάστημα τέλη 1941 - αρχές 1945, δηλαδή για μόλις τριάμισι χρόνια.
ξηγ
Στο Άουσβιτς, που λειτουργούσε κάτω από τη διοίκηση του εγκληματικού παραστρατιωτικού σώματος των Ες Ες, έχασαν τη ζωή τους και (κυρίως) εκτελέστηκαν από τους ναζί περίπου 1.100.000 άνθρωποι: Εβραίοι (η μεγάλη πλειονότητα), τσιγγάνοι, πολιτικοί κρατούμενοι, αιχμάλωτοι πολέμου –ιδίως σοβιετικοί– Πολωνοί διανοούμενοι, ομοφυλόφιλοι, μάρτυρες του Ιεχωβά, καθώς και λίγοι ποινικοί και σωφρονιστικοί κρατούμενοι.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο κέντρο εξόντωσης ανθρώπων στην Ιστορία. Ήταν μάλιστα πλήρως βιομηχανοποιημένο, καθώς το δηλητηριώδες αέριο «Κυκλώνας-B», που σκότωνε τον κόσμο στους θαλάμους αερίων, παράγονταν από χημικό εργοστάσιο δίπλα στο στρατόπεδο. Ακόμα και τα πτώματα ακόμα είχαν πλήρη αξιοποίηση: αφαιρούνταν χρυσά δόντια και μαλλιά, ενώ οι στάχτες μετά το κάψιμο στα κρεματόρια γίνονταν λίπασμα. Εδώ γίνονταν και τα διαβόητα «ιατρικά» πειράματα του γιατρού Γιόζεφ Μένγκελε.
Έχοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα «στρατόπεδα - φυλακές - χώροι κράτησης», εξαιτίας και των διαβασμάτων που έκανα για το μυθιστόρημά μου «Η Νιλουφέρ στα χρόνια της κρίσης» («Εστία 2015), βρέθηκα στον τόπο αυτό τον Δεκέμβρη του 2015. Ακολούθησα το αγγλόφωνο γκρουπ των επισκεπτών (δε μου πάει να τους πω τουρίστες) στο Άουσβιτς Ι (διοικητικό κέντρο) και στο Άουσβιτς Μπίρκεναου (ή Αουσβιτς ΙΙ, στρατόπεδο εξόντωσης). Στο μικρό Άουσβιτς ΙΙΙ (στρατόπεδο εργασίας) δεν πήγα.
Όλος ο τεράστιος χώρος μαζικής εξόντωσης είναι σήμερα μουσείο. Άλλα σημεία είναι αναστηλωμένα, άλλα έχουν αφεθεί να ερειπωθούν, άλλα είναι σε ενδιάμεση κατάσταση. Ας πούμε, η πύλη του Άουσβιτς Ι, με την ειρωνικότατη επιγραφή στα γερμανικά «Arbeit macht frei» («Η εργασία απελευθερώνει»), είναι ανακατασκευασμένη.
Ο χώρος υποβάλλει πολλές σκέψεις και συναισθήματα. Αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει λόγος να γράψω πολλά λόγια, αφού οι φωτογραφίες (μια επιλογή από τις εκατοντάδες που τράβηξα) είναι πάρα πολύ εύγλωττες.
