Όπως διαβάζω στο Wikipedia, οι Χίμπα είναι μια αφρικανική φυλή αυτόχθονων που ζουν στη βόρεια Ναμίμπια στα σύνορα με την Αγκόλα και από τις δύο πλευρές, περίπου 50.000 άνθρωποι που δεν έχουν δεχτεί επιρροές και διατηρούν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο ζωής τους. Εκτρέφουν πρόβατα και κατσίκια και ο πλούτος τους μετριέται με βάση τον αριθμό των βοοειδών που κατέχουν. Σύμφωνα με την παράδοσή τους, αλλά και το ιδιαίτερα ζεστό και ξηρό κλίμα της περιοχής όπου ζουν, αφήνουν γυμνά και εκτεθειμένα τα σώματά τους, ενώ διατηρούν μια σειρά από παραδόσεις συνιστώντας μια αυτοργανωμένη κοινότητα με δικούς της κώδικες κοινωνικής οργάνωσης και σχέσων, αρκετά απομονωμένη από την κεντρική κυβέρνηση της χώρας στην οποία ανήκουν.
Αυτά, με αφορμή μία ανάρτηση. To ενδιαφέρον των χρηστών του Facebook συγκέντρωσε τελευταία το ποστάρισμα της Rodriguez Alphz, το οποίο αναφέρεται σε μια παράδοση της φυλής Χίμπα που συνοδεύει τη ζωή τους από τη στιγμή της γέννησης, μάλιστα πριν ακόμα κι από αυτήν, μέχρι τον θάνατό τους και αφορά στο «Τραγούδι της γέννησης».
Οι Χίμπα είναι από τις λίγες στην Αφρική που υπολογίζουν την ημερομηνία γέννησης των παιδιών όχι από την ημέρα που γεννιούνται ή μένει η μητέρα έγκυος, αλλά από την ημέρα που η μητέρα αποφασίζει να αποκτήσει παιδί.
Όταν μία γυναίκα Χίμπα παίρνει την απόφαση να αποκτήσει παιδί, πηγαίνει και κάθεται κάτω από ένα δέντρο μόνη της και περιμένει να ακούσει το τραγούδι του παιδιού, το οποίο επιθυμεί να φέρει στον κόσμο.
Μόλις ακούσει το τραγούδι, επιστρέφει πίσω και πηγαίνει στον άντρα στον οποίο θα γίνει ο πατέρας του παιδιού και του το μαθαίνει. Όταν κάνουν έρωτα για να «συλλάβουν» το παιδί, αρχίζουν να λένε το τραγούδι του, ως ένδειξη πρόσκλησης του νέου μέλους.
Όταν μένει έγκυος, η μητέρα μαθαίνει το τραγούδι στις μαίες και τις ηλικιωμένες γυναίκες του χωριού, έτσι ώστε όταν γεννιέται το παιδί, οι παλιές γυναίκες και οι άνθρωποι που συγκεντρώνονται γύρω του/της τραγουδούν το τραγούδι του παιδιού για να τον/την καλωσορίσουν. Καθώς μεγαλώνει το παιδί, οι άλλοι άνθρωποι διδάσκουν το τραγούδι του παιδιού. Εάν το παιδί πέσει ή τραυματιστεί ή κάποιος το πάρει του τραγουδούν το τραγούδι του. Σε περίπτωση που κάνει κάτι θαυμάσιο ή περάσει από τις τελετουργίες της εφηβείας, τότε ως ένδειξη τιμής του ανθρώπου αυτού, ο λαός του χωριού τραγουδάει το τραγούδι του.
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που παρουσιάζει ενδιαφέρον. Αν ένα μέλος της φυλής διαπράξει ένα έγκλημα ή κάτι που είναι ενάντια στους κοινωνικούς κανόνες της «Χίμπα», οι άνθρωποι του χωριού τον καλούν στο κέντρο του χωριού και η κοινότητα σχηματίζει έναν κύκλο γύρω του/της. Στη συνέχεια τραγουδούν το τραγούδι γέννησης του/της.
Αυτό δε τον θεωρούν τιμωρία, αλλά τρόπο αγάπης και υπόμνησης της ταυτότητας. Όταν αναγνωρίζεις το δικό σου τραγούδι, δεν έχεις καμία επιθυμία ή ανάγκη να κάνεις κάτι το οποίο θα βλάψει τον άλλο.
Στο γάμο τα τραγούδια τα τραγουδά μαζί το ζευγάρι και στο τέλος της ζωής, όταν μια γυναίκα ή ένας άντρας πεθαίνει στο κρεβάτι του, όλα τα μέλη της κοινότητας που ξέρουν το τραγούδι του/της έρχονται και το λένε για τελευταία φορά.
Τo συγκεκριμένο ποστ έγινε πολύ γρήγορα vairal με 101.000 likes, 71.000 shares και πλήθος σχολίων που καθημερινά αυξάνονται. Το είδα αυτές τις μέρες και στο δικό μου τάιμλάιν και μου τράβηξε την προσοχή μια που, πράγματι, αφηγείται μια θαυμάσια ιστορία που συνοδεύεται από μια εξίσου εντυπωσιακή, όσο και εξωτική στα μάτια μας, φωτογραφία. Ωστόσο στην ιστορία αυτή παραμένει ασαφές και στα όρια του μύθου το πώς προκύπτει το τραγούδι της γέννησης, ούτε αναφέρονται άλλες πηγές που να επιβεβαιώνουν την παράδοση αυτή της φυλής Xίμπα. Ψάχνοντας, βρήκα ένα άρθρο του 2015 στο οποίο η συντάκτριά του Aida Manduley, με αφορμή ένα ποστ με το ίδιο ακριβώς περιεχόμενο που είχε γίνει επίσης viral στο Tumblr, έκανε μια έρευνα σύμφωνα με την οποία η ιστορία αυτή για τη φυλή Χίμπα, παρά τη δημοφιλία της και τη συγκινησιακή επίδραση που είχε στους αναγνώστες και σχολιαστές της, δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια.
«Τhe real origin of the africn song: Surprice its racist».
Όπως επισημαίνεται, το «Τραγούδι της γέννησης» είναι η εφεύρεση ενός λευκού που επιχειρεί να εξιδανικεύσει την «αφρικανική εμπειρία». Οι πηγές δεν αναφέρονται επειδή δεν υπάρχουν, πρόκειται δηλαδή για μια κατασκευασμένη ιστορία που αναπαράγεται κάθε τόσο, ενώ η ανάρτηση στο Tumblr, όπως και εδώ, χρησιμοποιεί την εικόνα μιας τυχαίας, ανώνυμης γυναίκας από τη φυλή Χίμπα.
Είναι και κάτι άλλο που έχει ενδιαφέρον. Το άρθρο της Aida Manduley έχει τίτλο «Τhe real origin of the africn song: Surprice its racist». Μπορεί να κρύβει ρατσισμό κάτι που όχι μόνο δεν έχει αρνητικές αναφορές αλλά προάγει ένα ευγενές μήνυμα, όπως αυτό της αντιμετώπισης της αντικοινωνικής συμπεριφοράς όχι με τιμωρία αλλά με αγάπη; Ή του ρομαντισμού που περιβάλλει τη συνάντηση των δύο εραστών ή και μια μυστικιστική θεώρηση της μητρότητας; Με το ρόλο της γυναίκας μάλιστα κυρίαρχο.
Ο ρατσισμός και η στερεοτυπική θεώρηση των πραγμάτων δεν έχουν απαραίτητα αρνητικές αναφορές και συνυποδηλώσεις, στο βαθμό όμως που λειτουργούν γενικευτικά, αφαιρώντας τα εξατομικευμένα χαρακτηριστικά, προάγουν μια απλουστευτική και εντέλει υπονομευτική θεώρηση του «άλλου». Στη συγκεκριμένη περίπτωση στα μάτια πολλών από μας, η Αφρική παραπέμπει σε μια αχανή ζούγκλα όπου οι άνθρωποι, οι μαύροι, είναι λίγο πολύ όλοι ίδιοι μεταξύ τους. Οι γυναίκες κυκλοφορούν με τα στήθη γυμνά σε άμεση σύνδεση με τη μητέρα φύση, σε έναν πρωτόγονο αλλά πνευματικό τρόπο ύπαρξης που τοποθετείται στις απαρχές του ανθρώπινου είδους και χαρακτηρίζεται από ένα είδος αγνότητας και αθωότητας από τον οποία ο πολιτισμός μάς έχει αποξενώσει. Ο μύθος του «ευγενούς άγριου» παραπέμπει σε ένα είδος εκφυλισμού που οφείλεται στην απομάκρυνσή μας από τη φυσική κατάσταση και ξυπνάει φαντασιώσεις, αυτό δεν είναι που μας συγκινεί στη συγκεκριμένη ιστορία και σπεύδουμε να την αναπαράγουμε;
14°
