Όταν τρώμε, διαβάζουμε και γενικά μιλάμε για φαγητό, το τελευταίο πράγμα με το οποίο θα ασχοληθούμε είναι η σούπα. Για κάποιο ανεξήγητο λόγο δεν μπορεί να συγκριθεί στο νου μας με το ταρτάρ από κάποιο εξωτικό ψάρι ή τη σφαίρα από ελαιόλαδο που είδαμε σε κάποιο εστιατόριο, παρά το γεγονός ότι όλοι μας μεγαλώσαμε με μια σούπα στο στόμα, ειδικά εμείς οι Έλληνες.
Αυτή η ταπεινή σούπα είναι το αρχαιότερο πιάτο της ανθρώπινης κουζίνας και πιθανά το βασικό εργαλείο επιβίωσης της ανθρωπότητας. Ίσως αυτή είναι και η αιτία της περιθωριοποίησής και απαξίωσής της στην καθημερινότητά μας, παρά το γεγονός ότι στην πραγματικότητα είναι πανταχού παρούσα στο τραπέζι μας. Απλά δεν της δίνουμε τη σημασία που πρέπει.
Ας σκεφτούμε μόνο πως ακόμη και η λέξη «restaurant» έχει τις ρίζες της στην σούπα. Προέρχεται από την γαλλική λέξη restaurer δηλαδή την «αποκατάσταση» της δύναμης και της υγείας του σώματος και ήταν το εμπορικό όνομα μιας σούπας, την οποία έδιναν οι πρώτες μορφές οργανωμένης εστίασης στη Γαλλία.
Η πολιτισμική και μαγειρική σπουδαιότητα της σούπας είναι πολύ συγκεκριμένη. Νομίζω πως κάθε μαγειρική παρασκευή είναι παραλλαγή της σούπας. Όλα τα φαγητά είναι σούπα, με τη μία ή την άλλη μορφή. Άλλες φορές το ζουμί μειώνεται, άλλες βράζεται ή σοτάρεται ξεχωριστά, συνήθως περιέχει όλων των ειδών πρώτες ύλες και ακόμη και οι σάλτσες όπως τις γνωρίζουμε σήμερα, σαν σούπα ξεκίνησαν.
Μάλιστα η λογική της σούπας είναι τόσο αφοπλιστική γιατί είναι απλή. Κάτι σαν τις Campbell's σούπες του Warhol ο οποίος χρησιμοποίησε κάτι, που -όπως ο ίδιος ομολόγησε- έτρωγε για 20 χρόνια χωρίς να το συνειδητοποιεί, και τελικά το μετέτρεψε σε τέχνη. Αυτή είναι η δύναμη της σούπας. Ανατρεπτική εξαιτίας της πανταχού παρουσίας της με τον έναν ή άλλο τρόπο.
Ακόμη-ακόμη και οι εθνικές ταυτότητες στο σύγχρονο κόσμο «θεσμίζoνται» από τις σούπες που οι διάφοροι λαοί καταναλώνουν. Απλά πρέπει να σκεφτούμε ότι λαοί όπως ο κινέζικος ή ο ιαπωνικός έχουν γίνει αντικείμενο «απαγόρευσης» εξαιτίας της σούπας από τα πτερύγια του καρχαρία, ή της σούπας από φάλαινες που καταναλώνουν.
Η σούπα όμως έχει και μια πολιτική απόχρωση και μάλιστα αναρχική, μέρες που ‘ναι. Όχι τόσο με την έννοια της αταξίας, όσο με τη φυσική σχέση του αναρχισμού με την καθημερινότητα της παραγωγής και της φύσης. Η αταξία που εμφανίζεται στη σούπα, έχει να κάνει με την αναρχία της φύσης στην παραγωγή και σαν τέτοια η σούπα ενσωματώνει το συμβολισμό του θεωρητικού αναρχισμού.
Δεν είναι τυχαία τα παραμύθια για τις «πετρόσουπες» που κατακλύζουν όλη την ανθρωπότητα, ούτε όροι όπως soup kitchen, για τη διατροφική υποστήριξη των φτωχών. Μάλιστα εδώ θα πρέπει να πούμε πως η αναρχία έχει θεσμική σχέση με το φαγητό και την παραγωγή του γενικά. Εκεί είναι η ψυχή της και εκεί έχει βρει το δικό της χώρο σε μια εποχή που δεν συγχωρεί οποιαδήποτε παρέμβαση στην εκβιομηχάνιση του καθημερινού μας φαγητού. Σούπα και αναρχία λοιπόν.
Πριν μερικά χρόνια ο λόρδος Cameron του Dillington, υπεύθυνος για την αγροτική ανάπτυξη της Βρετανίας, μετά από μια σειρά απεργιών παράφρασε, για δεύτερη φορά κατά τη διάρκεια της θητείας του, μια παλιά ισπανική παροιμία λέγοντας πως οι σύγχρονες κοινωνίες βρίσκονται μόλις «εννέα γεύματα μακριά από την αναρχία»-η ισπανική παροιμία μιλά για επτά-, αναφερόμενος στο γεγονός ότι τα supermarkets κρατούν μόνο τριών ημερών αποθέματα για λόγους οικονομίας. Τι πρότεινε σαν γιατρικό; Τη σούπα.
Η σούπα εμπεριέχει το χάος και την ίδια στιγμή προσπαθεί να βάλει τάξη σε αυτό το χάος από την ίδια την δυναμική της, δηλαδή τη δυνατότητά της να «αποκαθιστά».
Το 1933 οι αδελφοί Marx κυκλοφόρησαν το φιλμ Duck Soup (παπιόσουπα). Πρόκειται για μια παρωδία ενός χαοτικού, απρόβλεπτου και ολοκληρωτικά διασπασμένου κόσμου, όπου όλες οι παραδόσεις και ατομικές θεσμίσεις ανατρέπονται, όλα θυμίζουν κάτι άλλο, σε μια αποθέωση του αναρχισμού με την κοινωνιολογική έννοια. Στόχος του φιλμ είναι πραγματικά να διασπάσει την «πραγματικότητα» και η σούπα στον τίτλο της ταινίας δεν είναι τυχαία.
Η σούπα είναι μέθοδος, τρόπος ζωής, και όχι τα συστατικά της. Αν το λάχανο στη σούπα βρωμάει, τότε βάζεις λουλούδια όπως έλεγε μια παλιά ιταλική παροιμία. Η αλήθεια είναι πως η ιστορία της ανθρωπότητας και η γεωγραφία της μπορεί να καταγραφεί μέσα από τη σούπα. Η ανάλυσή της μπορεί εύκολα να καταγράψει την καθημερινότητα, την παραγωγή, το κλίμα, τις διατροφικές συνήθειες και τις καιρικές συνθήκες πολύ γλαφυρά και νόστιμα. Το ίδιο μπορεί να κάνει και το κρασί, όπως και πολλά άλλα προϊόντα με προστιθέμενη αξία στην παγκόσμια αγορά. Αυτό όμως δεν ταιριάζει στη σούπα και τη σύμφυτη αναρχικότητά της.
