Πες μας τι έτρωγες ως παιδί να σου πούμε πόσων χρονών είσαι

Μερικοί δεν καταλαβαίνετε τι εννοεί ο ποιητής τώρα, ενώ μερικοί λέτε «Α-χά!» και ξυπνάνε μέσα σας μνήμες λες κι είστε αιωνόβιοι. Που είστε, και είμαστε, μια και οι γεύσεις οι οποίες ακολουθούν έσκασαν μύτη στην Ελλάδα στην δεκαετία του ΄50, ’60 και ‘΄70… άρα, τα έχουμε τα χρονάκια μας.

Ζαχαρούχο γάλα: την πρώτη φορά που κάποιος άνοιξε ένα μίνι ζαχαρούχο κάτω από τη μύτη μου, ήμουν πέντε χρονών: η μυρωδιά (βανίλια με τεχνητά αρωματικά, μαζί με υποβαθμισμένη γαλατίλα που τη σκέπαζε η τρομερή ζαχαρίλα), η μυρωδιά με άρπαξε από τα μούτρα ως ό,τι γοητευτικότερο είχα μυρίσει ως τότε. Η γεύση, όταν δοκίμασα, ήταν αριστούργημα. Αυτό δεν ήταν γάλα, ήτανε παστάκι, σε ρευστή μορφή, έτοιμο να το καταπιείς αφού πρώτα το μύριζες και το ξαναμύριζες, μια και ποτέ δεν είχες μυρίσει κάτι τέτοιο. Η εφεύρεση του ζαχαρούχου γάλακτος άλλαξε τη στάση των παιδιών απέναντι στο γάλα – από κει που στραβώναμε για να το πιούμε (χλιαρό, σκέτο, με πέτσα…) αρχίσαμε να το ζητάμε με μανία. Έβγαινε στην αρχή σε μίνι κονσερβούλες μια σταλιά, που τις άνοιγε κάποιος μεγάλος με ανοιχτήρι κονσέρβας και τις άδειαζε το παιδί με κουταλάκι του γλυκού μέχρι τελευταίας σταγόνας. 

Γάλα κακάο συσκευασμένο: σε κάποια φάση στο Δημοτικό μας μοίραζαν «Αμερικάνικο» άσπρο γάλα σε τριγωνικά πακετάκια με καλαμάκι – το γάλα ήταν νερουλό και λίγο μπλιαχ, αλλά το πίναμε επειδή η συσκευασία ήταν αεροδυναμική για τα γράδα μας… και γύρω στην Έκτη Δημοτικού, κυκλοφόρησε το πρώτο γάλα με κακάο και ζάχαρη, με τον καουμπόη απέξω. Υπερ-γλυκό κι αυτό όπως όλα, αλλά και σπουδαία ανακάλυψη. Μέσα στα επόμενα χρόνια, οι Ελληνικές βιοτεχνίες και βιομηχανίες γάλακτος υιοθέτησαν το γάλα κακάο, μια και είχε τέτοιο σουξέ στα παιδιά.

Ψωμί με ζάχαρη και κανέλα: έβρεχαν λίγο μια φέτα άσπρο ψωμί (το μόνο που υπήρχε) περνούσαν τη φέτα κάτω από τη βρύση για να κολλήσει η ζάχαρη, το πασπαλίζανε με κανέλλα και στο δίνανε για κολατσιό. Φίλος συνομήλικος μας έλεγε ότι όταν δεν είχε ζάχαρη στο σπίτι, η μαμά του φυσούσε απλώς τη βρεγμένη φέτα κι έλεγε «Ζάχαρη!» πριν το δώσει στο παιδί. Η μυρωδιά κανέλλας φέρνει στο νου μου «γλυκό» ακόμα και τώρα, ίσως για αυτό δεν μου αρέσει καμία σάλτσα φαγητού, π.χ. κοκκινιστού, κιμά κλπ,  που περιέχει κανέλλα.

Αραπάκια: πολίτικαλλυ φριχτό σήμερα, απορούμε ποιος το είχε σκεφτεί, αλλά υπήρχαν καραμέλες με γεύση ούζου, κατάμαυρες, που τις αγοράζαμε από το κυλικείο του σχολείου ως «αραπάκια» - έτσι έγραφε στο σακουλάκι τους. Είχανε καμπυλωτή βάση και στρόγγυλο πάνω-μέρος, σαν μικρά μανιτάρια. Ήταν πολύ φθηνά, εκτός που ήταν απαίσια, απορώ πώς τα τρώγαμε, και μαλώναμε κιόλας, τρομάρα μας, ποιος έφαγε το τελευταίο αραπάκι.

Κρινάκια: καραμέλες γάλακτος χωρίς πολιτικές προεκτάσεις, αυτές που σήμερα λέμε «βουτύρου». Κολλούσαν στα δόντια, αυτό θυμάμαι κυρίως – δεν ήταν άσχημες, λαστιχωτές, καταστροφή αν είχες καμιά κουφάλα και δεν της έδινες σημασία. Τετράγωνες, τυλιγμένες σε ματ χρυσόχαρτο με μια κόκκινη αγελαδίτσα επάνω, για χρόνια νόμιζα ότι φτιάχνονται από μικρές ζαχαρωμένες αγελάδες.

Γάλα που έφερνε ο γαλατάς σε νταμιτζάνες και το έβραζαν οι γονείς για να «σκοτώσουν τα μικρόβια»: Μερικές φορές τα μικρόβια δεν σκοτωνόντουσαν, απλώς έπεφταν για ύπνο, με αποτέλεσμα να παθαίνουν κόψιμο τα παιδιά. Προ παστερίωσης και εμφιάλωσης λέμε.

Κρέμα γάλακτος, πέτσα:  όταν έβραζαν το γάλα μάζευαν την πέτσα με μια κουτάλα και την κρατούσαν για τα παιδιά, ως δυναμωτική. Ακούγεται αηδία και ψιλο-ήτανε, απλώς το σώζαμε βάζοντας κάμποσο μέλι πάνω στην πέτσα έτσι ώστε να μην την καταλαβαίνουμε.

Μαλλί της γριάς: την έχω ξαναγράψει, ήτανε το κίνητρο της καλοκαιρινής βόλτας. Ξασμένη λευκή ή ροζ ζάχαρη, σε καλαμάκι. Σαν συννεφάκι που κολλούσε παντού, κυρίως στα μαλλιά του παιδιού και του μεγάλου. Υπάρχει και σήμερα, απλώς τότε ήτανε καινοτομία.

Σβαν: ο φοιτητής που τηγανίζει ροζ σβαν με δύο αυγά μέρα μπαίνει-μέρα βγαίνει, δεν είναι μόνο σκηνή από κουλτουριάρικη ελληνική ταινία του ΄70 – η σκηνή γράφτηκε επειδή πράγματι επιβιώνανε οι φοιτητές με σβαν, κονσερβαρισμένο χοιρινό λίπος  με (λίγο) αλεσμένο κρέας, το οποίο κοβότανε εύκολα σε φέτες και τηγανιζόταν ακόμα πιο εύκολα. Η μυρωδιά, όταν τηγανιζόταν, έσπαγε ρουθούνι.

Σοκολάτα-λωρίδα: μικρή, λεπτή «Μέλο», μαύρη ή γάλακτος, επίσης από το κυλικείο. Όλα τα σνακ των ΄60ς και ΄70ς ήτανε μικρά, δεν έβγαινε καν σε μεγάλο μέγεθος το ζαχαρούχο γάλα. Σίγουρα υπήρχαν μεγάλες σοκολάτες αλλά όχι στα κυλικεία. Δεν ξέρω πού, ούτε ποιος τις αγόραζε. 

Γκοφρέτες με χαρτάκια: τις παίρναμε για τα «χαρτάκια» που ήτανε ό,τι να΄ναι, από ποδοσφαιριστές μέχρι εθνικές ενδυμασίες και από χάρτες μέχρι ηθοποιοί. Είχαν ελάχιστη σοκολάτα μέσα, μια σταλίτσα, ίσα για να μην πέφτουν οι λεπτές βάφλες μόλις τις ξετύλιγες, που συχνά έπεφταν.

Θρεψίνη: κάτι σαν πετιμέζι που το αλείφανε στο ψωμί – δεν το παίρνανε στο σπίτι μας, το δοκίμασα σε γειτονικό σπίτι και δεν κόπηκα. Είχε μια γλυκιά σταφυλένια γεύση αλλά μαζί με κάτι στο καπάκι, κάποιο συντηρητικό που ασβέστιζε ελαφρά όταν το κατάπινες.

Μηλαράκι με καραμέλα: πανηγυριώτικο, μικρό μήλο καρφωμένο σε καλαμάκι και βουτηγμένο σε σκληρή κόκκινη καραμέλα.  Έχουμε φάει μπόλικη μπογιά στα νιάτα μας – κόκκινα ήτανε και τα δολοφονικά γλειφιτζούρια-κοκοράκια, που σου έγδερναν τον ουρανίσκο με το λειρί τους μέχρι να λιώσουν.

Ταμ-ταμ: εγχώριο αναψυκτικό σαν την κοκα-κόλα, με ίδια εμφάνιση και παρόμοιο μπουκάλι, απλώς πιο νόστιμο. Λίγο πιο γλυκό και με λιγότερες φουσκάλες, έμενε φλατ μόλις το άδειαζες στο ποτήρι. Αλλά ήταν μεγαλίστικο αναψυκτικό και χαιρόσουν που το έπινες, ως παιδί.

Διάβασα σε ένα άρθρο ότι το ζαχαρούχο γάλα κάνει κακό στην υγεία των παιδιών, όπως και η ζάχαρη, η μεγάλη ανακάλυψη στην Ελλάδα των ΄50ς και ΄60ς, μέχρι και ΄70ς. Εννοείται δεν υπήρχε στα μπακάλικα τίποτε επί τούτου υγιεινό τότε, τίποτε χωρίς γλουτένη ή χωρίς λακτόζη, ούτε καν χωρίς ζάχαρη. Την οποία έχουμε καταναλώσει με τις οκάδες αν ήμασταν παιδιά στις παραπάνω δεκαετίες, μαζί με συντηρητικά, χημικά, βαφές και ένα σωρό σκατολοίδια που δεν αναγνωρίζαμε. Όχι ότι θα κάτσουμε να σκάσουμε – ό,τι φάγαμε, φάγαμε. Πάλι καλά που προλάβαμε, και δεν ήταν άσχημα, όσο το καλοσκεφτόμαστε.

Απλώς τώρα όλα είναι λιγότερο γλυκά και πιο ξεκάθαρα ως προς τα συστατικά τους. Το εκτιμάμε αυτό, μαζί με τη μεγάλη ποικιλία σε τρόφιμα «χωρίς» (ζάχαρη, γλουτένη κλπ.) Αλλά εκτιμάμε, ή έστω χαμογελάμε όταν σκεφτόμαστε το ζαχαρούχο γάλα της παιδικής μας ηλικίας στην κονσερβούλα που ξέβαφε μολυβί μέσα στο γάλα, με το κουταλάκι που ποτέ δεν έξυνε καλά τον πάτο….