Τα θετικά και τα αρνητικά της αυτοματοποιημένης οδήγησης του μέλλοντος
Εάν κοιτάξουμε την ιστορία της αυτοκίνησης και πώς το αυτοκίνητο εντάχθηκε στις ζωές μας, αλλά και πού βρίσκεται σήμερα και υπό ποια μορφή, οφείλουμε να εξετάσουμε πολλές παραμέτρους. Από την άλλη χωρίς μια συγκεκριμένη προσέγγιση θα χαθούμε στον δρόμο, καθότι οι παράμετροι αυτές μπορούν εύκολα να μας εκτροχιάσουν. Τους τελευταίους μήνες διάβασα δύο πολύ ενδιαφέροντα και άκρως αντίθετα (σε προσέγγιση) άρθρα για την αυτοκίνηση σε ένα γνωστό αμερικάνικο έντυπο. Το ένα, γραμμένο από έναν νεαρό άντρα ο οποίος σε μικρή ηλικία αγάπησε τα αυτοκίνητα αλλά εντέλει δεν οδήγησε ποτέ, θίγει το ερώτημα εάν τελικά η όλη εποχή της αυτοκίνησης (που ουσιαστικά ξεκίνησε λίγα χρόνια πριν μπούμε στον 20ό αιώνα) ήταν ένα μεγάλο λάθος. Το δεύτερο εξετάζει τη σταδιακή αφαίρεση του δικαιώματος να οδηγούμε: κοινώς, την αίσθηση ελευθερίας που πάντα συνόδευε το αυτοκίνητο.
Το πρώτο άρθρο δεν στέκεται τόσο στον περιβαλλοντολογικό παράγοντα που τόσο απασχολεί (ενοχικά σε μεγάλο βαθμό) τη βιομηχανία αυτή τη στιγμή, αλλά το τι αυτή ουσιαστικά «επέβαλε» και πώς άλλαξε ή όρισε ριζικά τη ρυμοτομική και αρχιτεκτονική ανάπτυξη πόλεων και χωρών. Αν και εστιάζεται περισσότερο στις ΗΠΑ, αυτά που πραγματεύεται διασχίζουν τα σύνορα. Ισχυρίζεται από τη μία ότι τα δύο πιο δυνατά επιχειρήματα υπέρ είναι η υποδομή, καθότι τα αυτοκίνητα επέτρεψαν στους Αμερικανούς να διασχίσουν πόλεις, οι οποίες άκμασαν σαν αποτέλεσμα, και σε βάθος χρόνου ολόκληρη τη χώρα. Το δεύτερο είναι πολιτισμικό και έχει να κάνει με την προαναφερθείσα ελευθερία. Τα δύο αυτά πλεονεκτήματα άνθισαν μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όπου η χρυσή αυτή εποχή της αυτοκίνησης δημιουργήθηκε και τροφοδοτήθηκε από την ίδια την κουλτούρα, και όχι το αντίθετο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι στην περίοδο του πολέμου έγινε μία έρευνα και ένα μεγάλο ποσοστό των Αμερικανών πολιτών είπε ότι θα ήθελαν πολύ να έχουν ένα αεροπλάνο. Συνέπεια αυτού ήταν ότι η αυτοκινητοβιομηχανία έσπευσε να σχεδιάσει και να παράγει αυτοκίνητα με φτερωτές γωνίες, προσομοιάζοντας όσο ήταν δυνατό ένα αεροπλάνο (φωτ.). Στον αντίποδα θέτει το επιχείρημα ότι η μετακίνησή μας θα μπορούσε να είχε περιοριστεί στα μέσα μαζικής μεταφοράς και στα δυο μας ποδαράκια. Έτσι, δηλώνει, θα είχαμε αποφύγει αμέτρητους θανάτους, κακούς οδηγούς και πόλεις που τώρα ασφυκτιούν από κυκλοφοριακή συμφόρηση και καυσαέριο.
Το δεύτερο άρθρο ξεκινά με τη σημερινή πραγματικότητα και πώς σπεύδει να την αλλάξει, πάντα ισχυριζόμενη προς όφελός μας, η αυτοκινητοβιομηχανία. Ένα αυτόνομο όχημα επιπέδου 5 (το υψηλότερο) είναι ένα όχημα χωρίς χειροκίνητο τιμόνι, γκάζι ή φρένο. Οι υποσχέσεις γι’ αυτό το τεχνολογικό θαύμα, που στους λάτρεις του αυτοκινήτου φαντάζει ως ένα σενάριο από μυθιστόρημα του Stephen King, είναι πολλές· η πραγματικότητα όμως, κατά τα λεγόμενα των ειδικών, είναι μία: απέχουμε πολύ από αυτό. Η τεχνολογία για κάτι τέτοιο απλά δεν υπάρχει ακόμα, τουλάχιστον όχι στην τελική της μορφή.
Εδώ γεννιέται λοιπόν μια διχοτόμηση και ένα μεγάλο ερώτημα: τι είναι το αυτοκίνητο; Το απόσταγμα της ερώτησης αυτής έχει μόνο δύο απαντήσεις και αυτές είναι τα δύο στρατόπεδα στα οποία δεκαετίες τώρα μοιράζονται και διχάζονται οι άνθρωποι. Οι μεν δηλώνουν ελευθερία, οι δε ένα μέσο μετακίνησης.
Ο Alex Roy, ένας 47χρονος οδηγός ράλι, ίδρυσε το 2018 το Human Driving Association και είπε πως σε ποσοστό 100% οι άνθρωποι που γίνονται μέλη αυτού θεωρούν το αυτοκίνητο μία επέκταση του εαυτού τους. Ο συγγραφέας του πρώτου άρθρου μάλλον ανήκει στους δε, όντας ένας άνθρωπος που έκανε στη ζωή του ένα μόνο μάθημα οδήγησης και έκτοτε έχει υπάρξει απλά επιβάτης. Αναρωτιέται τι εμπειρίες μπορεί να έχει χάσει ως αποτέλεσμα αυτού.
Οι δε θα του πουν πως, ΟΚ, ίσως κάποια στιγμή που ήθελες να πας κάπου να πάρεις κάτι και τα μέσα δεν λειτουργούσαν, δεν τα κατάφερες, no big deal. Οι μεν όμως θα έχουν πολλά περισσότερα να πουν. Θα μιλήσουν για τα ταξίδια και για τη φαινομενικά απλή αλλά ανεκτίμητης αξίας ικανότητα να μπεις μέσα και να πας όπου θέλεις, όποτε θέλεις, απλά και μόνο επειδή γουστάρεις. Ο Roy δεν είναι ενάντια στην τεχνολογική εξέλιξη των αυτοκινήτων, πιστεύει όμως ότι όπου και να φτάσει αυτή θα πρέπει η νομοθεσία να επιβάλλει στην αυτοκινητοβιομηχανία να υπάρχει τιμόνι στο αυτοκίνητο, όπως και το να υπάρχει η δυνατότητα ανθρώπινου ελέγχου και χειρισμού στο 100%.
Ας κοιτάξουμε όμως και τους υπάρχοντες προβληματισμούς. Ο Sam Schwartz, πρόεδρος της εταιρίας Sam Schwartz Transportation Consultants, έκανε μια παρουσίαση βασισμένη στο βιβλίο του «No one at the wheel: Driverless cars and the road of the future» τον Σεπτέμβρη του 2019. Μίλησε για τους μύθους και τις αλήθειες γύρω από όλα αυτά, όπως και τις προβλέψεις των επόμενων 30 ετών. Αρχικά αναφέρει ότι ο ισχυρισμός πως η κίνηση στους δρόμους θα μειωθεί με τα αυτόνομα αυτοκίνητα δεν βασίζεται σε καμία έρευνα ή ανάλυση. Μετά πηγαίνει σε θέματα ασφάλειας λέγοντας ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην εξέλιξη της αυτοματοποίησης είναι οι πεζοί και η αδυναμία της βιομηχανίας να προβλέψει τις κινήσεις τους. Αναφέρεται συγκεκριμένα στο detection system της Toyota και σε δοκιμές που έγιναν φέτος όπου το σύστημά τους δεν μπορούσε συχνά να εντοπίσει πολύ μικρά παιδιά ή πολύ ψηλούς ανθρώπους.
Επιπρόσθετα αναπαράγει μια δήλωση του John Krafcik, CEO της Waymo, κορυφαίου κατασκευαστή αυτόνομων αυτοκινήτων αυτή τη στιγμή, ότι η αυτονομία θα έχει πάντα κάποιους περιορισμούς. Τέλος, μιλάει για το μοντέλο αντιμετώπισης που ακολούθησαν στη Σουηδία. Αναγνωρίζοντας ότι ο άνθρωπος είναι ένα σφαλερό ον γενικότερα, πόσο μάλλον όταν οδηγεί (αλκοόλ, απροσεξία, παραβίαση νόμων), έσπευσε να δημιουργήσει έναν μηχανισμό όπου μέσα από σχεδίαση υποδομής των δρόμων, καλύτερη διαπαιδαγώγηση των οδηγών και των πεζών, και επιβολή των νόμων, κατάφερε να μειώσει σε πολύ μεγάλο ποσοστό τα ατυχήματα και, ως εκ τούτου, τους θανάτους. Ο Roy φαίνεται να είναι της ίδιας άποψης λέγοντας ότι η οδηγική ασφάλεια θα βελτιωθεί όχι από την τεχνολογία αλλά από τα υψηλότερα στάνταρ στη χορήγηση αδειών, και στη βελτίωση εκπαίδευσης των οδηγών.
Φαίνεται λοιπόν ότι τόσο η δαιμονοποίηση όσο και η αποθέωση του οδηγού και του αυτοκινήτου θα οδηγήσουν σε ενδεχομένως ακραίες και μη αναστρέψιμες καταστάσεις, γιατί εκτός από σφαλερά όντα είμαστε επίσης απόλυτοι, ξεροκέφαλοι και φιλόδοξοι. Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας γενικότερα, αλλά ειδικά στην αυτοκίνηση, θα επιφέρει αναπόφευκτες αλλαγές στον τρόπο που «πηγαίνουμε». Αυτό που δεν πρέπει όμως οι τιτάνες της βιομηχανίας να ξεχνάνε είναι ότι εμείς που αγαπάμε τα αυτοκίνητα δεν πάμε πάντα κάπου. Απλά πάμε. Και η αναίρεση αυτού του δικαιώματος αναιρεί ένα κομμάτι του εαυτού μας, όπως επίσης και της ελευθερίας μας. Ένα κομμάτι που οι ίδιοι μας πρόσφεραν και τροφοδοτούσαν απλόχερα για δεκαετίες, μέχρι πριν λίγα χρόνια.
23°
