Στη δεκαετία του ’70 κυριαρχούσε το όραμα του εκσυγχρονισμού των μεγαλουπόλεων με τη μεγαλύτερη και απρόσκοπτη κυκλοφορία του αυτοκινήτου. Τότε κατασκευάστηκαν και οι μεγαλύτεροι αυτοκινητόδρομοι και οι ανισόπεδοι κόμβοι όπου χώρισαν γειτονιές στα δύο και έκαναν απροσπέλαστο το δημόσιο χώρο για τους πεζούς. Οι πόλεις παραδόθηκαν στα αυτοκίνητα και οι κάτοικοι αναζητώντας καλύτερη ποιότητα ζωής απομακρύνθηκαν από το κέντρο των πόλεων με αποτέλεσμα το αυτοκίνητο να γίνει εντελώς απαραίτητο για τις μετακινήσεις τους.
Με την έλευση όμως του 21ου αιώνα η αντίληψη αυτή άρχισε να αλλάζει. Σήμερα οι μεγάλες και ιστορικές πόλεις ξανακοιτάζουν το κέντρο τους και αναζητούν τρόπους για να βελτιώσουν τη κινητικότητα στη πόλη αλλάζοντας το δημόσιο χώρο. Στις σύγχρονες πόλεις η προτεραιότητα πλέον δίνεται στη δημόσια συγκοινωνία, τον πεζό και το ποδήλατο, αλλάζοντας τον κυκλοφοριακό χάρτη και την αρχιτεκτονική του δημόσιου χώρου σε κεντρικούς δρόμους και πλατείες που τον προηγούμενο αιώνα είχαν αφιερωθεί στην κυριαρχία του αυτοκινήτου.
Με αφορμή όλες αυτές τις αλλαγές που συντελούνται παγκόσμια αλλά και στην Ελλάδα με την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου και την δημιουργία των ποδηλατοδρόμων, το Rethink Athens στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Κινητικότητας οργάνωσε μια συζήτηση για την πόλη και την αρχιτεκτονική, με Έλληνες και ξένους ομιλητές οι οποίοι αναφέρθηκαν στη νέα πραγματικότητα που αναδύεται, και στα επιτυχημένα παραδείγματα αναπλάσεων σε πόλεις της Ευρώπης αλλά και στην Αμερική στην χώρα της αποθέωσης του αυτοκινήτου.
Νέα Υόρκη, Παρίσι, Βιέννη, Σεούλ, Μελβούρνη, Βοστόνη, Μπορντό και αλλού, έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη έργα που έχουν σχεδιαστεί να δώσουν περισσότερο χώρο στους ανθρώπους μειώνοντας τα αυτοκίνητα και μετατρέποντας τους αυτοκινητόδρομους σε αστικές λεωφόρους και σε πάρκα. «Η κατάκτηση ενός ατμοσφαιρικού και ενός ακουστικού περιβάλλοντος που να είναι φιλικά στον άνθρωπο, μιας αρχιτεκτονικής του δημόσιου χώρου που να ευνοεί το περπάτημα ή τη στάση για συζήτηση και απόλαυση της πόλης, η διευκόλυνση του ποδηλάτου και η καλή συγκοινωνιακή εξυπηρέτηση είναι οι σημαντικές παράμετροι που κατευθύνουν τα τελευταία χρόνια τις μεγάλες αυτές αστικές παρεμβάσεις στην Ευρώπη, την Αμερική και αλλού» αναφέρει ο κ. Παναγιώτης Τουρνικιώτης καθηγητής του ΕΜΠ.
Οι αναπλάσεις της Πλατείας Δημοκρατίας στο Παρίσι και της κεντρικής λεωφόρου Mariahilferstrasse στη Βιέννη, στο σκεπτικό των οποίων στηρίχτηκε και η ανάπλαση της Πανεπιστημίου, μείωσαν δραστικά τα αυτοκίνητα και έδωσαν περισσότερο χώρο στην κοινωνική και ανθρώπινη διάσταση των πεζών, στο ποδήλατο και στη δημόσια συγκοινωνία. Αλλά και το παράδειγμα της Times Square στη Νέα Υόρκη όπου 13.000 τετραγωνικά μέτρα οδοστρώματος παραδίδονται στους πεζούς και στα ποδήλατα φανερώνει τη νέα αστική συνθήκη που έχει ήδη συντελεστεί και θέλει πόλεις για ανθρώπους και όχι για μηχανές ή «έστω μόνο για κοινωνικές μηχανές» όπως λέει ο κ. Τουρνικιώτης.
H λεωφόρος Mariahilferstrasse πριν
H λεωφόρος Mariahilferstrasse μετά
Στην Ευρώπη πλέον θεωρείται αυτονόητο. Λιγότερο αυτοκίνητο και περισσότερο οξυγόνο απαιτούν οι ευρωπαίοι για τις πόλεις τους. Εμείς έχουμε δρόμο μπροστά μας. Η αλλαγή νοοτροπίας από τους πολίτες και η αποφασιστικότητα από τους πολιτικούς είναι τα στοιχεία που θα κρίνουν το μέλλον των ελληνικών πόλεων. Από τις αποφάσεις μας εξαρτάται η ζωή μας στις πόλεις μας. Μια ζωή που δεν θα μετριέται με την πολυτέλεια ή τη φτώχεια στο κλειστό ιδιωτικό βασίλειο του καθενός, αλλά με τον πλούτο του δημόσιου χώρου.
13°
