Ένας μεγάλος αριθμός διατηρητέων κτηρίων που στέκουν ερειπωμένα και αρκετές φορές εγκαταλελειμμένα στο κέντρο της πόλης, ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά των νεότερων μνημείων του αθηναϊκού αστικού τοπίου. Κληρονομιά που προστατεύεται από το Σύνταγμα της χώρας, όχι όμως και από τους νόμους της. Υπολογίζεται ότι στο κέντρο της Αθήνας υπάρχουν περίπου 1.000 τέτοια ετοιμόρροπα κτήρια. Κτήρια μοναδικά, αναντικατάστατα, κτήρια που χάνονται και μαζί μ’ αυτά χάνεται και μέρος της ταυτότητας της πόλης.
Μετά από τόσα χρόνια κρίσης, η εύκολη ερμηνεία είναι ότι για την κατάσταση αυτή ευθύνεται η οικονομική κρίση. Ωστόσο, το πρόβλημα προϋπήρχε, απλά η κρίση το επιδείνωσε. «Η κρίση και τα μνημόνια είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Η 40χρονη κρατική αδιαφορία και η εγκατάλειψη των διατηρητέων και των ιδιοκτητών τους από το ίδιο το κράτος είναι το βασικό πρόβλημα» θα πει ο Αρχιτέκτων Μηχανικός και Πρόεδρος του Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτηρίων και Μνημείων, Νικόλαος Χαρκιολάκης.
Είκοσι έξι χρόνια έχουν περάσει από τότε που η Ελληνική Βουλή επικύρωσε ομόφωνα τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Προστασία της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Γνωστή ως Σύμβαση της Γρανάδας. Ωστόσο πριν από τη Σύμβαση της Γρανάδας το ελληνικό Σύνταγμα στο άρθρο 24, προέβλεπε την προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της χώρας μας. «Ένα διατηρητέο έχει να παίξει ένα ιστορικό και κοινωνικό ρόλο. Οπότε έχει προέκταση στη κοινωνία. Γι’ αυτό και το Σύνταγμα προβλέπει ότι στην προστασία του θα πρέπει να συμμετέχει και το κοινωνικό σύνολο. Δηλαδή το κράτος» αναφέρει ο κ. Φωκίων Γεωργακόπουλος, μέλος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για 45 χρόνια.
Η ελληνική παθογένεια όμως, με την πολυδαίδαλη και ασαφή νομοθεσία, είναι παρούσα κι’ εδώ. Όπως εξήγησε ο κ. Γεωργακόπουλος, ο αρχαιολογικός νόμος αναφέρει ότι ο ιδιοκτήτης θα πρέπει να πληρώσει για τη συντήρηση του διατηρητέου. Από την άλλη πλευρά το άρθρο 48 του αρχαιολογικού νόμου προβλέπει Προεδρικό Διάταγμα για τη συμμετοχή του κράτους. Το ΠΔ δεν ψηφίστηκε ποτέ, με αποτέλεσμα ο νόμος να ερμηνεύεται ότι το κράτος δεν μπορεί να συμμετέχει. Στη συνέχεια έρχεται το ΣτΕ που λέει ότι θα πρέπει να τηρηθεί το Σύνταγμα. Η απόφαση του ΣτΕ καλύπτει τους ιδιοκτήτες. Ωστόσο, οι ιδιοκτήτες θα πρέπει να διεκδικήσουν νομικά το δίκιο τους με το οικονομικό κόστος που αυτό συνεπάγεται.
«Τόσο ο νέος αρχαιολογικός νόμος όσο και ο νέος οικοδομικός κανονισμός (ΝΟΚ), ενώ τηρούν με θρησκευτική ευλάβεια τα άρθρα της Σύμβασης της Γρανάδας, που αφορούν τις υποχρεώσεις των ιδιοκτητών απέναντι στο κράτος, φαίνεται να αγνοούν πλήρως τα υπόλοιπα άρθρα της Σύμβασης που αφορούν τις υποχρεώσεις του κράτους απέναντι στους ιδιοκτήτες» αναφέρει ο κ. Χαρκιολάκης.
«Δεν είναι δυνατόν ένα ζήτημα, που κάποιο αντίστοιχο του αντιμετωπίστηκε στα χρόνια του Όθωνα, να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί στο σύγχρονο κράτος» θα πει η Αρχιτέκτων Μηχανικός, Παναγιώτα Βρεττάκου. Όπως εξήγησε κ. Βρεττάκου «τα κτήρια αυτά θα πρέπει να κατηγοριοποιηθούν ανά περιοχή, σύμφωνα με την ηλικία, το μέγεθος, τον αριθμό των ορόφων, τη χρήση, το βαθμό προστασίας, τη νομοθεσία που τα καλύπτει, ώστε να είναι δυνατό να καταλήξουμε σε προτάσεις για την επίλυση των προβλημάτων προς το συμφέρον των ίδιων των ιδιοκτητών, αλλά προπαντός του κοινωνικού συνόλου και της ίδιας της πόλης».
Είκοσι χιλιάδες ακίνητα σε όλη την Ελλάδα είναι χαρακτηρισμένα διατηρητέα από τα Υπουργεία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος. Επιπλέον, τα κτήρια που βρίσκονται εντός ορίων των παραδοσιακών οικισμών, των ιστορικών τόπων και των αρχαιολογικών χώρων ανέρχονται περίπου σε 200.000 σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Πανελλήνιου Συλλόγου Ιδιοκτητών.
Οι προτάσεις του Συλλόγου είναι στο πλαίσιο της κοινής λογικής. Κάτι που δεν εξυπακούεται για την ελληνική πολιτεία. Για παράδειγμα η αρμοδιότητα ενός αντικειμένου, εν προκειμένω των διατηρητέων, να μοιράζεται μεταξύ εννέα υπουργείων είναι από μόνο του προβληματικό.
Οι ιδιοκτήτες διατηρητέων πέρα από την εφαρμογή του νόμου και την έκδοση του ΠΔ, ζητούν καθορισμό Ζωνών Υποδοχής Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, ένταξη των διατηρητέων στον ΕΣΠΑ και σε άλλα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, απαλλαγή από την περιττή και χρονοβόρα διαδικασία των αδειοδοτήσεων, απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ, καθώς και ένα πιλοτικό πρόγραμμα αποκατάστασης διατηρητέων που μπορεί να ξεκινήσει από την Αθήνα και σταδιακά να επεκταθεί και στις 13 περιφέρειες της χώρας. «Αν το κράτος διέθετε 30 εκατομμύρια για ένα πιλοτικό πρόγραμμα θα είχαμε κάνει ένα σημαντικό βήμα προς τη διάσωση της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς» αναφέρει ο Αρχιτέκτονας, Νίκος Μιχαλόπουλος.
«Οι προτάσεις μας για τη δημιουργία θετικών προοπτικών για τα διατηρητέα κτήρια και μνημεία της Αθήνας, θα μπορούσαν να συμβάλουν όχι μόνο στη βελτίωση της ζωής των κατοίκων της και της εικόνας της πόλης αλλά και στην οικονομική και κοινωνική της ανάπτυξη» καταλήγει ο κ. Χαρκιολάκης.
19°
