Παρότι η Ελληνική παράκτια ζώνη είναι η μεγαλύτερη όλων των ευρωπαϊκών χωρών, με το συνολικό της μήκος να είναι περίπου 16.200 χλμ., ενώ 12 από τις 13 περιφέρειές της χώρας μας είναι παράκτιες, δεν είχε γίνει ποτέ μια μελέτη για τις επιπτώσεις της Ανόδου της Στάθμης της Θάλασσας (ΑΣΘ) τόσο για τις τοπικές κοινωνίες που θα πληγούν όσο και για την ελληνική οικονομία αφού πολλές από τις παραγωγικές δραστηριότητες που συνεισφέρουν σημαντικά στην αύξηση του ΑΕΠ υλοποιούνται εκεί. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μόνο ο παράκτιος τουρισμός συνεισφέρει κατά 15-18% στο ΑΕΠ.
Σε μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος για την κλιματική αλλαγή το φαινόμενο της ανόδου της στάθμης της θάλασσας εξετάζεται ενδελεχώς και αποτιμούνται οι επιπτώσεις έτσι ώστε να υπάρξει συντονισμένος σχεδιασμός κατάλληλων πολιτικών προσαρμογής.
Το σύνολο, των παράκτιων αγαθών και υπηρεσιών βρίσκεται σε έναν διαρκή κίνδυνο, κυρίως τα τελευταία χρόνια, ενώ και οι προβλέψεις δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνες. Οι απειλές για το ελληνικό παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον προέρχονται είτε από φυσικούς κινδύνους (π.χ. διάβρωση) είτε, κυρίως, από ανθρωπογενείς επιδράσεις (π.χ. υπερεκμετάλλευση φυσικών πόρων, αστικοποίηση, ρύπανση, ευτροφισμό κ.ά.). Το σημαντικότερο πρόβλημα της παράκτιας ζώνης είναι ο υψηλός ρυθμός διάβρωσης της ακτογραμμής. Επιπρόσθετα, η κλιματική αλλαγή έρχεται να οξύνει τις μέχρι τώρα πιέσεις, στο βαθμό που μια από τις πλέον βέβαιες επιπτώσεις της είναι η μέση παγκόσμια άνοδος της στάθμης της θάλασσας (ΑΣΘ). Η διάβρωση των παράκτιων εδαφών αναμένεται να ενταθεί στο προσεχές μέλλον, τόσο λόγω της προβλεπόμενης ανόδου της μέσης θαλάσσιας στάθμης και της επιδείνωσης των ακραίων κυματικών φαινομένων, όσο και λόγω μεταβολών στην ένταση και το ρυθμό των βροχοπτώσεων και της κατασκευής ποτάμιων διαχειριστικών έργων. Ακόμη και αν οι δραστικές πολιτικές μετριασμού παγκοσμίως κατορθώσουν, με σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, να σταθεροποιήσουν το κλίμα, η ΑΣΘ και τα συνοδά φαινόμενα παράκτιας διάβρωσης και θυελλογενών μετωρολογικών παλιρροιών θα συνεχίσουν, όπως γνωρίζουμε εδώ και 20 έτη περίπου, να υφίστανται για αιώνες.
Στη μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος επιχειρήθηκε η εκτίμηση του οικονομικού κόστους των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην ΑΣΘ, για το σύνολο της ελληνικής παράκτιας ζώνης. Για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση του θέματος, υιοθετήθηκε η εκτίμηση των οικονομικών επιπτώσεων υπό δύο διαφορετικά σενάρια: μακροπρόθεσμης (2100) και βραχυπρόθεσμης (ετήσιας, έτος βάσης 2010) ΑΣΘ. Η μακροπρόθεσμη εκτίμηση απώλειας ακολουθεί την ΑΣΘ, όπως υπαγορεύεται από τα IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) σενάρια, ενώ η βραχυπρόθεσμη οικονομική εκτίμηση ζημιών λόγω της ΑΣΘ βασίζεται στην αύξηση συχνότητας/έντασης ακραίων θυελλογενών κυματικών φαινομένων που προκύπτουν ως επίπτωση της κλιματικής αλλαγής που επέρχεται παράλληλα με την ΑΣΘ.
Η οικονομική διάσταση των θυελλογενών μετεωρολογικών παλιρροιών και των κυματικών καταιγίδων ως έκφραση της βραχυχρόνιας όψης του φαινομένου της ΑΣΘ προσδιορίστηκε με τη διεξαγωγή έρευνας πεδίου με στόχο την καταγραφή της προθυμίας των κατοίκων παράκτιων περιοχών να καταβάλουν αντίτιμο για να προστατευθούν από τις επιπτώσεις της βραχυχρόνιας ΑΣΘ. Με προβολή της στον ελληνικό παράκτιο πληθυσμό, η συνολική αξία προστασίας από τη βραχυχρόνια ΑΣΘ για τα ελληνικά νοικοκυριά ανέρχεται σε €622 εκατ. ετησίως.
Αναφορικά με την οικονομική αποτίμηση των επιπτώσεων της μακροχρόνιας ΑΣΘ, στην παρούσα έρευνα αποτιμήθηκε η συνολική απώλεια γης, σε οικονομικούς όρους, για πέντε υπό μελέτη χρήσεις (τουριστική, οικιστική, δασική γεωργική και υγροτοπική). Οι εκτιμηθείσες οικονομικές ζημίες από τις 27 μελέτες περίπτωσης που εξετάστηκαν για τις εξεταζόμενες χρήσεις γης ανήχθηκε στη συνέχεια στην ελληνική επικράτεια, στη βάση συντελεστών κόστους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι το κόστος των επιπτώσεων της μακροχρόνιας ΑΣΘ ισούται σε παρούσες αξίες με €145 δισεκατ. για τιμή επιτοκίου προεξόφλησης 1% και με €25 δισεκατ. για τιμή επιτοκίου προεξόφλησης 3%, για την περίπτωση όπου η ΑΣΘ είναι ίση με 0,5 μ. Οι αντίστοιχες ζημίες για ΑΣΘ ίση με 1 μ. ισούνται με €265 δισεκατ., για τιμή επιτοκίου προεξόφλησης 1% και με 45 δισεκατ. € για τιμή επιτοκίου προεξόφλησης 3%.
Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν ότι οι επιπτώσεις της ΑΣΘ στις παράκτιες περιοχές, υπό τη μορφή τόσο της σταδιακής ΑΣΘ όσο και των θυελλογενών μετεωρολογικών παλιρροιών, αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικές στις επόμενες δεκαετίες στην Ελλάδα. Αυτό καθιστά επιτακτική την υλοποίηση μιας συντονισμένης πολιτικής προσαρμογής, η οποία θα προστατεύει το σύνολο της ακτογραμμής. Σε αυτή την κατεύθυνση, στο πλαίσιο της παρούσας μελέτης, εξετάστηκαν τέσσερις μελέτες-περίπτωσης με ανάλυση κόστους-οφέλους για επιλεγμένες πολιτικές προσαρμογής στις επιπτώσεις της ΑΣΘ και τα αποτελέσματα ανέδειξαν τη σαφέστατη οικονομική αποτελεσματικότητα αυτών των εξεταζόμενων μέτρων.
Τέλος, η μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος συστήνει ως επιτακτική την ανάγκη να ερευνηθούν οι ελληνικές παράκτιες περιοχές που παρουσιάζουν υψηλή επικινδυνότητα κατακλυσμού ως προς τις ενδεχόμενες επιπτώσεις από την ΑΣΘ. Η επιτακτική αυτή ανάγκη επεκτείνεται και στη λεπτομερή διάγνωση και πρόβλεψη της τρωτότητας της παράκτιας ζώνης και εξαιτίας των μεταβολών συχνότητας/έντασης των ακραίων καιρικών φαινομένων.
