Ας σταθούμε σε δύο γεγονότα που ακολούθησαν το χαμό του σπουδαστή Βαγγέλη Γιακουμάκη που βρέθηκε νεκρός λίγο έξω από την σχολή του στα Γιάννενα. Το πρώτο είναι οι μπαλωθιές που ρίχτηκαν την ώρα της κηδείας του σπουδαστή στο χωριό του στην Κρήτη. Το δεύτερο είναι οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας κατά της βίας και του bulling που γίνονταν τις μέρες εκείνες έξω από τη σχολή στα Γιάννενα. Η διαμαρτυρία εύκολα εξελίχθηκε σε εισβολή των διαδηλωτών στο χώρο της σχολής.
Η αυτοκτονία του Βαγγέλη Γιακουμάκη συσχετίστηκε με τη βία και τις απειλές που φέρεται να δέχτηκε. Ορισμένοι συντοπίτες του νεκρού σπουδαστή αντέδρασαν με βία στη βία. Το ίδιο έκαναν και αρκετοί νέοι στην πόλη που σπούδαζε.
Οι μπαλωθιές είναι ένα καταστροφικό έθιμο που πολύ συχνά προκαλεί θανάτους. Δεν είναι μόνο η παράδοση που εμποδίζει την εγκατάλειψη αυτής της δολοφονικής τελετουργίας. Είναι και ότι η χρήση των όπλων για να εκφραστούν αισθήματα χαράς ή οργής προσφέρει μια ψευδαίσθηση αναγνώρισης ταυτότητας, δύναμης και ανδρείας που είναι χρήσιμη σε εκείνους που πυροβολούν.
Αντίστοιχα, το μπουκάρισμα σε συνεδριάσεις πανεπιστημιακών οργάνων και η βία που ασκείται στα πανεπιστήμια έχει δημιουργήσει μια ακόμη θλιβερή παράδοση. Η ρύθμιση των ζητημάτων της ακαδημαϊκής ζωής έχει συχνά αφεθεί στη βία που ασκούν οργανωμένες μειοψηφίες. Και η βία αυτή έχει πάρει έναν επαναλαμβανόμενο τελετουργικό χαρακτήρα.
Απέναντι στα μεγάλα ερωτήματα που άφησε ανοιχτά η αυτοκτονία του Βαγγέλη Γιακουμάκη οι αντιδρώντες σε Κρήτη και Γιάννενα επανέλαβαν αυτό που είχαν συνηθίσει να κάνουν. Δεν είχαν την υπομονή να περιμένουν να αξιολογήσουν τις πληροφορίες και τα πορίσματα για την αυτοκτονία. Απάντησαν στην πρόκληση με ό,τι είχαν πιο πρόχειρο: τη βία. Ακριβώς όπως οι χούλιγκαν μπουκάρουν στο γήπεδο, όποτε νομίζουν ότι η ομάδα τους αδικείται.
Η βία, για αρκετούς, έχει γίνει τρόπος έκφρασης, επικοινωνίας και αυτοπραγμάτωσης. Το κάψιμο της Αθήνας τον Δεκέμβριο του 2008 ήταν μια ακραία εκδήλωση αυτής της πραγματικότητας. Μάλιστα, τότε βρέθηκαν πολλοί να κολακέψουν την καταστροφική μανία και να δικαιολογήσουν τη βία. Ακόμη χειρότερο είναι ότι βρέθηκαν κάποιοι να αναγνωρίσουν στις καταστροφές την εξέγερση που πάντα ονειρεύονταν.
Η αυταπάτη της εξέγερσης ήταν πολυτιμότερη από την αξία της δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας που καταστράφηκε, από τις επιχειρήσεις που έκλεισαν και από τις θέσεις εργασίας που χάθηκαν. Για τους καταστροφείς και τους υπερασπιστές τους η ανεργία καταπολεμιέται με συνθήματα και δεν εξαρτάται από τη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Όλα αυτά συνέβαιναν πριν φανούν τα σημάδια της μεγάλης κρίσης, στο απόγειο της ευημερίας που στηριζόταν στα δανεικά που λάμβανε και μοίραζε το ελληνικό κράτος. Όταν η κρίση ανέτρεψε τις βεβαιότητες πάνω στις οποίες είχε στηριχθεί η ευημερία η βία και η επιθετικότητα είχαν πάλι τον πρώτο ρόλο.
Ο τρόπος που έγινε κατανοητή η κρίση από μεγάλα τμήματα της κοινωνίας βασίστηκε στις δοξασίες για τους ξένους που θέλουν το κακό μας. Από τις χώρες της Ευρώπης που βρέθηκαν αντιμέτωπες με την κρίση μόνο εμείς μιλούσαμε για κατοχή, δοσίλογους και κρεμάλες. Μόνο εμείς είχαμε νεκρούς, μόνο εμείς καταστρέψαμε το κέντρο της πρωτεύουσας, μόνο εμείς βλάψαμε μόνοι μας τον τουρισμό με αποτέλεσμα να χαθούν δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας. Μόνο εδώ ειπώθηκε το «ή εμείς ή αυτοί».
Μετά τις πρόσφατες εκλογές έμαθαν όλοι ότι όλα αυτά ήταν μέρος μιας απάτης. Απάτη μέσα από την οποία οι αφελείς εκτονώθηκαν και οι επιτήδειοι κερδοσκόπησαν. Αν δούμε με τα σημερινά δεδομένα τα συνθήματα, το ύφος και τη συμπεριφορά των αγανακτισμένων, καταλαβαίνουμε την επικίνδυνη γελοιότητα που επικρατούσε και ευνόησε φαινόμενα όπως η άνοδος της Χρυσής Αυγής.
Και στην υπόθεση της αυτοκτονίας του σπουδαστή, αλλά και στη μεγάλη κρίση που βιώνει η χώρα εντοπίζονται παθογένειες που δεν αντιμετωπίστηκαν, γιγαντώθηκαν και τελικά είχαν δραματικές συνέπειες. Απέναντί τους χρειάζεται να έχουμε την τόλμη να επιστρατεύσουμε τη νηφαλιότητα, την προσεκτική στάθμιση των δεδομένων και τον αναστοχασμό. Η δράση έχει νόημα μόνο όταν έχει προηγηθεί η σκέψη.
Το ζήτημα δεν είναι να εκτονωθούμε ή να κερδοσκοπήσουμε με τον πόνο και την τραγωδία. Το ζήτημα είναι να χτυπηθούν οι δομές που γενούν και αναπαράγουν το κακό. Και αυτό προϋποθέτει ψυχραιμία και κρίση.
22°
