Η παράταση του μνημονίου, σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στις εφημερίδες:
- Διασφαλίζει τη φθηνή χρηματοδότηση των τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Βγαίνοντας η Ελλάδα από το μνημόνιο, οι τράπεζες θα οδηγηθούν σε άντληση ρευστότητας από τον μηχανισμό έκτακτης χρηματοδότησης (ELA), ο οποίος είναι αρκετά ακριβότερος. Αυτό θα έχει συνέπειες και στο κόστος του δανεισμού των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, που ήδη είναι περιορισμένος και ακριβός.
- Εξασφαλίζει ότι η δόση των 1,8 εκατ. ευρώ από τους εταίρους μας στην Ε.Ε. θα εκταμιευτεί και δεν θα χαθεί λόγω της αρνητικής αξιολόγησης.
- Διευκολύνει την ομαλή μετάβαση στην πιστωτική γραμμή με ενισχυμένους όρους (ECCL). Οι όροι αυτοί δεν έχουν προσδιοριστεί, εξ όσων γνωρίζω, αλλά σίγουρα θα περιλαμβάνουν κάποιου είδους επιτήρηση.
- Επιτρέπει τη διατήρηση στην Ελλάδα του αποθεματικού των περίπου 11 δισ. ευρώ του ΤΧΣ, που δεν χρησιμοποιήθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και για τη χρήση των οποίων έχουν εκφραστεί διάφορες προτάσεις.
- Καθυστερεί την ένταξη της Ελλάδας στις χώρες που παρακολουθούνται για την υλοποίηση των στόχων του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, δηλαδή (την πορεία προς) δημόσιο χρέος που δεν θα υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ της χώρας και έλλειμμα όχι μεγαλύτερο του 3% του ΑΕΠ. Όσο κι αν ακούγεται οξύμωρο, στο πλαίσιο του μνημονίου η Ελλάδα σήμερα έχει πιο ήπιους στόχους.
- Απαιτεί την έγκριση των κοινοβουλίων των εταίρων μας.
Συνοπτικά, η παραμονή της Ελλάδας σε πρόγραμμα διασφαλίζει ότι θα μπορούμε ως χώρα να ανταποκρινόμαστε στις διεθνείς και εγχώριες οικονομικές μας υποχρεώσεις με χαμηλό κόστος. Ποιο από αυτά τα σημεία είναι αρνητικό για την Ελλάδα, για τον πολίτη;
Κανένα. Η επέκταση της διάρκειας του προγράμματος έχει δαιμονοποιηθεί επειδή είναι αρνητική για την εικόνα της κυβέρνησης, έχει πολιτικό κόστος. Παρά τα όσα έλεγε προ διμήνου για «ηρωική έξοδο» από το μνημόνιο και άντληση της απαραίτητης ρευστότητας από τις αγορές, η κυβέρνηση διαψεύδεται από την πραγματικότητα. Δεν μπορούμε να δανειστούμε από τις αγορές, καθώς αυτή τη στιγμή το θεωρητικό επιτόκιο δανεισμού της χώρας - θεωρητικό επειδή δεν δανειζόμαστε - ξεπερνά το 8%. Και το ξεπερνά επειδή, τέσσερα χρόνια τώρα, δεν έχουμε κάνει τις βασικές εκείνες μεταρρυθμίσεις που θα αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η ελληνική οικονομία, θα την κάνουν ανταγωνιστική σε διεθνές περιβάλλον και ικανή να απευθύνεται για τις ανάγκες της στις αγορές με τρόπο βιώσιμο.
Αξίζει, προς επίρρωση, να επαναλάβουμε μία είδηση αυτής της εβδομάδας: το 75% των ασφαλισμένων του Δημοσίου και του ΙΚΑ και το 91% των ασφαλισμένων ευγενών ταμείων (δηλαδή αυτών που χρηματοδοτούνται πιο γενναιόδωρα από τον προϋπολογισμό) συνταξιοδοτούνται ακόμα και σήμερα πρόωρα. Οι δε αιρετοί μας άρχοντες, μετά από δύο μόλις εκλογικές θητείες! Το συνταξιοδοτικό έχει καταρρεύσει, υπάρχουν πλέον περισσότεροι συνταξιούχοι από εργαζόμενους στον διαρκώς συρρικνούμενο ιδιωτικό τομέα, αλλά η κυβέρνηση ποτέ δεν δημοσιοποίησε την αναλογιστική μελέτη που προέβλεπε το πρώτο μνημόνιο και αρνείται να πάρει δραστικά μέτρα εξυγίανσης (μία ρηξικέλευθη ολοκληρωμένη πρόταση). Αρκείται σε αποσπασματικές παρεμβάσεις και «δίκαιες» οριζόντιες μειώσεις, που συνήθως πλήττουν δυσανάλογα τους χαμηλοσυνταξιούχους.
Ένα παράδειγμα: Έχει ψηφίσει τον νόμο 3863 το 2010, που προβλέπει συγκεκριμένες περικοπές σε συντάξεις που μεταφέρονται σε μέλη της οικογένειας μετά τον θάνατο συνταξιούχου, αλλά δεν τον έχει εφαρμόσει από τότε. Δηλαδή, υπάρχει νόμος του 2010, από την εφαρμογή του οποίου θα προέκυπτε εξοικονόμηση 82-123 εκατ. ετησίως σύμφωνα με την επιστολή του κ. Χαρδούβελη στην τρόικα, και δεν έχει εφαρμοστεί ακόμα το 2014.
Άλλο παράδειγμα: η κυβέρνηση τώρα προτείνει την πιστοποίηση μέσω διασταυρώσεων των οικογενειακών παροχών που καταβάλλονται σε συνταξιούχους. Από τις διασταυρώσεις θα προκύψουν μόνιμες εξοικονομήσεις 23,1-37 εκατ. ευρώ ανά έτος, καθώς αναμένεται ότι θα αποκαλυφθούν συνταξιούχοι που δεν θα έπρεπε να λαμβάνουν συγκεκριμένα επιδόματα. Μα τι περιμέναμε τόσα χρόνια για να κάνουμε το αυτονόητο;
Η πραγματικότητα είναι ότι η παράταση του μνημονίου θα εντείνει την πίεση για την υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έχουν μείνει πίσω και θα ξεμπροστιάσει την κυβέρνηση που θεωρεί ότι σπάει το ένα μεταρρυθμιστικό ρεκόρ μετά το άλλο.
Αλλά θα μπορούσαμε να δούμε την πιθανή παράταση ως ευκαιρία: να κάνουμε μέσα στο επόμενο εξάμηνο ή χρόνο, έχοντας την ασφάλεια της χρηματοδότησης από τους εταίρους μας και το ΔΝΤ, όσα δεν κάναμε τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι εύκολο, με μία κυβέρνηση που πάσχει από «μεταρρυθμιστική κόπωση» και έχει στους κόλπους της υπουργό (τον κ. Γιακουμάτο) που ευχήθηκε να φωτίσει ο θεός τους τροϊκανούς στο Παρίσι, την πόλη του φωτός, να πάνε στο διάολο. Δεν είναι εύκολο ούτε με μία τρόικα που μόλις τώρα φαίνεται να καταλαβαίνει το πόσο, με τη δική της στήριξη και χρηματοδότηση, το πελατειακό κράτος βγαίνει σχεδόν αλώβητο από την κρίση. Αλλά, αν εκλεγεί πρόεδρος της Δημοκρατίας, η κυβέρνηση θα έχει ακόμα μπροστά της ενάμισι χρόνο να υλοποιήσει ένα σύνολο αλλαγών, είτε πρόκειται για μεγάλες μεταρρυθμιστικές τομές (π.χ. ποιότητα και ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης, νομοθετικό πλαίσιο αποκρατικοποιήσεων, κ.α.), και μάλιστα ειδικά στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η οικονομία της χώρας (π.χ. πτωχευτικό δίκαιο, κλειστές αγορές, δίκαιο και σταθερό φορολογικό, κ.α.), είτε για απλώς απαραίτητες αλλαγές στη δημόσια διοίκηση (π.χ. αξιολόγηση, λογοδοσία, απλοποίηση γραφειοκρατίας).
Αρκεί να μην καταφύγει πάλι στην επιβολή νέων φόρων, καθώς δυστυχώς και από τις τελευταίες προτάσεις προς την τρόικα, φαίνεται ότι αυτή κρίνουν πάντα ως την προσφορότερη λύση.
