Η Ελλάδα όχι μόνο δεν βγαίνει από την κρίση, αλλά επειδή δεν εξουδετερώνει τις αιτίες της καθημερινά διολισθαίνει όλο και πιο βαθιά σε αυτήν. Δύναμη μεσοπρόθεσμης αποτροπής αυτής της εξέλιξης, άλλη από την ίδια την κοινωνία των πολιτών, των υγιών και δημιουργικών δυνάμεων και ιδιαίτερα των νέων, δεν υπάρχει. Αυτή όμως η Ελλάδα για να δράσει πρέπει πρώτα να πιστέψει σε μια νέα μεγάλη ιδέα που δεν εξαντλείται στη σκοπιμότητα των επόμενων εκλογών και στη δημιουργία ενός ακόμη κόμματος. Πολιτειακά και θεσμικά άλλη ζώσα εθνική δύναμη, δηλαδή αξιόπιστη και ισχυρή, εκτός από το Σύνταγμα δεν μας έχει απομείνει.
Μόνο το Σύνταγμα μπορεί να εμπνεύσει και να εκφράσει ένα νέο εθνικό και πολιτειακό «Πιστεύω» θεμελιωμένο στις αρχές της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας και της Κοινωνικής Δικαιοσύνης. Το Σύνταγμα πράγματι δεν είναι η βασική αιτία της κρίσης. Η μεταρρύθμιση του Συντάγματος, όμως, είναι η μόνη λύση για την έξοδο από αυτήν. Διότι μόνο μέσω Συντάγματος μπορούν στην Ελλάδα να αποκτήσουν διάρκεια και να στεριώσουν δομικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις, χωρίς τις οποίες είναι θέμα χρόνου η νέα χρεοκοπία. Το Σύνταγμα είναι το μόνο φερέγγυο πεδίο μέσα στο οποίο μπορεί να στεριώσει μια νέα εθνική κοινωνική και αναπτυξιακή συμφωνία. Το Σύνταγμα είναι ο μόνος κοινά αποδεκτός εγγυητής μιας νέας εθνικής ενότητας για το μέλλον.
10+1 συγκεκριμένα στρατηγικά ερωτήματα για το μέλλον της Ελλάδας που χρεοκόπησε και στην οποία κυριαρχεί παντού η νοοτροπία του «παλιού», καθώς και ο αγώνας για να πάμε γρήγορα πίσω:
1. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί να θέσει ένα εθνικά ασφαλές όριο και μια διάφανη, κοινωνικά ελεγκτέα διαδικασία εξωτερικού δανεισμού της χώρας, απαλλάσσοντας το ελληνικό έθνος από την ισχύουσα καταστροφική διαδικασία;
2. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί να εγγυηθεί ένα σταθερό, άρα αναπτυξιακό, επιτέλους, φορολογικό σύστημα για όλες τις επιχειρήσεις, και όχι μόνον για τις εφοπλιστικές εταιρείες, καθιερώνοντας, όπως και για τον εκλογικό νόμο, ότι κάθε αλλαγή στη φορολογική νομοθεσία θα ισχύει υποχρεωτικά μετά από 3 οικονομικά έτη;
3. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί να περιορίσει τον πολιτικό καιροσκοπισμό των πρόωρων εκλογών που συνταράζει κάθε τόσο την οικονομία και ο οποίος έφτασε στο αποκορύφωμά του το 2007, όταν για να οδηγηθούμε σε πρόωρες εκλογές έγινε αποδεκτό πως πράγματι συνιστούσε μείζον εθνικό θέμα η κατάρτιση προϋπολογισμού, ενός προϋπολογισμού που –τι ιστορική ειρωνία– τελικά πρωταγωνίστησε στην πορεία της χώρας προς τη χρεοκοπία του 2009;
4. Αν όχι το Σύνταγμα τότε ποιος μπορεί να εγγυηθεί σταθερούς κανόνες στον εκλογικό ανταγωνισμό, με την καθιέρωση ενός αναλογικού εκλογικού συστήματος που θα εξουδετερώσει τη μηχανική της ενισχυμένης αναλογικής, που αυτή πρωτίστως παράγει τον πελατειασμό;
5. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί να θεραπεύσει την κρίση πολιτικής εμπιστοσύνης με την κατάργηση των περιβόητων άρθρων 86 και 62 για τη δίωξη των υπουργών και τη βουλευτική ασυλία αντίστοιχα;
6. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί να δώσει ζωή σε μια ιστορική αλλαγή που θα είναι η μεταβίβαση της αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής στη δικαιοσύνη αντί για τη μετάβαση 2-3 εισαγγελέων στο Υπουργείο Οικονομικών;
7. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί να εγκαταστήσει την αξιοκρατία στην αξιολόγηση και στην εξέλιξη που τόσο βάναυσα κακοποιείται ακόμη και σήμερα στη δημόσια διοίκηση μετά το πογκρόμ αντικατάστασης όλων των αξιοκρατικά επιλεγέντων προϊσταμένων του 2010 από τους κομματικά εκλεκτούς, που μάλιστα ο καθένας μόνος του αναλαμβάνει και την παρωδία της αξιολόγησης. Αξιοκρατία στις προαγωγές και στην αξιολόγηση που αν δεν κατοχυρωθούν συνταγματικά, όπως στις προσλήψεις, πώς μπορεί να είναι δίκαιη και αποδεκτή η κατάργηση της μονιμότητας στο δημόσιο;
8. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί να μας απαλλάξει από άγονες και ξεπερασμένες συνταγματικές κόκκινες γραμμές, όπως του άρθρου 16, ή μπορεί να μεταβιβάσει ένα νέο κύμα, κυρίως φορολογικών, αρμοδιοτήτων στην αυτοδιοίκηση, καθιστώντας έτσι ρεαλιστικό ένα νέο στάδιο εξέλιξης του προγραμμάτος Καλλικράτη;
9. Αν όχι το Σύνταγμα, τότε ποιος μπορεί αποτελεσματικά να εμποδίσει όσους πρόσφατα επιχείρησαν, και είναι βέβαιο πως θα επιχειρήσουν ξανά, την κατάργηση της δι@ύγειας στη λειτουργία του κράτους;
10. Αν όχι το Σύνταγμα τότε ποιος μπορεί να δώσει ξανά την ελπίδα στα χιλιάδες ελληνόπουλα που γεννήθηκαν σε αυτό τον τόπο από γονείς νόμιμους μετανάστες και δεν έχουν γνωρίσει άλλη πατρίδα;
Οι παραπάνω προτάσεις διατυπωμένες κατά τρόπο που αρμόζει σε διατάξεις Συντάγματος –κι όχι Νόμου όπως συμβαίνει με πλείστες όσες ισχύουσες διατάξεις του Συντάγματος– μαζί με τόσες άλλες που έχουν τεκμηριωμένα κατατεθεί στη δημόσια συζήτηση, από το εγγυημένο επίπεδο διαβίωσης μέχρι τον Προέδρο της Δημοκρατίας, εκ των πραγμάτων καθιστούν την Τέταρτη Συνταγματική Αναθεώρηση ουσιαστικά την Πρώτη Συνταγματική Μεταρρύθμιση.
10+1. Μπορεί να αλλάξει το Σύνταγμα με βάση την τρέχουσα σύνθεση της Βουλής;
Η ουσιώδης αλλαγή του Συντάγματος από τους σημερινούς πολιτικούς πρωταγωνιστές είναι ελάχιστα πιθανή. Γι’ αυτό, αν οι σημερινές πολιτικές δυνάμεις δεν πρόκειται να προχωρήσουν σε συνεκτικές συνταγματικές μεταβολές, τότε η μεγαλύτερη προσφορά τους θα είναι να αφήσουν ανέγγιχτη την 4η αναθεώρηση και να μην την «κάψουν» κι αυτή.
Όσο για το «τότε ποιος» είναι πολύ διαφωτιστική η επισήμανση του καθηγητή του Χάρβαρντ Τζέιμς Ρόμπινσον και συγγραφέα του βιβλίου «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη», στην πρόσφατη συνέντευξή του στην «Καθημερινή». Ο Ρόμπινσον, όταν ρωτήθηκε «πώς μπορεί η Ελλάδα να αλλάξει», απάντησε:
«... αλλαγές, σαν αυτές που χρειάζεται η Ελλάδα, γίνονται... όταν νέα πολιτικά κινήματα διαμορφώνονται εκτός του πολιτικού συστήματος, γιατί οι παραδοσιακοί πολιτικοί παίκτες έχουν συνηθίσει να παίζουν αυτό το παιχνίδι και είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν».
«Μα, δεν είστε λίγοι;» θα ρωτήσει εύλογα κάποιος. Δεν ξερω αν είμαστε λίγοι, γνωρίζω πως είμαστε αρκετοί από όλο το φάσμα της δημοκρατικής Ελλάδας, κομματικής και κοινωνικής, για να ξεκινήσουμε να «βάζουμε φωτιά» σε κάθε χωριό, σε κάθε πόλη, σε κάθε κοινωνικό κι επαγγελματικό χώρο. Άλλωστε, δεν είναι ιστορικά τυχαίο πως στην Ελλάδα το Σύνταγμα ήταν πάντοτε θρυαλλίδα πολιτικών εξελίξεων. Μόνον η μεγάλη «σιωπηλή, μέχρι τώρα, πλειοψηφία» των Ελλήνων και ιδίως των νέων μπορεί να επιφέρει μια τέτοια ριζική συνταγματική μεταρρύθμιση, γεννώντας ένα αυθεντικό κοινωνικό και πολιτικό κίνημα που δεν θα κοιτά «ούτε πίσω, ούτε κάτω». Θα κοιτά «μόνο μπροστά και ψηλά».
Μόνο το Σύνταγμα μπορεί να συνεγείρει έναν υγιή πατριωτισμό, ένα συνταγματικό πατριωτισμό που θα οδηγήσει σε μια ριζική Συνταγματική Μεταρρύθμιση της οποίας η ακροτελεύτια διάταξη θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: «Η πραγματοποίηση και η τήρηση της μεταρρύθμισης του Συντάγματος επαφίεται στον πατριωτισμό των Ελλήνων».
Υ.Γ. Το άρθρο αυτό είναι ο δικός μου φόρος τιμής στη μνήμη ενός πραγματικού αδελφού μου, του Δημήτρη Στεφάνου.
13°
